Γιάννης Κακλέας: “Ο συνδυασμός του χιούμορ και του σεξ με τρελαίνει!”

Με αφορμή τις “Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης” ο πετυχημένος σκηνοθέτης μας μίλησε τόσο για τον Αλμοδόβαρ και το εναλλακτικό στη ζωή και στο θέατρο. Μας επισήμανε πόσο αναγκαίο είναι ένας άνθρωπος να χαράζει τους δικούς του δρόμους σε κάθε εποχή και ιδίως στο σήμερα, το οποίο είναι απορυθμισμένο. Και μας ομολόγησε ότι λατρεύει την πραγματική γυναίκα, την γυναίκα αρχέτυπο, γιατί είναι μια φυσική δύναμη! Μια δύναμη, την οποία καταλαβαίνουν πραγματικά οι ποιητές!

-Μιλήστε μου για την παράσταση “γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης”
Το έργο στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι μία ταινία. Αυτό για έναν σκηνοθέτη είναι λίγο παράξενο. Γιατί ο σκηνοθέτης δημιουργεί εικόνες στο μυαλό του. Η ταινία του Αλμοδόβαρ είχε ήδη εικόνα. Οπότε, ή θα μαγνητισθείς από αυτό, που είναι λάθος. Ή θα το αποφύγεις τελείως, που επίσης είναι λάθος. Οπότε ο δρόμος του να θεατροποιήσεις μία ταινία, ποιός είναι άραγε; Και μιλάμε για μια ταινία πασίγνωστη, που έγραψε ιστορία το 86-87, που βγήκε. Άλλαξε τη μορφή της εναλλακτικής κωμωδίας. Έβαλε το στοιχείο του μελό μέσα. Έβαλε μέσα το απελευθερωμένο. Μας παρουσίασε έναν film-maker που ήταν πιο πολύ σινεφίλ παρά δημιουργός. Οπότε, τα είδη όλα κάνανε μπάνιο στην μπανιέρα, σαν παπάκια. Έβαλε το χρώμα μέσα.
Ευτυχώς πέρασε καιρός. Ευτυχώς που δεν έγινε κοντά στην ταινία μια θεατροποίηση. Γιατί ο χρόνος έβγαλε στην επιφάνεια τα ουσιαστικά στοιχεία του έργου και αφαίρεσε εκείνα που εντυπωσίασαν την εποχή που πρωτοβγήκε η ταινία. Μελέτησα λοιπόν το έργο και όχι την εντύπωση του έργου. Κι εκεί διαπιστώνεις ότι πρόκειται για ένα κείμενο αναπαράστασης, που έχει όλα τα στοιχεία μιας κλασικής αντιμετώπισης φόρμας, μιας περιπέτειας ερωτικής και ενός ταξιδιού στο συναίσθημα.

–Το έργο αναδεικνύει αναδεικνύει πολύ και το σέξι στοιχείο.
Αυτός ο συνδυασμός του χιούμορ και του σεξ με τρελαίνει. Ιδίως όταν έχεις μία ηθοποιό σαν την Βίκυ Σταυροπούλου. Και από κάποια στιγμή, δεν το αφήνεις έτσι. Αρχίζεις και το γλεντάς. Στο μικρό Παλλάς συνέβη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Δημιουργήθηκε μία ομάδα ανθρώπων, συντελεστών και κυρίως μια σχέση με τους ηθοποιούς, που ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Ήταν οι πρόβες, στις οποίες έχω γελάσει πιο πολύ στη ζωή μου. Γέλασα τόσο, όσο όταν ετοιμάζαμε κόμιξ στον Τεχνοχώρο, που ήταν και τότε μια ευδαιμονική διαδικασία. Ήταν μια ομάδα παιδιών που πιστέψανε στο έργο και πιστέψαμε ο ένας στον άλλο. Ευχαριστώ τον Αλμοδόβαρ- αν και δεν θα πάρει ποτέ αυτό το μήνυμα- που με την ευκαιρία αυτού του έργου συσχετίσθηκα με το συναίσθημα και με το χιούμορ των παιδιών αυτών, που μου έκανε πάρα πολύ καλό.

