Ταξίδι στη μουσική και στα συναισθήματα! -Ρεσιτάλ με Μπετόβεν, Συμανόφσκι και Τσαϊκοφκι στο Μέγαρο

Ο Μπετόβεν από διάφορους αναλυτές θεωρείται ο πρώτος (ή από τους πρώτους) του ρομαντισμού, από άλλους ο τελευταίος του κλασικισμού. Υπάρχουν μουσικολόγοι που κρίνουν πως με το έργο του, ο μεγάλος συνθέτης, ιδίως στα τελευταία έργα του (κυρίως τα κουαρτέτα) έθεσε τέτοια ανυπέρβλητα μουσικά standards που έκλεισε πλέον οριστικά το θέμα του κλασικισμού.

Το έργο του Μπετόβεν που ερμήνευσε ο Λάμπης Βασιλειάδης ήταν «Ηρωικές παραλλαγές» επειδή βασίζεται στο μουσικό θέμα του φινάλε της περιώνυμης Ηρωικής Συμφωνίας (αρ. 3). Οι παραλλαγές αυτές, στις οποίες περιλαμβάνεται και μία φούγκα, γράφτηκαν το 1802, ενώ η συγκεκριμένη κύρια μελωδία είχε ξαναχρησιμοποιηθεί από τον κορυφαίο Γερμανό μουσουργό και σε δύο προγενέστερες δημιουργίες του, τις οποίες είχε επεξεργαστεί περί στα 1800: στα «Πλάσματα του Προμηθέα» και στο έργο «12 Contredanses».

Είναι ένα έργο περίπλοκο και δύσκολο, που αναδεικνύει, σύμφωνα με τον ερμηνευτή, τη λογική πλευρά του συνθέτη, ο οποίος αναμετράται υπεροπτικά με το συναίσθημα και την ανάγκη για ηρωικές πράξεις. Στον αντίποδα, έρχεται η σύνθεση του Πολωνού Κάρολ Συμανόφσκι “Παραλλαγές σε ένα λαϊκό πολωνικό τραγούδι σε σι ελάσσονα, έργο 10”.

Πολλοί μουσικολόγοι υποστηρίζουν ότι στο φινάλε των Παραλλαγών ο Συμανόφσκι παρωδεί, κατά κάποιον τρόπο, το μουσικό ύφος του ώριμου Μπετόβεν. Το έργο του Πολωνού μουσικού ξεχειλίζει με συναίσθημα και κουβαλάει μέσα του στοιχεία, όχι μόνο του ρομαντισμού, αλλά και της μουσικής του 20ου αιώνα. Είναι ένα πολυσύνθετο έργο, γεμάτο ένταση.

Την συναισθηματική ένταση που έβγαλε ο πιανίστας για να εκτελέσει το έργο του Συμανόφσκι, την κράτησε για να ολοκληρώσει το πρόγραμμα με μια σονάτα του Τσαϊκόφσκι. Για να κρατήσει ανέπαφο το συναίσθημα του ακύρωσε το διάλειμμα. Για να ερμηνεύσει ένα μουσικό έργο, όπως η Μεγάλη σονάτα σε σολ ελάσσονα, έργο 37 του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, όπου όλα τα συναισθήματα “πεθαίνουν” και κυριαρχεί πλέον η μεγαγχολία, δεν έπρεπε να κάνει καμία παύση, αλλά να διατηρήσει ανέπαφο το προηγούμενο συναίσθημά του. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό που αντανακλά συναισθηματικά το έργο του Τσαϊκόφσκι, είναι αυτό που ακολουθεί όταν καταστρέφονται ή ακυρώνονται όλα όσα σου βγάζουν οι παραλλαγές του προηγούμενου έργου.

Σε επίπεδο χρόνου και φόρμας, το έργο του Τσαϊκόφσκι ανήκει στον ύστερο ρομαντισμό. Θεωρείται ένα από τα πιανιστικά αριστουργήματα του Ρώσου συνθέτη. Ο ίδιος ο Τσαϊκόφσκι, σε επιστολή του προς τον αδελφό του, είχε εξομολογηθεί ότι, προϊόντος του χρόνου, είχε χάσει πια τον αρχικό ενθουσιασμό και την έμπνευσή του. Στην ουσία, είχε βυθιστεί σε μια κατάσταση μελαγχολίας, η οποία αποτυπώνεται στη σύνθεσή του. Ένα πιο απλό έργο από τις δύο παραλλαγές, στα μοτίβα του, αλλά εξαιρετικά τεχνικό και δύσκολο, με εκρηκτικό ρυθμό και μεγάλη μελωδικότητα.

Και στα τρία έργα, ο διακεκριμένος πιανίστας Λάμπης Βασιλειάδης χάρισε στο κοινό εξαιρετικές ερμηνείες. Πέρα από την τεχνική αρτιότητα, το παίξιμο του χαρακτηριζόταν από μεγάλο πάθος και ένταση. Και πρόκειται για σπουδαία έργα, τριών μεγάλων συνθέτων, σε μια μοναδική μουσική βραδιά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Γιώργος Σμυρνής