Μάρω Παπαδοπούλου: «Μπροστά στον ιδιοφυή Μαρκήσιο Ντε Σαντ θα παραδινόμουν και εγώ!»
Στο θέατρο Φούρνος ανεβαίνει αυτή την περίοδο η μαύρη κωμωδία του Λιθουανού σκηνοθέτη και θεατρικού συγγραφέα Cezaris Graužinis “Ντε Σαντ. Στη Ζυστίν”. Η Μάρω Παπαδοπούλου, μ’ έναν προκλητικό μονόλογο, ερμηνεύει το ρόλο της ώριμης εκμαυλίστριας, Μαντάμ Ντελμόνζ, η οποία «συναντά» ξανά την αθώα Ζυστίν και προσπαθεί, σαν την πιο αιρετική φιλόσοφο, να αφαιρέσει κάθε ηθική συνείδηση από το μυαλό της “αθώας” κοπέλας. Συνέντευξη στον Γιώργο Σμυρνή
Πόσο πραγματικά αθώα είναι βέβαια η Ζυστίν, είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Για να είναι τελικά δεκτική στον εκμαυλισμό της, μάλλον η αθωότητα της είναι μια μάσκα, κάτω από την οποία κρύβονται σεξουαλικές ανάγκες και βίαια ένστικτα. Άλλωστε, στο μόνο πράγμα που φαίνεται να συμφωνούν Ντε Σαντ και χριστιανισμός είναι πως όλοι είμαστε ένοχοι. Το έργο παράλληλα, όπως διακηρύττουν οι συντελεστές του, αποτελεί τον πιο σκληρό σαρκασμός στην ηθική και ιδεολογία του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού, μέσα από την παράδοξη φιλοσοφία του Μαρκήσιου Ντε Σαντ.
Η πρωταγωνίστρια Μάρω Παπαδοπούλου, μίλησε μαζί μας σχετικά με το έργο.
Πόσο δύσκολος είναι ερμηνευτικά ένας μονόλογος, που στην ουσία αφηγείται ένα μυθιστόρημα;
Ένας μονόλογος πάντα είναι δύσκολος για τον ηθοποιό γιατί απαιτεί άρτια τεχνική και συνεχή σωματική και πνευματική εγρήγορση πάνω στη σκηνή. Δεν έχει «βοήθειες» από πουθενά και από κανέναν. Ο συγκεκριμένος δεν είναι ακριβώς αφήγηση κάποιου μυθιστορήματος. Πρόκειται περισσότερο για ένα παιχνίδι πρόκλησης μέσω μικρών επεισοδίων και θεωριών. Υπό αυτό το πρίσμα θα έλεγα ότι με την κατάλληλη διάθεση όλα κυλούν απρόβλεπτα και διασκεδαστικά για μένα και άρα ίσως και για το θεατή.
Πόσο επίκαιρη είναι η απόλυτη απελευθέρωσης των βιολογικών ενστίκτων και ενορμήσεων, που κηρύττει ο Ντε Σαντ;
Είναι αλήθεια ότι μετά την σεξουαλική επανάσταση αλλά κυρίως με την άνευ όρων επικράτηση του καπιταλιστικού συστήματος και της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, η θεοποίηση του κέρδους, των εφήμερων απολαύσεων και κάθε είδους «κατανάλωσης», ταυτόχρονα με την απομάκρυνση από ανθρωπιστικές και πνευματικές αξίες έφεραν τον κόσμο εδώ που είναι σήμερα. Δεν ξέρω αν ο Ντε Σαντ ήθελε να προτείνει έναν τέτοιο κόσμο. Το πιο πιθανό είναι ότι μέσω των κειμένων του ήθελε να προκαλέσει και να αφυπνίσει την άρχουσα τάξη της εποχής του. Με αυτό τον τρόπο λειτουργεί και ο μονόλογος, δανειζόμενος αντιπροσωπευτικά κομμάτια από το έργο του.
