“Φασίστες” δημιουργοί: μετά τον Γκαλιάνο και τον Λαρς Φον Τρίερ ποιος έχει σειρά;
Οι φιλοναζιστικές δηλώσεις του Λαρς Φον Τρίερ στις Κάννες είναι το δεύτερο κρούσμα δημιουργού που έχει συνέπειες για την έκφραση ακραίων πολιτικών απόψεων. Είχε προηγηθεί ο Γκαλιάνο, που απολύθηκε από τον οίκο Dior λόγω αντισημιτικών σχολίων που έκανε. Ο εκκεντρικός σχεδιαστής εμφανίζεται σε βίντεο, που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, να δηλώνει ότι “λατρεύει τον Χίτλερ”. Τα περιστατικά αυτά αποδεικνύουν πως είναι λάθος να πιστεύουμε ότι όλοι οι σημαντικοί καλλιτέχνες είναι ή αριστεροί ή αναρχικοί ή απολιτίκ. Πολλοί από τους πιο επαναστατικούς δημιουργούς του 20ου αιώνα υπήρξαν φανατικοί φασίστες.
Η τάση αυτή φαίνεται να συνεχίζεται και στον 21ο αιώνα, με τελευταίο κρούσμα καλλιτέχνη με επαναστατικές ιδέες σχετικά με την τέχνη, αλλά ακροδεξιών πεποιθήσεων ο Λαρς Φον Τρίερ…
Σε συνέντευξη Τύπου στις Κάννες ο Δανός εκκεντρικός – και προφανώς ακροδεξιών πεποιθήσεων- σκηνοθέτης ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων όταν εκείνος δήλωσε ότι είναι ναζί, κατάγεται από οικογένεια ναζιστών και ότι συμπάσχει με τον Χίτλερ. «Δεν έχω κάτι εναντίον των εβραίων, αλλά το Ισραήλ είναι μπελάς» είχε προσθέσει. Πολλοί είναι αυτοί που δήλωσαν πως ο εκκεντρικός σκηνοθέτης απλά αστειευόταν, ωστόσο, η επιτροπή του Φεστιβάλ πήρε σοβαρά τις δηλώσεις του και παρά τη συγγνώμη που ζήτησε, έσπευσε να τον χαρακτηρίσει «ανεπιθύμητη προσωπικότητα» για τη διοργάνωση. Αυτές οι δηλώσεις οδήγησαν στην απόφαση του Φεστιβάλ των Καννών να χαρακτηρίσει τον Λαρς Φον Τρίερ «persona non grata».
Φυσικά, κάποιοι σοκάρονται από το γεγονός ότι ένας επαναστατικός σκηνοθέτης, όπως ο Τρίερ, τάσσεται υπέρ αυτής της ακραίας και καταστροφικής για την ανθρωπότητα ιδεολογίας. Όμως είναι ο μόνος μεγάλος και πρωτοποριακός δημιουργός που ήταν φορέας φασιστικών αντιλήψεων;
Η αλήθεια είναι πως όχι. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, η ακροδεξιά απολάμβανε της εκτίμησης μεγάλου μέρους των πιο avant garde δημιουργών του 20ου αιώνα…
Δύο κολοσοί της λογοτεχνίας, ο Γάλλος Σελίν στο μυθιστόρημα και ο Αμερικανός Έζρα Πάουντ στην ποίηση, τάχθηκαν με τα έργα τους αλλά και έμπρακτα υπέρ των φασιστικών ιδεολογιών και υπέστησαν σοβαρές διώξεις όταν οι σύμμαχοι κατέστρεψαν το ναζισμό. Σχέσεις με τον φασισμό είχε και ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας Πιραντέλο, ενώ ο Ιταλικός φουτουρισμός, παρά τον επαναστατικό του χαρακτήρα ως καλλιτεχνικό κίνημα, εξέφραζε ακραίες και καθαρά σοβινιστικές πολιτικές θέσεις.
