Τα πολυάριθμα openings πολυχώρων πολιτισμού που «είδε» τα τελευταία χρόνια η Αθήνα, έφεραν ακόμα περισσότερο στην επιφάνεια την ερευνητική διάθεση και δημιουργικότητα μιας «ανήσυχης» μερίδας ανθρώπων της που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό, και έδωσαν σε κάποιους από αυτούς που ίσως να δίσταζαν, την αφορμή και την ευκαιρία να συναντηθούν, να «την ψάξουν περισσότερο» και να εκφραστούν πιο ελεύθερα. Βιβλιοπωλεία, δισκάδικα, πολυκαταστήματα, μπαρ, ενέταξαν στους χώρους και στις δραστηριότητές τους εκδηλώσεις πολυσυλλεκτικού περιεχομένου, που αν και μερικές φορές εκτελούνται με αμηχανία, αποτελούν μία εν γένει πολύ θετική πρακτική. Από το δίπολο τηλεόραση-clubbing/μπουζούκια που κυριάρχησε τη δεκαετία του ’90, τώρα ο Αθηναίος αντιλαμβάνεται πιο εύκολα ότι έχει ένα σωρό άλλα πράγματα να κάνει – και πριν είχε βέβαια, με τη διαφορά όμως πως τώρα όλα αυτά επικοινωνούνται πολύ πιο εύκολα, μαζικά και άμεσα, και συνεπώς είναι πιο πιθανό να βρουν το «κουμπί» του καθενός, έστω και δημιουργώντας του την εντύπωση ότι κάτι «τρέχει» και δεν πρέπει να το χάσει. Κοντά στα «μίνι» πολιτιστικά events, η καθημερινή ατζέντα βρίθει από σεμινάρια, εργαστήρια ή bazaar πρωτότυπων δημιουργιών. Εξάλλου η εμπειρία έχει δείξει, και ως επιχείρημα προτάσσεται από παντού, ότι σε δύσκολες εποχές η εφευρετικότητα και οι ιδέες αποτελούν τα ζητούμενα που είναι ικανά να οδηγήσουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Ποιες ακριβώς ιδέες όμως;
Ας πάρουμε ως παράδειγμα κάτι απλό, τις ενδυματολογικές ιδέες, όπως τις βλέπουμε να αποτυπώνονται πάνω σε ρούχα και αξεσουάρ που εκτίθενται στα δεκάδες bazaar που διοργανώνονται αυτό τον καιρό, με πρωτότυπες δημιουργίες σπουδαστών, ερασιτεχνών ή επαγγελματιών. Η σύνθεση ενός κομματιού ένδυσης ή άλλης χρηστικής φύσης από το «τίποτα» ή από τα πιο απρόσμενα υλικά είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη όταν το εκάστοτε κομμάτι τυγχάνει να αποτελεί και μια καλόγουστη δημιουργία. Γιατί, υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ τής χαζοχαρούμενης διάθεσης ενός σχεδιαστή ή καλλιτέχνη που απλά φτιάχνει μια ευκαιριακή «σαλάτα» με ό,τι βρήκε μπροστά του, πλασάροντάς το σαν avant garde, με μοναδικό έρεισμα έναν ντετερμινιστικό παλιμπαιδισμό από τη μία πλευρά, και της χαριτωμένης κομψότητας (ή κομψής χαριτωμενιάς, αν προτιμάτε) από την άλλη, όπως εκφράζεται πολλές φορές επιτυχημένα στο ντύσιμο κοριτσιών που βλέπεις στον δρόμο ή π.χ. στις περισσότερες δημιουργίες του οίκου Moschino. Και η εν λόγω σύγκριση αναφέρεται στην αισθητική, όχι στα επιχειρηματικά μεγέθη – εξάλλου, αν μη τι άλλο, το καλό γούστο δεν αγοράζεται.