Tο έργο έχει πολλά κωμικά στοιχεία. Η κωμικότητα από πού βγαίνει και ποιους καλλιτεχνικούς στόχους εξυπηρετεί;
Η κωμικότητα προκύπτει από την αμεσότητα της επαφής με το θεατή, το στοιχείο της έκπληξης και από την ίδια την υπερβολή των κειμένων του Ντε Σαντ. Δε θέλουμε να κουνήσουμε το δάχτυλο διδακτικά, πόσο μάλλον να τρομάξουμε τον θεατή μέσω αυτού του σκανδαλιστικού είναι αλήθεια, κειμένου. Μέσω των ακραίων καταστάσεων και του γέλιου θέλουμε να διασκεδάσουμε άλλα και να προκαλέσουμε τη φαντασία και τις σκέψεις και εν τέλει να γαργαλίσουμε τις συνειδήσεις για τη σημερινή κατάσταση στον κόσμο.
Αν ήσασταν βασανιστής και είχατε να βασανίσετε το Μαρκήσιο Ντε Σαντ, δε θα σας έσπαγε τα νευρά το γεγονός ότι η πρόκληση σωματικού πόνου ή η αηδίας αποτελούν απολαύσεις γι’ αυτόν;
Ενδιαφέρουσα ερώτηση! Νομίζω μετά το αρχικό σοκ και την απορία, απέναντι σ’ αυτόν τον ιδιοφυή και γεμάτο χιούμορ άνθρωπο, θα παραδινόμουν και θα άρχιζα να το διασκεδάζω κι εγώ…
Αυτό που περιγράφει ο μονόλογος στο τέλος του για ένα νέο κόσμο απόλυτης αποχαλίνωσης, είναι Παράδεισος ή Κόλαση; Και γιατί η μορφή σας φωτίζεται με κόκκινο χρώμα, που παραπέμπει σε φινάλε του Ντον Τζιοβάνι;
Ναι νομίζω η Κόλαση θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι… Βέβαια αυτό που για κάποιον είναι Κόλαση, για κάποιον άλλον μπορεί να είναι ο Παράδεισος, όπως πολύ σωστά υπαινίσσεστε. Το κόκκινο είναι το χρώμα του πάθους, του αίματος, της φωτιάς… Ο Ντον Τζιοβάνι επέτρεπε στον εαυτό του την απόλυτη ηθική ελευθερία, η σύνδεση λοιπόν νομίζω είναι εύστοχη. Αυτό είναι και το ενδιαφέρον, κάθε θεατής μπορεί να βρει τους δικούς του συσχετισμούς και να ανακαλεί τις δικές του αναφορές…
Μήπως τελικά, στην φιλοσοφία του Ντε Σαντ απελευθερώνονται μόνο οι θύτες; Στην εποχή μας ποιοί είναι οι θύτες και ποιοί τα θύματα;
Νoμίζω γενικότερα ότι θύμα είναι ο οποιοσδήποτε βάζει τον εαυτό του στη θέση του θύματος, αυτό «δραστηριοποιεί» και τον ανάλογο «θύτη». Στην εποχή μας, που υπάρχουν τόσοι άνθρωποι που διαμαρτύρονται, τα θύματα μοιάζει να είναι πολύ περισσότερα. Από την άλλη μια προσεχτικότερη ματιά στους προφανείς θύτες φανερώνει ότι κι αυτοί μάλλον θύματα είναι. Οι πραγματικοί θύτες είναι πολύ καλά κρυμμένοι…
Ποιά είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σχέδιά σας.
Έχουμε τα τελευταία χρόνια μια σταθερή συνεργασία με τον Cezaris Grauzinis, όποτε μας δίνεται η ευκαιρία. Υπάρχουν σκέψεις για έναν ακόμα μονόλογο και ένα έργο με 2 το πολύ 3 ρόλους. Φυσικά είμαστε πάντα ανοιχτοί σε ευρύτερες συνεργασίες. Είναι ακόμα νωρίς να πω κάτι πιο συγκεκριμένο.