– Η παράσταση έχει μελοδραματικό στοιχείο. Στην Ελλάδα- ίσως και λόγω της πικρής εμπειρίας με τις ταινίες του Ξανθόπουλου- το σνομπάρουμε το μελό. Εγώ πιστεύω ότι, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο, που φέρνει στο θεατή συγκίνηση και ανακούφιση. Τι πιστεύετε εσείς;
Εγώ αγαπάω το μελό. Είμαι και μελό σαν άνθρωπος. Μου αρέσει να εκφράζομαι συναισθηματικά. Δεν ντρέπομαι. Πρέπει να απενοχοποιηθούμε από τις επιθυμίες και τα γούστα μας. Αυτό κάνει και ο Αλμοδόβαρ. Το να χαθείς μέσα στο συναίσθημά σου είναι ένα ακόμα ταξίδι. Άλλου τύπου. Αλλά ποιός θα μου πει εμένα τι απαγορεύεται και τι επιτρέπεται;

-“Οι γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης” όπως έχετε πει κι εσείς, έχει στοιχεία από την ανθρώπινη φωνή του Κοκτώ. Επίσης, βλέπω ότι υπάρχουν στοιχεία από το “σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα” του Λόρκα, ιδίως στον τρόπο που παρουσιάζεται ο μοιραίος άντρας. Λόρκα- Αλμοδόβαρ- Κοκτώ είναι και οι τρεις ομοφυλόφιλοι. Μήπως οι γκέι καταλαβαίνουν καλύτερα τις γυναίκες;
Εγώ πιστεύω ότι οι ποιητές καταλαβαίνουν καλύτερα τη γυναίκα. Άσχετα αν είναι ομοφυλόφιλοι ή ετεροφυλόφιλοι ή bisexual. Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι που μισούν τις γυναίκες. Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι που φθονούν τις γυναίκες. Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι που λατρεύουν τις γυναίκες! Εγώ δεν είμαι ομοφυλόφιλος. Παρ’ όλα αυτά τις λατρεύω. Και να σου πω και κάτι άλλο: Εγώ λατρεύω και τους άντρες. Λατρεύω ότι είναι καθαρό σαν ποιότητα, αρσενική και θηλυκή. Μου αρέσει, γιατί η πραγματική γυναίκα και ο πραγματικός άντρας είναι μια φυσική δύναμη. Και δεν εννοώ να είναι όμορφη ή άσχημη, αλλά να έχει όλα τα χαρακτηριστικά αυτού του αρχέτυπου. Το ίδιο και ο πραγματικός άντρας. Γοητεύομαι από τις ποιότητες αυτές.
Οι Κοκτώ, Λόρκα και Αλμοδόβαρ είναι τρεις πολύ ευαίσθητοι καλλιτέχνες, που μέσα από την θηλυκή συμπαντική πλευρά- κατά Γιουνγκ- θέλησαν να εκφραστούν από την πλευρά του εύθραυστου, του ανοχύρωτου. Από την πλευρά της γέννησης. Από εκεί που προέρχονται τα πράγματα. Δεν τους κινητοποιούσε η αγάπη τους για τη γυναίκα, αλλά η αγάπη τους για το αρχέτυπο- γυναίκα.

– Το εγελιανό σχήμα είναι: θέση- αντίθεση- σύνθεση. Το παιχνίδι των αντιθέσεων στην παράστασή σας είναι διαρκές. Μέσα από αυτές τις αντιθέσεις βγαίνει τελικά κάποια σύνθεση;
Δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει άλλος τρόπος, πέρα από αυτήν την σχέση που αναφέρατε. Βέβαια, πέρα από τα νοήματα, στο θέατρο, έχουμε και τις λεγόμενες τεχνικές. Δηλαδή τους νόμους των θεατρικών συμβάντων. Η παράσταση αυτή χτίζει, αποδομεί και παράλληλα δημιουργεί με έναν δικό της τρόπο μία εξέλιξη εσωτερική των γεγονότων και μία εξέλιξη εξωτερική. Ως εκ τούτου, το ένα συναίσθημα μπορεί να αντικρούει το προηγούμενο και αυτό είναι μια συνεχής διαδικασία. Η παράσταση συμβαίνει σε ένα συνεχές 48ωρο. Που σημαίνει ότι δεν υπάρχει νηφάλια αντίληψη να σκεφτώ, άρα δρω ενστικτωδώς και τελείως υποσυνείδητα. Επομένως, τα στοιχεία αυτά είναι απόλυτα ελεύθερα να κάνουν αυτό-σύνθεση, μέσα από μία διάλυση που υπάρχει.
Η ζωή έχει μια δική της αυτονομία. Δεν σκηνοθετείται! Αυτό θέλαμε να δείξουμε. Ότι υπάρχει μια αναρχία στο συναίσθημα, που όμως δημιουργεί μια νέα κανονικότητα. Αυτή η νέα κανονικότητα έχει ένα στοιχείο του απρόσμενου και όχι του προμελετημένου.