Όπως γράφει η πανεπιστημιακός Σεσίλ Ίγγλεση Μαργέλλου, στον επίλογο της εκπληκτικής μετάφρασης της στο “Ταξίδι στην άκρη της νύχτας” του Σελίν: “Ας μην ξεχνάμε τον Υπερρεαλισμό στην υπηρεσία της Επανάστασης, την αφιέρωση των Νέων Ανακαλύψεων του είναι από τον Αρτώ στον Χίτλερ, τους αλεξανδρινούς του Αραγκόν που υμνούσαν την Γκεπεού, τα στιχάκια του Ελυάρ που υμνούσαν τον Στάλιν… την εποχή που ο Πάουντ έκανε φασιστικές “κουβεντούλες” στο μουσσολινικό ραδιόφωνο και που όλες οι πρωτοπορίες- ρωσικός, ιταλικός φουτουρισμός κ.λ.π.- επέλεγαν το στρατόπεδό τους. Ας μην ξεχνάμε τις ερωτοτροπίες του Μπρετόν με τον αυταρχισμό, του Λε Κορμπυζιέ με τον πολεοδομικό φασισμό και τον “καθαρό” λευκό… της ριπολίνης, του Χάιντεγκερ με το ναζισμό, του Μπατάιγ και του Μπλανσό με τον νιτσεϊκό υπερανθρώπινο αντιανθρωπισμό, του Μπρεχτ με το σοβιετισμό, και πολλών εξ αυτών με τον άδηλο ή έκδηλο αντισημιτισμό”.
Από την άλλη, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν αρκετοί πρωτοποριακοί δημιουργοί που αγάπησαν τον φασισμό, ο φασισμός αντίθετα δεν αγάπησε καθόλου τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες. Οι Ναζί θεωρούσαν τα μοντέρνα κινήματα, ως αποκυήματα διεστραμμένων εβραϊκών εγκεφάλων, που επιθυμούσαν να δημιουργήσουν στον άνθρωπο μια θλιβερή εικόνα για την ύπαρξή του, ώστε να τον κρατούν αδύναμο και ηττοπαθή και ανίκανο να πραγματοποιήσει το μεγαλείο για το οποίο ήταν προορισμένος. Και ειδικά για τους Γερμανούς, αυτό το μεγαλείο ήταν η ολοκλήρωση του οράματος του Γ’ Ράιχ, του ουτοπικού και συνάμα εγκληματικού, απάνθρωπου και ληστρικού. Για να εμπνέεται ο λαός για τέτοια “μεγάλα” έργα, οι Ναζί είχαν υιοθετήσει ένα πολιτιστικό αμάλγαμα που συνδύαζε μια κακή μίμηση των αρχαιοελληνικών κλασικών προτύπων και της λαϊκής γερμανικής παράδοσης.
Πρέπει εδώ να πούμε πως ο μοντερνισμός και οι πρωτοπορίες δεν ήταν ποτέ του γούστου των ολοκληρωτισμών, όχι μόνο των φασιστικών- ρατσιστικών, αλλά και αυτών του κομουνιστικού μπλοκ. Γι’ αυτό και ο Στάλιν αποφάσισε να αποκυρήξει την ρωσική πρωτοπορία και να επιβάλλει το ρεύμα του σοβιετικού ρεαλισμού.
Γιώργος Σμυρνής
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
NEWS FEED
ΔΗΜΟΦΙΛΗ
Ο Σταμάτης Κραουνάκης φέρνει «Τ’ Αηδόνια Του Χειμώνα» στο Άλσος
Ο Ορέστης Ντάντος κυκλοφόρησε έναν δίσκο για όλα τα “μοναχοπαίδια” της ζωής
Στην κορυφή το κόσμου, εκεί να με πας: Η νέα παράσταση της Ειρήνης Φαναριώτη στο Θέατρο Αργώ
Πάρανταϊζ – Η αίθουσα κλιματίζεται: Η νέα παράσταση των Seven Sisters σε κείμενα Λένας Κιτσοπούλου στο Θέατρο 104
Jazz στο Μουσείο: Dimitri & Nestor Vassilakis στο Ίδρυμα Γουλανδρή
Φάντασμα στη Μηχανή: Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ανοίγει στο κοινό τους ιστορικούς του χώρους για μια ξεχωριστή δράση
Ο Σταύρος Ξαρχάκος συναντά ξανά την Ελεονώρα Ζουγανέλη και την Ηρώ Σαΐα για μία συναυλία στο Παλλάς
Η ultra-premium τεκίλα Cincoro έκανε το ντεμπούτο της στην ελληνική αγορά
Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου: Διαθέσιμες online οι βραβευμένες ταινίες της φετινής διοργάνωσης
Παραμονή Χριστουγέννων στο MEGA με την Άννα Βίσση