“Μοναξιά στην άγρια Δύση”- Κωμωδία πραγματικός δυναμίτης!

Δύο αδελφοί από την Ιρλανδία, ο Κόλμαν και ο Βαλέν, ζουν μαζί στο πατρικό τους σπίτι. Ο ένας (Κόλμαν) σκότωσε εν ψυχρώ τον πατέρα του. Ο Βαλέν εκμεταλλεύθηκε την κατάσταση και ανάγκασε τον Κόλμαν να του παραχωρήσει το μερίδιο του από την περιουσία της διαθήκης, ώστε να καταθέσει στις αρχές πως ήταν ατύχημα. Από τότε- αλλά και από πριν- μοναδικός σκοπός της ζωής τους είναι να πληγώνει και να σαμποτάρει ο ένας τον άλλο. Μια συμβίωση δηλητήριο.

Ο ιερέας Γουέλς είναι μία άλλη ιδιόμορφη περίπτωση. Ίσως ο πιο μοναχικός από τους τέσσερις χαρακτήρες, με μεγάλες αμφιβολίες για την πίστη που υπηρετεί και σε μια περιοχή γεμάτη άγριους φονιάδες και αυτόχειρες, νιώθει ότι ο λόγος του περνάει στον βρόντο. Κανείς δεν ακολουθεί το λόγο του Θεού και φταίει ο ίδιος. Τελευταία του ελπίδα είναι να συμφιλιώσει τα δύο αδέρφια. Η μικρή Γκερλήν, που πουλάει παράνομα ουίσκι- μπόμπα, κι ενδιαφέρεται κυρίως για την κατανάλωση, μοιάζει να προσπαθεί, κάπως να βοηθήσει τον κληρικό στο δύσκολο έργο του. Όμως, περισσότερο ενδιαφέρεται για τον ιερέα Γουέλς, παρά για την συμφιλίωση των δύο αδερφών.

Η κατάσταση στην πορεία γίνεται εκρηκτική. Τα δύο αδέρφια κοντεύουν να σκοτωθούν για τους πλέον ηλίθιους λόγους- που όμως στο δικό τους μυαλό δείχνουν απίστευτα σημαντικοί. Και το εκπληκτικό με το κείμενο, όσο και με την παράσταση, είναι πως γίνονται σημαντικοί, πότε- πότε, και στον ίδιο το θεατή. Σαφώς χειρότερος είναι ο νταής- σε βαθμό απανθρωπιάς Κόλμαν, ο οποίος έχει πατήσει πάνω στην αδυναμία του Βαλέν κι έχει πάντα την τελευταία λέξη να πει σε αυτό το παιχνίδι του ποιός θα πληγώσει πιο πολύ τον άλλο. Παίχτης ιδιαίτερα πρόθυμος είναι και ο Βαλέν, αλλά επειδή συνήθως βγαίνει στο τέλος χαμένος- κι ίσως και επειδή δεν σκότωσε τον πατέρα του- τελικά τον λυπάσαι.

Mε τόσο σκληρές σκηνές θα περίμενε κανείς το έργο να είναι ένα καταθλιπτικό δράμα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ξεκαρδιστική κωμωδία! Πρόθεση της σκηνοθεσίας είναι να αγγίξει ένα σύγχρονο θέμα, τη μοναξιά των ανθρώπων, μέσα από ένα σύγχρονο κείμενο, αποδίδοντας τις καταστάσεις ρεαλιστικά, για να ταυτισθεί ο θεατής.

Από εκεί και πέρα- και μολονότι ο σκηνοθέτης δεν το δέχεται- υπάρχουν σημεία που το κείμενο του Μακντόνα υπερβαίνει τον ρεαλισμό. Κατά τη γνώμη μου, αυτού του είδους το μίσος ανάμεσα στα δύο αδέρφια και η ιδιοσυγκρασία τους θα καθιστούσε αδύνατη τη συμβίωσή τους για καιρό. Γρήγορα θα είχε σκοτώσει ο ένας τον άλλο. (Και στην παράσταση, πάντως, υπάρχουν σκηνές που το γεγονός πως δεν έχει σκοτωθεί ένας απ’ τους δυο είναι συγκυριακό. Αλλά πόση τύχη μπορεί να υπάρχει, όταν κάθε μέρα, κάθε στιγμή, φτάνουν οι τσακωμοί τους σε τέτοιο σημείο αγριότητας, που μόνο κατά τύχη δεν έχουμε κάποιο θύμα;)