-Ο τρομοκράτης στην ταινία του Αλμοδόβαρ ήταν ισλαμιστής όπως στην διασκευή των Jeffrey Lane και David Yazbek που χρησιμοποιήσατε για την παράστασή σας;
Ναι, ήταν Ισλαμιστής. Εκείνη την εποχή ήταν μεγάλη η τρομοκρατική φοβία που υπήρχε. Η ΕΤΑ και οι παλαιστινιακές οργανώσεις έκαναν πολλές τρομοκρατικές ενέργειες. Ο Αλμοδόβαρ έπαιζε, λοιπόν, με ένα πολύ επικίνδυνο στοιχείο. Και πού! Στην κωμωδία! Σαν να είχε έναν εκρηκτικό μηχανισμό μέσα στην κωμωδία.

–Είχατε πει ότι ο Αλμοδόβαρ δεν είναι κανένας μικροαστός, που κάνει κωμωδίες, αλλά ένας εναλλακτικός καλλιτέχνης.
Υπάρχει μία ευκολία: Όσους γράφουν κωμωδία, τους χαρακτηρίζουμε με μία πιο ελαφριά διάθεση. Το κωμικό και το υπερβολικό στοιχείο και το χρώμα στον Αλμοδόβαρ έδωσαν μια αίσθηση ότι είναι ένα προϊόν καταναλωτικό και μια μόδα της εποχής.
Ο Αλμοδόβαρ όμως είναι ένα παιδί του δρόμου. Ένας ομοφυλόφιλος, που ποτέ δεν έκρυψε την ιδιαιτερότητα του. Αντίθετα, ήταν περήφανος γι’ αυτήν. Άνθρωπος με ισχυρές σχέσεις, με ένα άλλο συναίσθημα, ισχυρό, αυτό των ανθρώπων της νύχτας, των τρανζ. Προερχόταν από την κουλτούρα Ισπανών που βγήκαν μόλις από τον φρανκισμό και που θέλανε να τα “τινάξουν όλα στον αέρα” με την καλή έννοια και όχι με την αριστερή αντίληψη, που ήταν η άλλη πλευρά του συντηρητισμού του Φράνκο. Επομένως, ένα παιδί που σε δύσκολες συνθήκες τότε βγήκε για να διακηρύξει την ηδονιστική πλευρά της ζωής, που είδε την σκοτεινή πλευρά της Μαδρίτης, δεν μπορούσε παρά να είναι μια εναλλακτική φωνή.
Εναλλακτικοί, για μένα, είναι όλοι οι άνθρωποι που βλέπουν τη ζωή τους και την πόλη τους από υπόγειες διαδρομές. Από πολύ προσωπικούς δρόμους και όχι ακολουθώντας ρεύματα και μόδες. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν δανειζόμαστε στοιχεία από το mainstream. Αλλά ο πυρήνας της σκέψης μας είναι ανατρεπτικός, αλλιώτικος, ηδονιστικός, επικούρειος. Ως εκ τούτου, είναι κάτι που ταράσσει την λογική μιας παραγωγικής κοινωνίας, που κυριαρχείται από την μικροαστική αντίληψη “υπάρχω, παράγω, αναπαράγω, πεθαίνω, υφίσταμαι κι ανταποδίδω”. Στο εναλλακτικό υπάρχει μια ελευθερία στο να μην υπακούω σε ρήματα. Να δημιουργώ μόνος μου ενέργειες. Να δημιουργώ μόνος μου ρεύματα και κινήματα. Να αλλάζω την κοινωνία και τον εαυτό μου, ανάλογα με την προσωπική μου επιθυμία.
Νοηματικά έχει να κάνει με το εξής: Σου χαράζεται ένας δρόμος. Κι εσύ επιλέγεις όχι τον κύριο δρόμο, αλλά δικά σου μονοπάτια. Τα μονοπάτια αυτά είτε τα εφηύραν άλλοι, δηλαδή ο Μπουνιουέλ, ο Νταλί, οι σουρεαλιστές… Ή ανοίγω μόνος μου εγώ ένα μονοπάτι, που σημαίνει ότι θα ματωθώ, θα κουραστώ, αλλά θα είναι ένα μονοπάτι που θα τον διαβούν στο μέλλον άλλοι άνθρωποι, που έχουν τα ίδια μυαλά. Αυτό απαιτεί μια γενναιότητα. Θα πει ότι καίω τα καράβια μου. Δεν πάω για την επιτυχία, αλλά αναζητώ μια εκπλήρωση προσωπική. Για να κρατηθείς από κάτι τέτοιο, πρέπει να ευνουχίσεις τον εαυτό σου. Και ο Αλμοδόβαρ απέδειξε ότι δεν είναι ένας ευνουχισμένος καλλιτέχνης.

