Εθνική Λυρική Σκηνή: Ρεκτιφιέ στη γυναίκα του Καίσαρα

Με κυβερνητική συνέντευξη Τύπου έμοιαζε η παρουσίαση του προγράμματος της Λυρικής Σκηνής για την σαιζόν 2010-2011. Όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, η παρουσίαση και η ακόλουθη συζήτηση δεν περιορίστηκαν μόνο στο καλλιτεχνικό μέρος, αλλά επεκτάθηκαν και στα προβλήματα του οργανισμού, με την -σχεδόν- νέα διοίκηση υπό τον πρόεδρο Νίκο Μουρκογιάννη, να έχει κληθεί σαν άλλο ΔΝΤ να βάλει σε τάξη τα οικονομικά της Λυρικής και να εξημερώσει το «θηρίο», όπως χαρακτηρίστηκαν επανειλημμένα τα προβλήματά της.

Word of the year: «Νοικοκύρεμα»

Ανάμεσα σε όσα ανακοινώθηκαν, ήταν και τα εξής: το χρέος στο ΙΚΑ εξοφλήθηκε, οι συμβάσεις εργαζομένων που δεν θα ανανεωθούν, θα επανεξεταστούν σε μια πιο ευνοϊκή συγκυρία στο μέλλον, φέτος θα ανέβουν 170 παραστάσεις (με πολλές επαναλήψεις παλαιότερων παραγωγών από το σύνηθες κλασικό ρεπερτόριο και με αύξηση του αριθμού παραστάσεων κάθε παραγωγής), όλες οι παραστάσεις θα πραγματοποιηθούν στο θέατρο «Ολύμπια» για να μειωθούν τα έξοδα, θα συμμετάσχουν σε παραστάσεις καλλιτέχνες από τα «φυτώρια» της Λυρικής, η μετακόμιση του οργανισμού στο Φάληρο υπολογίζεται για το 2016, συνεχίζεται η έρευνα για την κακοδιαχείριση του παρελθόντος, και γενικά πρωταρχικός στόχος της διοίκησης θα είναι να εξυγιάνει τον οργανισμό με πυγμή και αποφασιστικότητα. Γι’ αυτό και θα περιοριστούν οι νέες παραγωγές, ώστε να προχωρήσει ομαλά η πορεία εξυγίανσης και να μπορέσει να παραμείνει η Λυρική και στο μέλλον “το πιο αγαπημένο είδος ψυχαγωγίας της ελληνικής οικογένειας”, σύμφωνα με τον Κο Μουρκογιάννη.

Χαρωπά (;) τα δυο μου χέρια τα χτυπώ

Οι τόνοι της συζήτησης ανέβηκαν όταν ο πρόεδρος της Λυρικής χαρακτήρισε «χειροκροτητές» ουσιαστικά των οικονομικών ατασθαλιών των προηγούμενων ετών τους δημοσιογράφους (και, κατ’ επέκταση, το κοινό μήπως..;), από τη στιγμή που επικρότησαν κατά καιρούς ακριβές παραγωγές της Λυρικής. Το επιχείρημα που ακούστηκε από πλευράς κάποιων εκπροσώπων των media, ότι η επιδοκιμασία αναφερόταν μόνο στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, δεν είναι εντελώς εύστοχο, καθώς ο σκοπός δεν αγιάζει πάντα τα μέσα, ιδιαίτερα όταν όλα αυτά τίθενται κάτω από δημοσιογραφικό πρίσμα. Η εν λόγω αναφορά όμως στο έργο των δημοσιογράφων που καλύπτουν το συγκεκριμένο ρεπορτάζ, αποτελεί σαφώς «φάουλ» από πλευράς του Κου Μουρκογιάννη. Το ρεπορτάζ για Μέγαρο-Λυρική ήταν το πρώτο που ανέλαβα στο επάγγελμα, και από τότε που το θυμάμαι, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι (εξ όσων γνωρίζουν καλά το αντικείμενο), ιδιαίτερα των εφημερίδων, πάντα προέβαλλαν και ενίσχυαν όσο μπορούσαν, το προϊόν των δύο οργανισμών, χωρίς όμως να μένουν στα «φρου-φρου» και στα «αρώματα», αλλά κάνοντας παράλληλα πολλές φορές σκληρή κριτική και εκφράζοντας ανελλιπώς τους προβληματισμούς τους για τα «κακώς κείμενα» της διαχείρισης. Μια τέτοια μομφή λοιπόν, έστω και αν δεν καταλόγιζε πρόθεση, είναι άδικη και καταδεικνύει έλλειψη ενημέρωσης – ατυχές ή λίγο επιπόλαιο επιχείρημα, στην καλύτερη.

Πες μου γιατί, πες μου πορκέ

Τελικά όμως ποιος ενδιαφέρεται για τη Λυρική πέρα από κάτι «παππούδια» και μερικές σποραδικές επισκέψεις του «μέσου» κοινού στην Ακαδημίας 59, έτσι, για το ονόρε; Ποιος νοιάζεται γι’ αυτό το είδος μουσικής γενικότερα; «Πεθαμένα» πράγματα, που συντηρούνται μόνο και μόνο για να ικανοποιούν την μεγαλομανία και τον ελιτισμό μιας πολύ περιορισμένης ομάδας ανθρώπων. Άκουσε και η κουτσή Μαρία ότι ανεβαίνει η «Αΐντα» στο Ηρώδειο, φαντάστηκε ότι θα δει κάτι σαν την Κλεοπάτρα με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, και έσπευσε αθρόα. Αποτέλεσμα; Εμπλουτισμός, βέβαια, των εμπειριών ενός καινούργιου θεατή, αλλά και πολλά «πιασμένα» οπίσθια και αποχωρήσεις πριν το τέλος, και οι υπεύθυνοι της Λυρικής να διατείνονται πως επρόκειτο για συνειδητοποιημένη στήριξη και θρίαμβο.

