Κωνσταντίνος Ρήγος: «Τον μεγάλο καλλιτέχνη είναι σαν να τον κινεί με αόρατα νήματα ο Θεός!»

Η ανάδειξη όλων των πλευρών του σώματος στο χορό είναι γι’ αυτόν μείζονος σημασίας ζήτημα και γι’ αυτό υπάρχει συχνά το γυμνό στις χορογραφίες του. Και τώρα, με την ευκαιρία της παράστασης «Νιζίνσκυ: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού» που ανεβαίνει για μία μόνο παράσταση στο Ηρώδειο στις 18 Ιουνίου, ο χορογράφος- σκηνοθέτης θα γίνει απλώς χορευτής. Και θα αναλάβει να αναπαραστήσει έναν από τους μεγαλύτερους χορευτές του 20ου αιώνα και μια κορυφαία καλλιτεχνική φυσιογνωμία, το Νιζίνσκυ, ο οποίος στις αρχές του 20ου αιώνα ορίζει την έννοια του σύγχρονου performer, αυτού που είναι ο ίδιος χορευτής και χορογράφος. Παράλληλα, είναι «αγαπημένος» χορευτής του μαιτρ του μοντερνισμού Ιγκόρ Στραβίνσκυ κι ο πρώτος χορευτής και χορογράφος στο μπαλέτο του κομβικού έργου η «Ιεροτελεστία της Άνοιξης», που ήταν για τη μουσική ό,τι οι «Δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πικάσο για τη ζωγραφική.

Με την ευκαιρία αυτής της παράστασης, ο Kωνσταντίνος Ρήγος μάς μίλησε για την τέχνη του χορού, τη σωματικότητα και τη σεξουαλικότητα στο χοροθέατρο, την πολιτικοκοινωνική κατάσταση σήμερα και το κίνημα των αγανακτισμένων.

Με αφορμή τον τίτλο της νέας σας παράστασης “Νιζίνσκυ: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού”. Πιστεύετε ότι έναν μεγάλο χορευτή είναι σαν να τον κινεί ο Θεός με αόρατα νήματα;
Ουσιαστικά έναν μεγάλο καλλιτέχνη είναι σαν να τον κινεί ο Θεός με αόρατα νήματα, γιατί οδηγείται στο να πραγματοποιήσει το όραμά του, κάπως ανεξάρτητα από τη θέληση την πραγματική του. Δηλαδή η θέλησή του ανακαλύπτεται, αποσαφηνίζεται και αποκωδικοποιείται στη διάρκεια που εκείνος δημιουργεί. Άρα, με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει ένα αόρατο χέρι, όχι με την έννοια του Θεού και της θρησκευτικότητας, αλλά με την έννοια του ότι υπάρχει μία δύναμη, η οποία μάλλον τον οδηγεί.

Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε στη μορφή του Νιζίνσκυ;
Με γοητεύει ακόμα πάρα πολύ το ότι είναι ένας άνθρωπος πάρα πολύ παθιασμένος με αυτό που κάνει. Είναι ουσιαστικά αυτός που στις αρχές του 20ου αιώνα ορίζει την έννοια του σύγχρονου performer, αυτού που είναι ο ίδιος χορευτής και δημιουργός- χορευτής και χορογράφος. Και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ πρωτοποριακό για την εποχή του, που ήταν τα πάντα δομημένα μέσα σε μία σχέση «δικτατορική» ανάμεσα στον χορογράφο και τον χορευτή. Ουσιαστικά, ο Νιζίνσκυ σπάει αυτό το ταμπού και προσπαθεί να το κάνει αυτό μέσα σε μεγάλους χώρους θεάτρων. Δημιουργεί μία τομή, η οποία από τα μέσα του 20ου αιώνα γίνεται πλέον κοινός τόπος για τους δημιουργούς.

Από ό,τι κοίταζα στο βιογραφικό του, δεν πρέπει να υπάρχουν εικόνες που να χορεύει.
 Όχι, όχι… Πολύ λίγα πράγματα. Μιλάμε για δευτερόλεπτα.

Πόσο δύσκολο είναι να ερμηνεύεις έναν χορευτή, για τον οποίο δεν υπάρχουν στοιχεία;
Ουσιαστικά αποκωδικοποιείς την προσωπικότητα και από τις φωτογραφίες, τις χορογραφίες και κάποια πράγματα βγάζεις το ύφος, με το οποίο κινείται… Υπάρχει, επίσης, η χορογραφία της «Ιεροτελεστίας της Άνοιξης» που έχει αποκωδικοποιηθεί. Βέβαια εγώ, στην performance δεν προσπαθώ να μιμηθώ το Νιζίνσκυ. Απλώς τον ερμηνεύω με τον δικό μου τρόπο, χρησιμοποιώντας κάποιες κινήσεις- αναφορές, εντάσσοντάς τις μέσα στις χορογραφίες.

Ποιές είναι οι δημιουργικές ανάγκες και τα ζητήματα που θέτει ο χορός τον 21ο αιώνα;
Για μένα, ο χορός θέτει το θέμα του ατόμου μέσα στο πλαίσιο της κοινωνίας, μέσα στο πλαίσιο της σκέψης, μέσα στο πλαίσιο της πνευματικότητας. Και στην ουσία δημιουργεί μία πολιτική πράξη μέσα στο σύνολο της τέχνης.

«Μέσα στο ρούχο ο άνθρωπος παίζει έναν ρόλο. Έξω από το ρούχο είναι ο εαυτός του!»
 