Αυτή η «τάση της σαλάτας» παρατηρείται και σε ευρύτερη κλίμακα αναφορικά με τους προαναφερθέντες τύπους εκδηλώσεων. Μια συναυλία σε έναν μικρό χώρο-στέκι είναι δύσκολο να συνυπάρξει ταυτόχρονα με ένα μπάρμπεκιου – το ένα επικαλύπτει και ίσως «χαλάει» το άλλο. Δεν ταιριάζει η ατμόσφαιρα όλων των cafes με τις προβολές μουντιάλ. Σε ένα μουσικό φεστιβάλ που έχει ξεκάθαρο και πολύ στοχευμένο στίγμα, μην προσπαθείς να χωρέσεις και ένα φιλόδοξο bazaar ρούχων. Οι προθέσεις των διοργανωτών τέτοιων events μπορεί να είναι οι καλύτερες, ειδικά εν μέσω της οικονομικής ύφεσης και της επιθυμίας ή του συμφέροντος να αλληλοβοηθηθούν συγκοινωνούντες χώροι, όμως χρειάζεται να επιδεικνύεται προσοχή ώστε να μην χάνεται το νόημα, οι στόχοι και η αποτελεσματικότητα του κυρίως event. Η ευφορία των χαλαρών παρεΐστικων καταστάσεων που απεκδύονται κάθε σοβαροφάνειας ή πατροναρισμού, και που αναδεικνύουν μια διάθεση για επιπλέον δημιουργικές δραστηριότητες, έχει να δώσει πολλά πράγματα στη ζωή στην πόλη, αρκεί να υπάρχει μια πιο μελετημένη συνάφεια μεταξύ των μερών που απαρτίζουν την εκάστοτε εκδήλωση. Είναι και αυτό μια μορφή εξάσκησης στην αστική αισθητική, με την ευρύτερη, όχι απαραίτητα εικαστική έννοια.
Μπορεί κάποιος να αντιτείνει, «μα καλά, εδώ ο κόσμος χάνεται, κι εμείς ασχολούμαστε με το αν είναι chic η φουστίτσα που έφτιαξε ο Vintaggio VanHip;». Η απάντηση είναι «ναι, θα ασχοληθούμε και με αυτό, σε ένα επίπεδο», και θα έχουμε απαιτήσεις από τους ανθρώπους και τους φορείς που διατείνονται ότι κάνουν τέχνη ή καινοτομούν ή εκφράζουν το Ωραίο. Πολύ περισσότερο σε τέτοιους καιρούς, που χρειάζεται να είμαστε ακόμα πιο πολύ σε εγρήγορση, ώστε οι κάθε λογής ασχήμιες που μπορεί να κατακλύζουν την καθημερινότητά μας, να μην κοιμίζουν ή παρασύρουν και το γενικότερο αισθητικό μας κριτήριο σε ευτελή επίπεδα. Το «οικοδομικό τέρας» των Αθηνών δημιουργήθηκε εν πολλοίς στα χρόνια της χούντας (όταν η επίπλαστη συναίνεση εξαγοραζόταν με το όνειρο της απόκτησης ενός «μοντέρνου» διαμερίσματος σε πολυκατοικία). Σήμερα γνωρίζουν άνθιση χαβαλετζίδικες εκπομπές φθηνού χιούμορ που υποτίθεται πως εκφράζουν τη συλλογική αγανάκτηση ή αφασία. Την ίδια στιγμή που συνέβαιναν ή συμβαίνουν τα παραπάνω, μπορεί να αναδεικνύονται καλλιτέχνες, τάσεις ή κινήματα με πραγματικά αξιέπαινο χαρακτήρα. Αναφορές διαφορετικών συνθηκών και εποχών μεν, ωστόσο ενδεικτικές του ότι η καλόγουστη ή άσχημη αισθητική μπορεί να είναι παντού γύρω μας σε διάφορες μορφές, και συνεπώς δεν είναι κάτι που δεν μας αφορά.
Photo: The Meet Market @ Synch
Αργυρώ Σταυρίδη
