Θανάσης Βέγγος: ένας άνθρωπος που έτρεχε πολύ!

Στον στίβο της ζωής και της τέχνης, την οποία με τόση αφοσίωση υπηρέτησε, ο Θανάσης Βέγγος έτρεχε ασταμάτητα. Ως εκ τούτου, τα μεγάλα βήματα της ζωής του τα έκανε πάρα πολύ γρήγορα. Η καριέρα του απογειώθηκε. Γνώρισε τη δόξα και την απεριόριστη αγάπη του κόσμου. Και παρ’ όλ’ αυτά έμεινε ένας σεμνός άνθρωπος, διατηρώντας, παρά τη διασημότητα,  χαμηλό προφίλ κι ευγενικό χαρακτήρα.

Το χαρακτηριστικό με τον Βέγγο ήταν ο ιλιγγιώδης ρυθμός που έδινε στα έργα του. Όπως έλεγε κάποιος «διεκπεραίωνε τις ταινίες με το χιλιόμετρο». Αυτός ο χαρισματικός μαραθωνοδρόμος κωμικός -και παράλληλα τραγικός-  έσερνε μαζί του φόβους και αγωνίες που καταδιώκουν τον καθημερινό άνθρωπο. Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που ταυτίσθηκε τόσο πολύ μαζί του ο μέσος άνθρωπος, μιας Ελλάδας μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής, με φτώχια, στερήσεις, αλλά και τεράστια ικανότητα να αυτοσαρκάζεται και να αντέχει στα δύσκολα- ένα χάρισμα που στην εποχή μας έχει χαθεί.

Ο Βέγγος έτρεχε επειδή είχε τεράστιες αγωνίες, τεράστιο πανικό κι έτρεχε να προλάβει κάτι ή να γλιτώσει από κάτι, που δεν διευκρινιζόταν. Οι σκηνοθέτες τονίζουν το γεγονός πως με την ταχύτητά του σε ξεγελάει. Νομίζεις ότι το μοντάζ είναι γρήγορο, ενώ ο Βέγγος είναι γρήγορος. Οι σκηνές στα έργα του εναλλάσσονται με αστραπιαία ταχύτητα, επειδή ο ίδιος είναι αστραπιαίος στις κινήσεις του.

Όμως από πού έβγαινε όλος αυτός ο πανικός; Ίσως στα δραματικά του βιώματα. Έζησε την τραγωδία του εμφυλίου και τους διωγμούς. Υπέστη διώξεις για τα πολιτικά του φρονήματα, ενώ η απόλυση του πατέρα του, για τους ίδιους λόγους, έφερε φτώχια και δυσκολίες στο σπίτι του.

Το 1948 εξορίστηκε στη Μακρόνησο, όπου έμεινε για δύο χρόνια. Εκεί γνωρίστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο, γνωριμία που οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στο σινεμά το 1954 με την ταινία Μαγική Πόλιςτου σκηνοθέτη. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε και στο Δράκο- κορυφαίο έργο του Κούνδουρου.

Αν και κωμικός, σίγουρα δεν έτρεχε από διασκέδαση. Και το τρέξιμο του έβγαζε γέλιο, αλλά έβγαινε μέσα από μία φοβερή εσωτερική ταραχή. Όπως τα παιδιά φοβούνται εύκολα και τρέχουν συνέχεια, έτσι κι ο Βέγγος σου έβγαζε με το παίξιμο του μια αθώα και γεμάτη καλοσύνη, αλλά και φόβο, ψυχή. Αυτό ήταν το ιδιαίτερο με τον κορυφαίο κωμικό, τον αγαπημένο κωμικό του λαού. Αυτή η δραματικότητα της υποκριτικής του τεχνοτροπίας τον βοήθησε να συνεργαστεί με τους πλέον «λόγιους» σκηνοθέτες της Ελλάδας, τον Κούνδουρο, τον Παντελή Βούλγαρη, τον Αγγελόπουλο. Ίσως γιατί μιλούσε την ίδια γλώσσα με αυτούς, την κατεξοχήν κινηματογραφική γλώσσα, τη γλώσσα του ρυθμού.

Είναι «ένας άνθρωπος που φέρνει μνήμες από το παρελθόν, από τον Μικρασιάτη, από τον άνθρωπο του Εμφυλίου, από τον άνθρωπο της εξορίας, από τον άνθρωπο της μετα-εποχής του Εμφυλίου» έχει αναφέρει για τον Θανάση Βέγγο ο Παντελής Βούλγαρης, ο οποίος συνεργάστηκε μαζί του στις «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου», στο «Όλα είναι δρόμος», στην «Ψυχή βαθιά».

Όμως και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, με τον οποίο συνεργάστηκε στο «Βλέμμα του Οδυσσέα» είχε μιλήσει για τον Θανάση Βέγγο με δέος. Είχε πει χαρακτηριστικά: «Είναι λαϊκός ποιητής».

Το σίγουρο είναι πως η απώλειά του Θανάση Βέγγου σφραγίζει με τον πιο έντονο τρόπο το τέλος της πιο ιδιαίτερης εποχής για τον ελληνικό κινηματογράφο, της εποχής που αυτός ήταν μια αυθεντικά λαϊκή και ψυχαγωγική τέχνη. Μιας εποχής που θα λείψει σε όλους.

Γιώργος Σμυρνής