-Σε μια συνέντευξη του ο αμερικάνος συγγραφέας Τζ. Ευγενίδης, που έγραψε τις “αυτόχειρες παρθένες” είχε πει: ” δεν θεωρώ ότι επειδή γράφω μυθιστορήματα, έχω έγκυρη άποψη για διάφορα θέματα”. Εσείς συμφωνείτε με αυτήν την άποψη;
Ο καθένας πρέπει να έχει λόγο γι’ αυτά που γνωρίζει και που καταλαβαίνει. Εμείς θέλουμε να έχουμε γνώμη για όλα. Εξάλλου, η Ελλάδα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μεγάλο καφενείο. Από τραπέζι σε τραπέζι πάμε! Οπότε, στα καφενεία δεν υπάρχει αξιολόγηση. Ο καθένας, όταν βρει τον χώρο του, μπορεί να εκφράσει την γνώμη του. Αλλά, δεν θα’ θελα να μπω σε αυτόν τον χορό των καφενόβιων. Γι’ αυτό το καλό που θέλω από μένα, είναι να κάνω καλές παραστάσεις, να έχω καλή επικοινωνία με το κοινό και ο πολιτικός λόγος να αρθρωθεί μέσα από την τέχνη μου.

–Μιλήστε μου και για τα επόμενα σχέδιά σας.
Αυτό που ετοιμάζω πυρετωδώς αυτόν τον καιρό, είναι η “Αυλή των θαυμάτων” του Καμπανέλη για το Εθνικό. Είναι ένα εγχείρημα που πρώτη φορά τολμάω. Να δουλέψω με έναν τρόπο του απόλυτου αυτοσχεδιασμού, με μία ομάδα ηθοποιών ιδιαίτερα προικισμένων, για να βρούμε την σύγχρονη αντιστοιχία ενός έργου του παρελθόντος, που είναι γραμμένο το 1957. Είναι δύσκολο εγχείρημα, που δεν ξέρω πού θα με οδηγήσει. Με οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια, τα οποία γεύομαι με ιδιαίτερη ανασφάλεια, η οποία όμως μου αρέσει. Είναι μία παράσταση, που θα την αφήσω να με κάνει να νιώθω ιδιαίτερα ανασφαλής, μέχρι να επικοινωνήσει με τον κόσμο, γιατί επικοινωνεί με μί αλήθεια, η οποία είναι για μένα πρωτόγνωρη. Είναι εξωθεατρική. Και αυτό έχω καιρό να το ερευνήσω. Είναι η πρώτη φορά που μπαίνω σε μία σκηνή- όπως αυτή του Τσίλερ- με έναν απορυθμισμένο, αυτοσχέδιο τρόπο, για να μιλήσουμε για το σήμερα, που είναι έτσι κι αλλιώς, απορυθμισμένο. Και πιθανόν να δικαιώσουμε μια φράση του πρόωρα χαμένου ποιητή μας, του Γιάννη Βαρβέρη, ότι “περιουσία μας είναι αυτά που έχουμε χάσει”.

–Εκτός από τον Αλμοδόβαρ, θα θέλατε να σκηνοθετήσετε κάποιον άλλο σκηνοθέτη του σινεμά;
Ω, όλους! Δώσε μου το βήμα και δεν κωλώνω πουθενά. Έχω πολλά αγαπημένα κινηματογραφικά έργα, που θέλω να κάνω. Όταν λέω πολλά… Πολλά!