Σε τέτοιου είδους μηδενιστικούς ισχυρισμούς, που στηρίζονται πάνω στην συνήθως στατική και εσωστρεφή ιδιοσυγκρασία της Λυρικής, παραμερίζοντας ή αγνοώντας την σημασία του λυρικού ρεπερτορίου -και όποιου ρεπερτορίου έχει αντέξει στον χρόνο- για την ταυτότητα και την συνέχεια της Μουσικής, οφείλει να απαντά συνεχώς η Λυρική μέσα από τις παραστάσεις της αλλά και με μια πιο διευρυμένη δραστηριότητα, που δεν απαιτεί απαραίτητα περισσότερους οικονομικούς πόρους. Ανεβάζουμε για άλλη μια φορά την Τραβιάτα ή την Κάρμεν. Και τι έγινε; Όπως είπε χαρακτηριστικά ο Κος Μουρκογιάννης, ο φετινός προγραμματισμός είναι ο αναγκαίος και όχι ο ιδεώδης, και προτιμά να έχει τις αίθουσες γεμάτες με Ελληνόπουλα, παρά να κάνει πειραματισμούς για να ικανοποιεί κάποιους τεχνοκριτικούς.

Επικοινωνείται όμως ευρύτερα, με παιδευτικό τρόπο σε παιδιά και ενήλικες, το καλλιτεχνικό προϊόν πέρα από την σκηνική «ζωή» του; Η Παιδική Σκηνή είχε ανέκαθεν ένα “εξασφαλισμένο” κοινό, που μυείται στο λυρικό θέατρο σε μικρή ηλικία, αν και εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται ότι το ενδιαφέρον δεν διατηρείται σε ικανοποιητικό βαθμό όσο μεγαλώνουν τα παιδιά. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Λυρικής με τις εκδηλώσεις σε σχολεία και τις διαλέξεις για ενήλικες, έχει ξεκινήσει να κάνει προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Υπάρχει όμως «διάλογος» με σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα; Προσεγγίζεται έξυπνα το κοινό σύμφωνα με τους κώδικες του σύγχρονου μάρκετινγκ;

Στη συνέντευξη Τύπου έγινε αναφορά στον στόχο τού να είναι η Λυρική Σκηνή μόνιμη και πρωτεύουσα αναφορά για την ψυχαγωγία του Έλληνα, χωρίς να διευκρινίζεται όμως το πώς, και να καταδεικνύεται με σαφήνεια παραέξω, στο ευρύ κοινό, το γιατί πρέπει να λειτουργεί σήμερα στην συγκεκριμένη κοινωνία ένα λυρικό θέατρο (εξάλλου από την συνέντευξη απουσίασαν οι ουσιαστικές αναφορές στο φετινό καλλιτεχνικό πρόγραμμα, ώστε να γνωρίζουμε πώς ακριβώς σκέφτονται οι συντελεστές). Φυσικά όπως έχει γραφτεί και σε παλιότερη Γνώμη, οι παραπάνω επιταγές πρέπει να αποτελούν συνολικότερη μέριμνα του εκπαιδευτικού συστήματος, και όχι μόνο των καλλιτεχνικών οργανισμών, από τη στιγμή που μιλάμε για έναν κρατικό φορέα.

Εγκεφαλικό μπότοξ

Το ρητό λέει πως δεν αρκεί να είσαι η γυναίκα του Καίσαρα. Για την ακρίβεια, στην συγκεκριμένη περίπτωση, δεν αρκεί να λες πως είσαι η γυναίκα του Καίσαρα. Πρέπει, πρώτον, να το αποδεικνύεις ποικιλοτρόπως -αν όντως είσαι- και όχι μόνο με βάση τη σταθερή προτίμηση του «σκληρού πυρήνα» οπαδών σου. Και, δεύτερον, να δικαιολογείς τη χρησιμότητα τού να κατέχεις αυτή την ιδιότητα, έστω μαζί με άλλους καλλιτεχνικούς φορείς (σαν χαρέμι ένα πράμα). Γιατί, αν ο «Καίσαρας» είναι το κοινό, ποιος θέλει μια «γυναίκα»-Λυρική που ενδιαφέρεται μόνο για «το καλάθι της νοικοκυράς» και αδιαφορεί για την ευχαρίστηση και ευρύτερη «καλλιέργεια» του «άντρα» της; Μπροστά στην ανάγκη επιβίωσης, πρέπει να μπαίνουν κάποιες «γενναίες» προτεραιότητες, θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος. Πολύ σωστά, μόνο που η ανάγκη επιβίωσης υπαγορεύεται πάντα από ένα όραμα (που δεν καταλάβαμε ποιο είναι αυτό σε καλλιτεχνικό επίπεδο, τουλάχιστον για τη φετινή σαιζόν). Αλλιώς, ποιος ο λόγος;

Αργυρώ Σταυρίδη

Υ.Γ.1: Άτιμη gender σημειολογία…

Υ.Γ.2: Και τα τιμημένα «παππούδια» έχουν ψυχή και δικαίωμα στην ψυχαγωγία της επιλογής τους – τυχεροί όσοι το «αντέχει» η τσέπη τους…

Υ.Γ. 3: Πέραν των καλλιτεχνικών προβληματισμών, αξίζει εύσημα η εν γένει προσπάθεια που γίνεται για οικονομική εξυγίανση της Λυρικής, και η μέριμνα να διανεμηθεί στον Τύπο ο απολογισμός των οικονομικών πεπραγμένων.