Γρηγόρης Βαλτινός: Το άρρωστο κύτταρο κάθε συστήματος είναι ο άνθρωπος

Ο γνωστός ηθοποιός, με την πλούσια σε επιτυχίες καριέρα, κάνει ένα νέο βήμα στη ζωή του και “μετακομίζει” για τις επόμενες θεατρικές σεζόν στο θέατρο Ιλίσια. Ομολογεί ότι το όραμά του είναι αυτό που ήταν πάντα. Ένα θέατρο δηλαδή που συνδυάζει την ωφελιμότητα και την ουσία με την ψυχαγωγία του κοινού. Κάτι που θεωρεί ότι έκανε πάντα. Όπως λέει χαρακτηριστικά: “Δεν θα με ακούσετε να λέω, τώρα εγώ θα κάνω ποιότητα! Αντίθετα, θα λέω ότι “νομίζω ότι πάντα έκανα ποιότητα.”

Στην συνέντευξη που μας παραχώρησε, ο Γρηγόρης Βαλτινός μας μιλάει για την επικαιρότητα και το πολιτικό μήνυμα ης παράστασης, για το πρόβλημα της ανεργίας και τους ρόλους που έχουν ο άντρας και η γυναίκα μες το ζευγάρι. Παράλληλα εκφράζει τις απόψεις του για τις κρίσεις που περνάει κάθε σύστημα και για τα έργα που τον σφράγισαν ως ηθοποιό. Κι εξομολογείται ότι του είναι βασανιστικό να επιλέξει ένα έργο, καθώς θέλει αυτό να περιέχει πολλά πράγματα.  

Μιλήστε μας για το έργο του Νηλ Σάιμον “ο φυλακισμένος της διπλανής πόρτας”.
Θα έλεγα ότι είναι από τις σκεπτόμενες κωμωδίες του Νιλ Σάιμον, από τις πιο διαδραστικές, τις πιο άμεσες και ταυτόχρονα τις πιο κοινωνικές. Και, για να είμαστε στο κλίμα της εποχής, τις πιο πολιτικές. Είναι ένα πολιτικό έργο. Στην απόδοση που του έκανα, έγινε λίγο πιο πολιτικό. Είναι η υστερία του σύγχρονου ανθρώπου σε μια μεγαλούπολη, η διαχείριση του θυμού του και η αρρώστια του συστήματος. Αν όλα αυτά σας θυμίζουν την Ελλάδα του σήμερα, αυτό είναι εντελώς τυχαίο!

Ποιός είναι ο διαδραστικός χαρακτήρας της κωμωδίας;
Είναι η πιο διαδραστική κωμωδία που έχω ανεβάσει ποτέ. Είναι άμεσης απόδοσης. Καίγεται σαν κηροζίνη στα μάτια του θεατή. Δεν είναι ένα έργο με ιδέες κρυμμένες, συμβολισμούς, διαχρονικά μηνύματα. Είναι πληρωτέο επί τη εμφανίσει. Αμέσως ο θεατής προσλαμβάνει το μήνυμα, το επεξεργάζεται, είναι έτοιμος να το χρησιμοποιήσει. Το έργο βοηθάει πολύ στην διαχείριση του θυμού μας αυτήν την εποχή. Ο ήρωας αποφασίζει ότι μόνο αν δυναμώσει ο ίδιος, θα μπορέσει να αντιμετωπίσει μια βάρβαρη κοινωνία γύρω του. Δεν περιμένει να του έρθει η λύση απ’ έξω, αλλά την ψάχνει μέσα του. Αυτή είναι και η άποψή μου για το πώς θα πρέπει να διαχειριστούμε την κρίση. Γιατί μέσα από κάθε πρόβλημα πρέπει να βρίσκουμε οφελιμότητα. Πρέπει να έχουμε την ικανότητα του αλχημιστή να κάνουμε τον μπρούντζο χρυσάφι.

Υπάρχουν στοιχεία της πραγματικότητας των Ελλήνων στην παράσταση;
Απόλυτα! Έτσι όπως έχουμε παγκοσμιοποιηθεί, ό,τι πρόβλημα έχουν οι άλλες χώρες της Ευρώπης, το έχουμε κι εμείς. Το έργο αυτό είναι παλιότερο και αφορά σε μία παλαιότερη κρίση της Αμερικής, την οποία τώρα την βιώνει η Ευρώπη και μάλλον θα ανακυκλωθεί και στην Αμερική. Η ιστορία, δυστυχώς, επαναλαμβάνεται.

