Έφη Μουρίκη: -Χωρίς «Δούλες» κυρία δεν υπάρχει!

Μία καλλιτέχνης με κοινωνικές ευαισθησίες και αγωνία για τη νέα γενιά, πλούσια διαβάσματα και βαθύ ψάξιμο σε κάθε έργο που αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει και να ερμηνεύσει, η κ. Μουρίκη σκηνοθετεί φέτος τις Δούλες του Ζαν Ζενέ, στο Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γιώργου Αρμένη. Με αφορμή αυτήν την παράσταση μας μιλάει για τον Ζενέ, για τη δύναμη των συμβόλων,  για το ποιές είναι οι δούλες και ποιές οι κυρίες, μοιράζεται μαζί μας την αγωνία της για μια κοινωνία που σπρώχνει τους ανθρώπους στα άκρα, ενώ παραδέχεται ότι της αρέσει να την ταυτίζουν με το ρόλο που ερμηνεύει. Αρκεί να μην είναι ο προηγούμενος… 

Σκηνοθετείτε και πρωταγωνιστείτε στο θεατρικό έργο «οι δούλες» του Ζενέ. Μιλήστε μας για το έργο αυτό. Που βρίσκονται τα ρεαλιστικά στοιχεία και πού κινείται το παράλογο;
Είναι ένα έργο το οποίο ο Ζενέ εμπνεύσθηκε από μια πολύ διάσημη δολοφονία, από τις αδερφές Παπέν. Δύο υπηρέτριες είχαν σκοτώσει την κυρία και την κόρη- ένα πολύ σκληρό έγκλημα, το οποίο ακόμα αναφέρεται. Είχα πάει στην Αμερική και είχα δει ένα βιβλίο για τα διάσημα εγκλήματα και ήταν οι αδερφές Παπέν από τους πρώτους. Το ρεαλιστικό στοιχείο λοιπόν είναι ότι, όπως έλεγε και ο Ζενέ, πήρε την ιδέα από μία πραγματική ιστορία. Από κεί και πέρα ο ίδιος προσπάθησε να τοποθετήσει στις δούλες όλη του την κοσμοθεωρία, την οποία συναντάμε σε όλα του τα έργα και ειδικά στα μυθιστορήματά του.
Όπως έχει πει και ο Σαρτρ, στο Άγιο Ζενέ, που νομίζω ότι είναι ένα πολύ σημαντικό βιβλίο που πρέπει να διαβάσει κανείς για να καταλάβει ακόμα καλύτερα την προσωπικότητα του Ζενέ και τα έργα του, για να υπάρξει φαντασία, πρέπει να υπάρχει πραγματικότητα. Για παράδειγμα, το σπίτι στο οποίο δουλεύουν οι δούλες. Ο Ζενέ, μάλιστα, ο οποίος ήταν στην φυλακή 10 χρόνια, παραδέχεται ότι για να ξεφύγει από την φυλακή πήγαινε σε άλλες διαστάσεις. Όπως έλεγε ο Ζενέ, συγκεκριμένα για το έργο «οι Δούλες», αυτό το σπίτι θα πρέπει να είναι ένα αστικό σπίτι, να μην έχει τίποτα το μίζερο, για να μπορούν μέσα από αυτόν τον ρεαλισμό, να φεύγουν στην φαντασία οι ίδιες οι δούλες. Ο Ζενέ το τόνιζε αυτό σε σχέση με το σκηνικό. Σε πολλά ανεβάσματα βέβαια βλέπουμε τελείως διαφορετικό το σκηνικό. Όμως ο συγγραφέας τόνιζε ότι πρέπει να είναι δαντέλες, πρέπει να είναι ωραίες πολυθρόνες, ωραίο κρεβάτι, ωραία ρούχα, ώστε να δουλέψει η φαντασία κινούμενη από την πραγματικότητα.
Κι από εκεί και πέρα, είναι αυτό που λαχταρούν οι δούλες. Έναν κόσμο που δεν είναι δικός τους. Που ανήκει σε κάποιον άλλον. Και μέσω αυτού αρχίζουν και παριστάνουν την κυρία μέσα στο θέατρο, κάνοντας την παράσταση κάποια βράδια, όπως βλέπουμε και στο έργο. Και με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να ξεφύγουν από την δική τους πραγματικότητα, η οποία είναι χωρίς ταυτότητα. Είναι απλώς δούλες, ίδιες με τα αντικείμενα του σπιτιού. Ουσιαστικά, οι δούλες θέλουν μία ταυτότητα. Είναι αυτό που λέει η Κλαιρ: «Δεν υπάρχουν δούλες χωρίς κυρία». Ωστόσο, ισχύει και το αντίθετο: «Χωρίς δούλες, κυρία δεν υπάρχει»!

