Αθανασία Καραγιαννοπούλου: “Ολόκληρη η ζωή μου είναι οι άλλοι άνθρωποι”

Είδαμε  ότι στην παράσταση πρωταγωνίστριες είναι δύο γυναίκες, οι οποίες θυσιάζουν τη ζωή τους για να υπηρετήσουν τις ψυχές των νεκρών. Εσείς ποιο θεωρείτε ότι είναι το χρέος μας απέναντι στους νεκρούς;
Έχω ένα βαθύ πιστεύω ότι δεν έχουμε κανένα χρέος! Μόνο αυτό που πολύ βαθιά μέσα μας θέλουμε να κάνουμε. Αυτό το βαφτίζουμε χρέος- άλλοτε ιερό καθήκον- και το υπηρετούμε πιστά. Γινόμαστε σταυροφόροι της βαθύτερης μας επιθυμίας. Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, αυτές οι δύο γυναίκες δε θα έταζαν τη ζωή τους σε αυτό το ιερό καθήκον, δηλαδή να θάβουν τους νεκρούς που τις παράκουσαν και πέρασαν το φουσκωμένο ποταμό και να χαράζουν τα ονόματά τους στους σταυρούς, αν βαθιά μέσα τους δεν ήθελαν να κάνουν αυτό το πράγμα στόχο μοναδικό της ζωής τους. Δεν είχαν άλλη ζωή, παρά μόνο τη ζωή των νεκρών.

Σχετικό με τους νεκρούς είναι και το θέμα της μνήμης. Τελικά τα πολυτιμότερα ενθύμια είναι οι αναμνήσεις μας;
Ναι! Αυτό πιστεύω! Έγινε κάτι πολύ καίριο στη ζωή μου πριν δύο χρόνια. Ένας πολύ δικός μου άνθρωπος, πολύ νέος, αρρώστησε στον εγκέφαλο κι έχασε τη μνήμη του. Αυτό το γεγονός ήταν πολύ καίριο για μένα κι αποφάσισα ότι η πιο πολύτιμη αποσκευή της ζωής μου είναι οι αναμνήσεις μου. Εκείνο το καλοκαίρι που συνέβη στο δικό μου άνθρωπο αυτό, κάθισα και έγραψα όλες τις παιδικές μου αναμνήσεις. Και είπα ότι όταν κάποια στιγμή απωλέσω τη μνήμη μου, θα ανατρέξω σε αυτές σαν θεατής. Θεωρώ ότι οι μνήμες μας είναι τα πολυτιμότερα αντικείμενα που μπορούμε να έχουμε στη ζωή μας. Τις κουβαλάμε. Μας κάνουν καλύτερους. Μας κάνουν χειρότερους. Και μένουν ανεξίτηλες μέσα στην καρδιά μας. Αν κάποια στιγμή χαθεί το μυαλό μας, είναι αυτές που μας έχουν κάνει ό,τι είμαστε!

Ένα άλλο στοιχείο της θεατρικής παράστασης είναι ο «Μάγος» Μαέστρο. Φέτος είχαμε την τύχη να έχουμε πολλούς θαυματοποιούς στο σινεμά (του Τατύ) και στο θέατρο (με τον Άρη Λεμπεσόπουλο). Ένα από τα χαρακτηριστικά όλων αυτών –και του Μαέστρο στο «Πέρασμα»- είναι πως οι γυναίκες είναι διατεθειμένες να παρατήσουν τα πάντα, για να τους ακολουθήσουν στην παράξενη ζωή τους. Τι είναι αυτό που κάνει αυτούς τους «μάγους» τόσο γοητευτικούς στις γυναίκες;
Καταπληκτική ερώτηση! Θα είδες το Ilusionist το «Θαυματοποιό» του Τατύ. Φοβερό! Τελειώνει με μια φράση: «Δεν υπάρχουν μάγοι!» Όμως, εσύ, σαν γυναίκα, γοητεύεσαι από αυτή τη μαγεία και το μυστήριο ενός άνδρα που μπορεί να σου κάνει τα πάντα, που μπορεί να σε ταξιδέψει παντού. Όπως λέει ο Μαέστρο του έργου μας, «Οτιδήποτε θέλετε να συμβεί, θα συμβεί. Εγώ μπορώ να το κάνω!» Αυτό σε ξεγελάει. Μέχρι να κοιτάξεις πίσω, backstage, και να δεις ότι και αυτός είναι ένας απλός άνθρωπος και μάλιστα ένας άνθρωπος πολύ πιο «χυδαίος» από άλλους ανθρώπους- με πολύ μεγαλύτερες μικρότητες. Και τότε μόνο μπορείς να φτάσεις να πεις: Οι μάγοι δεν υπάρχουν! Αλλά μέχρι να το πεις αυτό, λες: «Υπάρχουν- δεν υπάρχουν, εγώ θέλω να ταξιδέψω! Μπορώ να κάνω το δικό μου όνειρο όπως θέλω;» Έρχεται σαν αφορμή ο θαυματοποιός στη ζωή μας.