Αυτή η συμβολική αξία του έργου, είναι που το κάνει τόσο δυνατό. Ίσως, τελικά, αυτό που θέλει ο καθένας από τους δυο, είναι όχι να σκοτώσει τον άλλο, αλλά να τον κρατάει ζωντανό, για να τον βασανίζει με το μαρτύριο της σταγόνας. Σταγόνα μπορεί να είναι κάποια φοβερή κακεντρέχεια ή η καταστροφή κάποιου αντικειμένου ή ζώου ή προσώπου, με το οποίο ο άλλος είναι συναισθηματικά συνδεδεμένος. Και στο παιχνίδι αυτό, μολονότι δίνει ρέστα ο τραυλός και κοντούλης Βαλέν, βγαίνει συνήθως χαμένος από τον πιο σκληρό και αδίστακτο αδερφό του. Ίσως γιατί ο ένας πιστεύει στο Θεό, ενώ ο άλλος δεν πιστεύει σε τίποτα.

Το θέμα της πίστης, επίσης, υπάρχει έντονο στην παράσταση και όχι μόνο λόγω της κωμικής- τραγικής μορφής του πατέρα Γουέλς. Κυρίως σαρκάζεται το θρησκευτικό στοιχείο, αλλά δίνει και κάποιες αναπνοές ανθρωπισμού μέσα σε αυτή τη συνθήκη της απάνθρωπης κόντρας. Το θέμα της τιμωρίας του αυτόχειρα με το να καεί στην Κόλαση, το οποίο παρουσιάζεται κριτικά και στον Άμλετ, στο “Μοναξιά στην Άγρια Δύση” παρωδείται. Υπάρχει μια δυσκολία αντικειμενική, άλλωστε, στον αυτόχειρα να εξομολογηθεί για το έγκλημα του. Σκοτώνοντας τον εαυτό του δεν έχει το προνόμιο του οποιουδήποτε άλλου δολοφόνου, που μπορεί να “καθαρίσει” καμιά εικοσαριά ανθρώπους και να εξομολογηθεί και να πάει στον Παράδεισο. (Αυτό το σύστημα δείχνει πολύ βολικό στον κυνικό Κόλμαν).

Μέσα από τον ειρωνικό του χαρακτήρα το έργο, δείχνει το γελοίο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και πολλών στοιχείων του πολιτισμού μας, είτε έχει να κάνει με τη θρησκεία, είτε με τον έρωτα και την οικογένεια, είτε με τον καταναλωτισμό. Αυτός ο δηλητηριώδης σαρκασμός του συγγραφέα, γίνεται η εκρηκτική πρώτη ύλη στα χέρια του σκηνοθέτη και των ηθοποιών, για να δημιουργήσουν μια κωμωδία πραγματικό δυναμίτη.

Από τις ερμηνείες ξεχώρισα τον Τίτο Λίτινα στο ρόλο του Βαλέν. Καλοί ήταν και οι Πέτρος Γούτης (Κόλμαν) και η Μελίνα Χιλέλη (Γκερλήν). Ο Γιώργος Πολυχρονόπουλος, ως αλκοολικός παπάς, έκανε μια μάλλον άνιση ερμηνεία. Στα πιο μελοδραματικά του σημεία ήταν καλός, αλλά στα κωμικά κάπως άτονος, ενώ δεν ήταν πολύ πειστικός “μπεκρής”.

Συνολικά, πρόκειται για μια πολύ καλή παράσταση, με καλές ερμηνείες, εξαιρετικό κείμενο και λειτουργική σκηνογραφία. Αυτό το έργο, ρεαλιστικό μέσα στην υπερβολή των παράφορων καταστάσεων του, αν και τραγικό ως θέμα, γίνεται μια ξεκαρδιστική κωμωδία, που θα διασκεδάσει τον θεατή, αλλά θα του δώσει και κάτι βαθύτερο.

Γιώργος Σμυρνής