Ο χορός είναι ίσως η πιο καθαρή σωματική τέχνη. Πιστεύετε ότι η σωματικότητα στην τέχνη πρέπει να συνδυάζεται με το γυμνό σώμα; Το ρωτάω αυτό γιατί στις περισσότερες παραστάσεις σας το γυμνό έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Δεν έχει πρωταγωνιστικό ρόλο το γυμνό, αλλά υπάρχει. Θεωρώ ότι το σώμα, όταν το αναγνωρίζεις, το βιώνεις και το εκθέτεις, ουσιαστικά το απελευθερώνεις από οποιαδήποτε δύναμη και αυτό του δίνει μια μεταφυσική μαγεία! Πιστεύω πάρα πολύ σε αυτό, και γι’ αυτό και το χρησιμοποιώ όταν χρειάζεται. Και γι’ αυτό προσπαθώ να δίνω κάθε φορά διαφορετικές πλευρές. Πιστεύω ότι ένα σώμα, όπως όταν είναι ντυμένο, προσδιορίζει μία ταυτότητα, έτσι όταν είναι γυμνό, προσδιορίζει μία άλλη ταυτότητα. Αυτό το διπλό, είναι κάτι πολύ σημαντικό στις μέρες μας: Να δώσεις τις δύο πλευρές του ανθρώπου- του δυνατού και του αδύναμου. Γιατί μέσα στο ρούχο παίζει έναν ρόλο. Έξω από το ρούχο είναι ο ίδιος.
 
Σε όλη την καλλιτεχνική σας πορεία, ως χορογράφος ή σκηνοθέτης, είστε ο ίδιος υπεύθυνος για το αποτέλεσμα των παραστάσεων που συμμετέχετε. Πώς νιώθετε τώρα που συμμετέχετε ως ηθοποιός, δεχόμενος σκηνοθετικές οδηγίες;
Ήταν κάτι που το σκέφτηκα πολύ αν θα μπορούσα να το κάνω και ήθελα να μπω σε αυτή τη διαδικασία, του να οδηγήσω… Αλλά επειδή είναι αυτός ο συγκεκριμένος ρόλος, ένα πρόσωπο, το οποίο είναι δημιουργικό μέσα στο έργο, δεν αισθάνομαι ότι χάνω τη δημιουργικότητά μου, ακολουθώντας τις οδηγίες του Σταύρου Τσακίρη. Ίσα- ίσα, μέσα από αυτές τις οδηγίες απελευθερώνεται κάτι που ταυτόχρονα εξυπηρετεί, αλλά είναι και δικό μου. Και τελικά είναι πολύ ευχάριστο το να μπαίνεις στην διαδικασία του να ακούσεις και να οδηγηθείς σε κάτι, που δεν το γεννάς εσύ πρωταρχικά.

Έχετε συνδυάσει το πατινάζ σε χορογραφίες σας. Έχετε επιμεληθεί προγράμματα νυχτερινών κέντρων, χορογραφήσατε τη Eurovision… Προσπαθείτε να βγάλετε από πάνω σας την ταμπέλα του ελιτιστή δημιουργού; ή απλά είναι θέμα βιοπορισμού;
Όχι… Προσπαθώ να έχω την ταμπέλα του ανθρώπου που επιλέγει, χωρίς να θέλει να κάνει ψευτοδήθεν κουλτούρα, να θέλω και καλά να δείξω ότι έχω έναν ρόλο. Προσπαθώ να διαλέγω τους ρόλους εκείνους που με ενδιαφέρει να παίξω μέσα στην τέχνη, χωρίς να με απασχολεί πώς θα κριθεί η κάθε πλευρά με την οποία ασχολούμαι. Πιστεύω σε αυτά που κάνω και ζω από αυτά που κάνω. Αλλά από όλα!

Είχατε πει σε κάποια συνέντευξή σας, «νωρίς το θυμηθήκαμε να αγανακτήσουμε». Πως σχολιάζετε την κατάσταση που βρίσκεται η χώρα σήμερα; Είστε και εσείς “αγανακτισμένος”;
Κοιτάχτε. Η πολιτική κατάσταση γενικότερα είναι η πολιτική κατάσταση που είναι τα τελευταία 20 χρόνια στην Ελλάδα. Την περίοδο που υπήρχε το χρήμα, τα ίδια ακριβώς συνέβαιναν, απλώς τότε υπήρχε το άλλοθι του «ξοδεύω» (αν και κάποιοι μόνο ξόδευαν, ενώ κάποιοι άλλοι δεν μπορούσαν να ξοδέψουν). Τώρα βρισκόμαστε σε μία κατάσταση όπου χρήμα δεν υπάρχει. Οι επιλογές που έχουν γίνει δεν ήταν πολιτικές, εννοώ ότι δεν ήταν για την χώρα, αλλά ήταν για το όφελος κάποιων τις περισσότερες φορές. Αυτό όμως είναι κάτι που εμείς το δεχθήκαμε, το ανεχθήκαμε και το υπερασπισθήκαμε κιόλας. Οπότε νομίζω ότι η αγανάκτηση με έναν τρόπο έρχεται κάπως αργά. Δε σημαίνει ότι είναι κακή. Απλώς κινδυνεύει να βοηθάει αυτήν την κατάσταση να ολοκληρωθεί και να εξελιχθεί, κατά τη γνώμη μου.

Έχετε μετρήσει “απώλειες” και επιπτώσεις στις επιλογές σας λόγω κρίσης; Πως το αντιμετωπίζετε;
Όχι. Απλώς έχω αντιμετωπίσει δυσκολίες στο να κάνω πράγματα. Ταυτόχρονα, όμως, αυτές οι δυσκολίες γίνονται και δημιουργικές. Έτσι, πιστεύω πως όταν θέλεις να φτιάξεις κάτι, μπορείς να το φτιάξεις, αρκεί εσύ να βάλεις το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθείς.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για την επόμενη χρονιά;
Δεν έχω σχέδια για του χρόνου…