Ο θαυματοποιός δεν τάζει μόνο ταξίδια στις γυναίκες. Υπόσχεται ότι μπορεί να τις μεταμορφώσει. Η ανάγκη του ανθρώπου να μεταμορφωθεί είναι βαθύτατη. Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης σε αυτή την ανάγκη;
Καθένας μας, κάποια στιγμή στη ζωή του λέει, ότι θα ήθελε να είναι άλλος ή να είναι κάπου αλλού. Αν μας δοθεί η αφορμή, ας πούμε ένας άνθρωπος, που μας πει αυτό που θέλουμε να ακούσουμε, όσο ευφυείς και να είμαστε και να καταλαβαίνουμε το ψέμα, εμείς είμαστε διατεθειμένοι να δαγκώσουμε αυτό το ψέμα και να ταξιδέψουμε. Ο κάθε άνθρωπος ενέχει μέσα του όλους τους ιδανικούς ανθρώπους που θα ήθελε να φτάσει. Αν δοθεί η αφορμή, μπορούμε πραγματικά να μεταμορφωθούμε! Κάποιος απλά πρέπει να μας καλέσει στο δικό του κόσμο, στον οποίο εμείς μπορούμε να γίνουμε αυτό που θέλουμε.
Έτσι κι αλλιώς, κάποιοι άλλοι μας έχουν πείσει ότι είμαστε αυτό που είμαστε. Ο κόσμος είναι φτιαγμένος από ανθρώπους με μεγάλη αυτοπεποίθηση. Και κατεστραμμένους από ανθρώπους με χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Μερικές φορές- και συνέβη και στη δική σας παράσταση- κάποιοι ηθοποιοί μπαίνουν τόσο πολύ στο πετσί του ρόλου κι έχουν τέτοια συναισθηματική ένταση, που κοντεύουν να δακρύσουν ή δακρύζουν κιόλας. Μια τέτοια ταύτιση, ως σκηνοθέτης, την θέλεις;
Εγώ σαν σκηνοθέτης θεωρώ ότι όσο και να επιδιώξεις από τον άλλο να του αποσπάσεις συναίσθημα, δε θα το καταφέρεις. Μπορείς, όμως, σαν μαέστρος, να τον οδηγήσεις στον ιδανικό κόσμο. Όταν ο ηθοποιός φτάσει στον ιδανικό κόσμο, τότε το συναίσθημα τον κατακλύζει. Δεν μπορεί να το καταπιέσει. Αν, λοιπόν, ένας ηθοποιός φτάσει σε ένα τέτοιο σημείο, σημαίνει ότι έχει έρθει στον ιδανικό του κόσμο. Και κανένας σκηνοθέτης δεν μπορεί να του το έχει ζητήσει αυτό! Μπορεί απλώς να τον έχει βοηθήσει να ταξιδέψει, να του έχει βγάλει το εισιτήριο. Θεωρώ τιμή μου να μου δίνουν το προσωπικό τους στοιχείο. Σε μένα και στο θεατή. Αν είναι ειλικρινές ή όχι, το καταλαβαίνεις.

Πολύ σημαντικό ρόλο στην παράστασή σας παίζουν η μουσική και ο χορός. Πόσο σημαντικά είναι ο χορός και η μουσική στη δουλειά σου και στη ζωή σου;
Αυτή είναι πιο ωραία ερώτηση που μπορείς να μου κάνεις, γιατί η μουσική κι ο χορός είναι τα πιο σημαντικά πράγματα στη δουλειά μου και στη ζωή μου. Από μικρό παιδί έφτιαχνα τις εικόνες μου και τα όνειρά μου με τη μουσική και τα κινούσα με το χορό. Έχω σπουδάσει χρόνια χορό. Θεωρώ ότι η κίνηση, η έκφραση του σώματος, μπορεί να πει πιο πολλά πράγματα από ό,τι μια λέξη. Η μουσική είναι ιερή! Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορώ να τα πω κάποιες φορές. Και είναι αυτό που κάναμε παιδιά. Δε δίναμε μια κασέτα ή ένα σι-ντι, σε αυτόν που θέλαμε να του εκφράσουμε τον έρωτά μας; Έτσι είναι για μένα το θέατρο. Δίνω ένα σι-ντι με τις μουσικές και όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Και οι στίχοι και οι νότες, έχουν να πουν πράγματα για τους ρόλους. Δεν έχουν επιλεγεί τυχαία τα τραγούδια του soundtrack.

Ποια είναι η καθημερινότητά σου και πόσο την επηρεάζει το θέατρο;
Η καθημερινότητα μου δεν έχει καμία σχέση με το θέατρο. Το θέατρο είναι κάποιες λίγες ώρες μέσα στη ζωή ενός ανθρώπου. Η καθημερινότητα μου είναι οι άλλοι άνθρωποι. Μ’ αρέσει να βγαίνω με τους ανθρώπους, να τους ακούω, να μαθαίνω πράγματα, να με ταξιδεύουν. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τους άλλους. Κι από αυτούς κλέβω και βάζω στο θέατρο. Αυτό που λέει ο Σαρτρ «η κόλαση είναι άλλοι»! Για μένα όλη η ζωή μου είναι οι άλλοι. Από τον ταξιτζή μέχρι τον καλύτερο μου φίλο ή τον ηθοποιό πάνω στη σκηνή.

Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει το θέατρο; Και πόσο, πλέον, το κοινό στηρίζει το θέατρο;
Το μαγικό με το θέατρο είναι ότι το έργο είναι ο θεατής- ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος έφτασε στην κρίση αυτή από υπερβολικό εγωισμό. Όταν ξοδεύεις υπερβολικά πάνω στον εαυτό σου, πάνω σε ένα φθαρτό κορμί, εννοείται ότι σε χαρακτηρίζει εγωισμός. Αν στοιχείο του εγωισμού είναι και να βλέπω τον καθρέφτη μου, που είναι το θέατρο, τότε σίγουρα το θέατρο δεν υποφέρει. Γιατί όσο μπορούμε να απαλύνουμε τον εγωισμό μας, το θέατρο θα υπάρχει. Είναι κι αυτή μία πτυχή του θεάτρου. Φυσικά θα υποφέρει και το θέατρο. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή 300 παραστάσεις στην Αθήνα, για να αναδειχθούν κάποια στιγμή οι 3-4 παραστάσεις που θα αντέξουν. Εγώ θέλω να παλέψω με τέτοιους δαίμονες, όπως η οικονομική κρίση. Γι’ αυτό κάναμε και το «Πέρασμα», που είναι η παραγωγή τεσσάρων βιοπαλαιστών. Και against all odds, σε ένα κεντρικό θέατρο της Αθήνας, με φοβερές οικονομικές δυσκολίες, κάλεσαν εμένα, που είμαι επαγγελματίας και δουλεύω σε μεγάλα θέατρα, και κάναμε έναν αγώνα. Και το «Πέρασμα» λειτουργεί, γιατί ο θεατής ταξιδεύει μαζί του. 
Επίσης, η οικονομική κρίση, αν κι έφερε μια ψυχική κατάπτωση τρομερή, έφερε και πολλά καλά. Έφερε τους ανθρώπους κοντά. Το θέατρο είναι ένας τόπος όπου μπορούν οι άνθρωποι να βρίσκονται ακόμα πιο κοντά. Και να γνωρίζουν τους εαυτούς τους. Και να κοιτάζουν και δίπλα τους. Όχι μόνο απέναντι, στον καθρέφτη τους.

Mίλησε για τα επόμενα σχέδια σου; Την επόμενη παράσταση που ετοιμάζεις.
Φέτος έκανα το Fool for love, προηγήθηκε του «Περάσματος» και είμαι ερωτευμένη με αυτή την παράσταση. Θεωρώ ότι πριν μιλήσω για τα επόμενα σχέδια, από τη στιγμή που οι δύο παραστάσεις είναι ακόμα σε εξέλιξη, δεν έχω τελειώσει με αυτές. Αυτά που τώρα τρέχουν, το «Πέρασμα» και το «Fool for love» είναι και τα επόμενα σχέδιά μου. Το επόμενο δίμηνο ήταν να κάνω ένα έργο με πρωταγωνιστή το Δημήτρη Αλεξανδρή, με τίτλο A steady rain, (Μόνο βροχή) ένα συγκλονιστικό κείμενο. Αν δεν γίνει άμεσα, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, ίσως καθυστερήσει λίγο, αλλά θα γίνει!

Κεντρικό ρόλο στο έργο παίζουν τα φαντάσματα. Δεδομένου ότι φαντάσματα έχουμε δει σε πολύ μεγάλα έργα του θεάτρου (Πέρσες, Μακμπέθ, Άμλετ, Ντον Τζιοβάνι), ένιωσες κάποιο δέος, έχοντας να αντιπαλέψεις ένα τέτοιο σύμβολο;
Ναι! Για κάποια σύμπτωση και στα δυο έργα που σκηνοθετώ αυτή την περίοδο, υπάρχουν φαντάσματα. Αναρωτήθηκα, λοιπόν, τι είναι αυτό που μας τραβάει και μας φοβίζει με τα φαντάσματα; Κατέληξα ότι τα φαντάσματα είναι τα στοιχειά του μυαλού μας. Τα φαντάσματα υπάρχουν στο μυαλό μας. Είναι οι άνθρωποι που έχουν φύγει πιο νωρίς από όσο έπρεπε ή μας έχουν στοιχειώσει. Κάνουμε ένα βήμα και σκεφτόμαστε: «Θα του άρεσε αυτό;» Αν αυτά τα φαντάσματα είναι συνέχεια στα πόδια μας και δε μας αφήνουν να ξεπεταχτούμε σαν δημιουργοί και σαν άνθρωποι, είναι στοιχειά, τα οποία πρέπει με μία σεάνς, μία ύπνωση, όπως συμβαίνει στο «Πέρασμα», να τα ανακαλέσουμε και να τα βάλουμε στη θέση τους. Αν, όμως, αυτά τα φαντάσματα είναι μαζί μας, σύντροφοι λειτουργικοί, μέχρι να πεθάνουμε, θα τα έχουμε δίπλα μας.

Δείτε πληροφορίες για τις ημέρες και τις ώρες των παραστάσεων