Θεωρείτε ότι οι κρίσεις ανακυκλώνονται- όπως ισχυρίζονται διάφορες οικονομικές θεωρίες;
Οι κρίσεις ανακυκλώνονται. Τα συστήματα κουράζονται, παλιώνουν, αρρωσταίνουν, σαπίζουν. Το είδαμε αυτό όχι μόνο σε συντηρητικά συστήματα, αλλά και σε “προοδευτικά”, σοσιαλιστικά και σε κομουνιστικά. Γιατί το άρρωστο κύτταρο του συστήματος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Αυτόν θέλουμε να θεραπεύσουμε. Γι’ αυτό κάνουμε και θέατρο. Για να τον εκθέσουμε πάνω στην σκηνή, μήπως φιλοτιμηθεί και ντραπεί. Το θέατρο είναι βραδυφλεγής βόμβα, αλλά δεν παύει να αποδίδει, να μορφώνει, να διδάσκει και να καταγράφει τα κουσούρια της κοινωνίας. Όλοι εμείς που κάνουμε θέατρο έχουμε την πίστη ότι κάτι μπορεί να βελτιώσει στον άνθρωπο.

Υπάρχει στην παράσταση μια σκηνή δύσκολης διαπραγμάτευσης για τον καθορισμό του ποσού της βοήθειας προς τον “άρρωστο” αδερφό. Αυτό δεν θυμίζει πολύ Ελλάδα; Πόσο ταπεινωτικό είναι για ένα πολίτη, μια κοινωνία, μία χώρα, να εξαρτάται από την ελεημοσύνη των άλλων;
Θυμίζει Ελλάδα και ΔΝΤ. Το να εξαρτάσαι από την ελεημοσύνη των άλλων είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί. Εδώ βλέπουμε το πόσο υποκριτικά μπορεί να είναι πολλές φορές τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των ανθρώπων και κυρίως των συγγενών. Πράγματι, υπάρχει μια κορυφαία σκηνή μέσα στο έργο, όπου τα αδέρφια αποφασίζουν τί ποσό θα δώσουν στον άρρωστο αδερφό τους, ο οποίος έχει μία ψυχική ασθένεια- κατάθλιψη. Αλίμονο όταν βρεθείς στην ανάγκη του άλλου!

Το έργο αναφέρεται πολύ στο πρόβλημα της ανεργίας.
Από εκεί ξεκινάνε όλα. Αλλάζουν οι ισορροπίες του ζευγαριού. Ο άντρας μένει στο σπίτι, η γυναίκα βγαίνει στην αγορά εργασίας. Ο άντρας αποδυναμώνεται. Αλλάζουν οι ρόλοι τους. Σταματάει η πατριαρχία. Εκφυλίζεται η αντρική κοινωνία. Αυτό έχει επιπτώσεις στην ηρεμία του ζευγαριού κι αρχίζουν οι προστριβές.

Το ότι ανατρέπονται οι ρόλοι στα ζευγάρια, το θεωρείτε κάτι αρνητικό ή μια φυσιολογική εξέλιξη;
Δεν το θεωρώ καθόλου κακό! Θεωρώ ότι το ζευγάρι είναι ίσο. Σέβομαι απόλυτα τη γυναίκα. Ο άντρας κατά το μεγαλύτερο ποσοστό βγαίνει στο δάσος να φέρει στο σπίτι τροφή. Αλλά δε νομίζω ότι αυτό που προσφέρει είναι πιο σημαντικό από τον ρόλο της γυναίκας. Η γυναίκα γεννάει. Φέρνει τη νέα ζωή. Μεγαλώνει σωστά τα παιδιά. Πάρα πολλά παιδιά γίνονται σωστοί άνθρωποι χάρη στη μητέρα τους ή γίνονται προβληματικοί άνθρωποι εξαιτίας της μητέρας τους. Ειδικά οι ρόλοι στον τομέα των παιδιών, δεν μπορούν να αλλάξουν από τη φύση τους. Η γυναίκα θηλάζει, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κατά συνέπεια, πρέπει κανείς να διαλέγει σωστή γυναίκα, για να κάνει οικογένεια. Με έναν προβληματικό πατέρα μπορούν να σωθούν τα παιδιά. Με μια προβληματική μητέρα, δεν σώζονται με τίποτα.