Λέτε κάπου ότι η ίδια η κοινωνία, μας μαθαίνει να είμαστε στα άκρα. Θεωρείτε ότι αυτό ισχύει και στις δούλες;
Ήδη, οι δούλες, έτσι όπως είναι, είναι μια ακραία κατάσταση. Πολλές φορές γίνεται εμμονή στους ανθρώπους, όταν αυτοί είναι σε ένα άκρο, η άλλη άκρη. Δεν είναι τυχαίο που ο Κουασιμόδος ερωτεύεται το πιο ωραίο πλάσμα. Θα σας πω και κάτι που λέει ο Ζενέ: «Δεν είναι τυχαίο ότι τα δημοτικά τραγούδια ή τα παραμύθια τα λαϊκά είναι γεμάτα χρυσάφι». Είναι πλουμιστά! Γεμάτα πλούτο. Δεν είναι τυχαίο. Είναι κι αυτό που λέει ο λαός μας, «ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται». Πάντα οι λαϊκές παροιμίες είναι πάρα πολύ σοφές, γιατί έχουν βγει μέσα από τις εμπειρίες των λαών.

Σας έχει τύχει να αντιληφθείτε ότι- έστω υποσυνείδητα- ζηλεύετε ή αντιγράφετε κάποιον που σας καταπιέζει ή μισείτε και οποίος βρίσκεται σε μια ανώτερη θέση από εσάς, όπως οι δούλες στο έργο;
Δεν υπάρχει άνθρωπος, ο οποίος να ζει μέσα σε μία κοινωνία, που να μην είναι επηρεασμένος από τα σύμβολα. Πολλές φορές ασυνείδητα και από τη θρησκεία… ακόμα κι αν λέμε ότι είμαστε ανεπηρέαστοι από αυτά τα πράγματα… Και γι’ αυτό πολλές φορές δεν μπορούμε να εξηγήσουμε και τα όνειρά μας. Υπάρχει βέβαια μία λογική, με την οποία δρούμε στη ζωή μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μας επηρεάζουν όλα αυτά. Βλέπουμε και στις δούλες, το πόσο πολύ τις έχει επηρεάσει η θρησκεία! Είναι απίστευτο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεστε με την Κατερίνα Παπουτσάκη. Πώς προέκυψε η συνεργασία αυτή;
Έγινε πέρσι γιατί θέλαμε μία ηθοποιό για το ρόλο της Εστέλ στο “Κεκλεισμένων των θυρών”  του Σαρτρ και πιστεύαμε ότι είναι η κατάλληλη. Και από εκεί και πέρα, η συνεργασία πήγε πολύ καλά πέρσι και συνεχίστηκε. Και είναι πολύ ωραίο να μας αρέσει να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους που έχουν κοινή γλώσσα.

Σας αρέσει το κοινό να σας ταυτίζει με έναν ρόλο που έχετε ερμηνεύσει;
Τον καιρό που παίζω έναν ρόλο, μακάρι να με ταυτίζουν. Κι εγώ, αυτή τη στιγμή, όταν ανεβάζω αυτό το έργο, δεν μπορώ να μην ταυτιστώ με το ρόλο και το συγγραφέα- άσχετα αν διαφωνώ ή όχι μαζί τους. Οπότε, βεβαίως! Αρκεί να μην με ταυτίζουν κάθε φορά με τον προηγούμενο ρόλο.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Πολύ νωρίς! Μόλις αρχίσαμε και είναι πολύ δύσκολο. Διαβάζω συνέχεια. Σαφέστατα προετοιμάζομαι πολύ νωρίς. Και τις Δούλες ήθελα από πολύ πιο πριν να τις ανεβάσω. Αυτή τη στιγμή είναι όλο μου το «είναι» στις Δούλες.