Ποιά είναι η άποψή σας για το πειραματικό θέατρο;
Πίστευα και θα πιστεύω πάντα στο θέατρο που δοκιμάζει νέους τρόπους έκφρασης. Ό,τι μπορέσει να περάσει από τον πειραματισμό στο κοινό, είναι σε θέση να περάσει και στο πιο “συμβατικό” θέατρο, για το πλατύ κοινό. Κακά τα ψέματα, ένα εκπαιδευμένο κοινό, ένα νεανικό κοινό σίγουρα είναι πιο μπροστά, έχει άλλες ανάγκες, άλλη γλώσσα. Κάθε νέα γενιά είναι πιο μπροστά από τις προηγούμενες. Απλά, καμιά φορά μπερδευόμαστε, γιατί η προηγούμενη μπορεί να έχει πιο πολλή πείρα και να είναι λίγο πιο πονηρεμένη. Το πειραματικό θέατρο είναι χρήσιμο και ωφέλιμο, αλλά θέλει το χώρο του και το κοινό του. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να πειραματισθεί κανείς σε έναν χώρο εμπορικό, ενώ είναι άχρηστο, να ανεβάσει ένα “εμπορικό” έργο σε έναν χώρο πειραματικό… Παρά μόνο σαν πείραμα.

Πείτε μου πώς η κρίση έχει επηρεάσει το θέατρο και την τηλεόραση;
Την τηλεόραση την έχει επηρεάσει πολύ περισσότερο. Έχουν μειωθεί οι δραματοποιημένες παραγωγές, οι σειρές, πάμε όλο και πιο πολύ στον αφρό και τις φυσαλίδες. Τα πράγματα γίνονται όλο και πιο διασκεδαστικά, να περνάει η ώρα ανώδυνα, χωρίς να σκεφτόμαστε, με έργα που δεν έχουν απαίτηση ούτε από την πλευρά των θεατών, ούτε από την πλευρά του βάθους και της πνευματικότητας. Το θέατρο ανθίσταται. Είναι σύμφυτο με την ανάγκη του ανθρώπου να δει ανθρώπινες υπάρξεις στην σκηνή να σχολιάζουν την δική του ζωή.

Ποιός είναι ο ρόλος που σας σφράγισε;
Νομίζω ο “βιολιστής στην στέγη”, ο “Οιδίπους Τύραννος”, το “Στοίχημα”, το “Ποιός φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ”… Αυτά θα έλεγα ότι είναι από τα αγαπημένα μου έργα και τα οποία με προχώρησαν ερμηνευτικά.

Μιλήστε μου για τα επόμενα σχέδιά σας
Εάν το θέλει η φύση και η υγεία μου, τα επόμενα χρόνια θα είμαι εδώ. Το Ιλίσια είναι το σπίτι μου. Το έκλεισα για αρκετά χρόνια. Έχω σχέδια. Έχουμε πολλές σκηνές, παιδική σκηνή και φιλοδοξούμε να αρχίσει να λειτουργεί το στούντιο Βολονάκης. Δεν θέλω να κάνω βαρύγδουπες δηλώσεις. Ήδη, με μεγάλη δυσκολία, εδώ και πολλά χρόνια, κινούμαι σ’ έναν δύσκολο χώρο. Προσπαθώ να συνδυάσω την ποιότητα, των ωφελιμότητα, το βάθος με το ενδιαφέρον του κοινού και την ουσιαστική ψυχαγωγία. Είναι πολύ δύσκολο. Βάζεις πάρα πολλές παραμέτρους, για να βρεις θεατρικό έργο. Βασανίζομαι 12 μήνες το χρόνο, για να βρω το επόμενο έργο, το οποίο πρέπει να συνδυάζει τα πάντα. Έτσι θα συνεχίσω και στο Ιλίσια. Δεν θα με ακούσετε να λέω, “τώρα εγώ θα κάνω ποιότητα!” Αντίθετα, θα λέω ότι “νομίζω ότι πάντα έκανα ποιότητα”.