“Του Κουτρούλη ο γάμος” στο Εθνικό- Υπουργός στον Έρωτα!

Στο συγκεκριμένο έργο, ο εύπορος αλλά ταπεινής καταγωγής Εμμανουήλ Κουτρούλης, ράφτης από τη Σύρο, θέλει να παντρευτεί την όμορφη Ανθούσα, κόρη ευγενικής καταγωγής με γαλλικά και πιάνο, αλλά και ολίγον τσαπερδόνα. Όμως η Ανθούσα, που δεν τον κάνει καθόλου κέφι, αλλά έχει δώσει την καρδιά της σε άλλον, ζητάει από τον Κουτρούλη να γίνει υπουργός, προκειμένου να δεχθεί να τον παντρευτεί. Το ζητάει αυτό, γιατί πιστεύει ότι είναι αδύνατο να γίνει. Κι όμως, στην πολιτική τα αδύνατα γίνονται δυνατά.

Το εύρημα του έργου είναι ότι ακόμα κι ένας ταπεινός άνθρωπος, όπως ο Κουτρούλης (και περίπου έναν αιώνα αργότερα ο ρεμπέτης Μάρκος) μπορεί να γίνει υπουργός. Χειρότερα από τους υπάρχοντες υπουργούς δεν μπορεί να τα πάει. Αυτό το σαρκαστικό πνεύμα απέναντι στην πολιτική υιοθετεί ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής στο έργο αυτό, το οποίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με ανανεωτική σκηνοθετική ματιά του Βασίλη Παπαβασιλείου και σπουδαίους ηθοποιούς, όπως τον Νίκο Καραθάνο και το Νίκο Χατζόπουλο.

Το έργο είναι και δεν είναι επίκαιρο. Η τεχνοτροπία και η γλώσσα του ανήκουν σε μια άλλη εποχή. Η σκηνοθεσία όμως κάνει άλματα και καταφέρνει να ενώσει το πρώιμο ελληνικό θέατρο με το μεταμοντέρνο, δημιουργώντας ένα αξιοζήλευτο αισθητικό αποτέλεσμα.

Ως προς το πολιτικό περιεχόμενο του έργου, εκεί τα πράγματα είναι ακόμα πιο σύνθετα: Αφενός μιλάμε για μια διαφορετική εποχή, όπου τους υπουργούς τους διόριζε ο ίδιος ο Βασιλιάς– κάτι που θα συνεχίσει μέχρι και τη δικτατορία του 1967. Επομένως, ο Κουτρούλης αναζητούσε μια υπουργοποίηση όχι δια του λαού, αλλά δια του Μονάρχη. Και χρησιμοποίησε τη δύναμη της κοινής γνώμης ως έμμεση άσκηση πίεσης στο παλάτι, προκειμένου να υπουργοποιηθεί.

Από εκεί και πέρα, σατιρίζονται διαχρονικά φαινόμενα της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας: οι ψεύτικες υποσχέσεις, οι πελατειακές σχέσεις, η αναξιοκρατία, η διαφθορά. Σε αυτό το κομμάτι, μπορούμε να πούμε ότι το έργο παραμένει επίκαιρο. Αλλά σίγουρα δεν είναι συνολικά επίκαιρο. Κι εξάλλου, πόσο σημαντικό είναι τελικά να είναι ένα έργο επίκαιρο;

Γεγονός είναι πως οι συντελεστές της παράστασης κάνουν μεγάλες προσπάθειες να κάνουν το έργο όχι επίκαιρο, αλλά κατανοητό στο παρόν. Χρησιμοποιούνται και οθόνες με υπέρτιτλους, οι οποίοι συχνά έχουν επεξηγηματικό ρόλο, ενώ άλλοτε μεταφράζουν κάποια κείμενα, στα οποία η καθαρεύουσα είναι υπερβολικά δυσνόητη. Η σκηνοθεσία χρησιμοποιεί πολύ το γκροτέσκο και την υπερβολή και χτίζει πολύ δυνατές ερμηνείες μέσα από το κείμενο. Εντυπωσιάζουν ακόμη τα ευφάνταστα (θα έλεγα και πολυμορφικά) κουστούμια και η εξαιρετική και πολύ εμπνευσμένη κινησιολογία, που υπογραμμίζει το κείμενο με πολύ καθαρό και ευχάριστο τρόπο.

Στο κομμάτι των ερμηνειών, οι ίδιοι οι ηθοποιοί δίνουν τα διαπιστευτήριά τους. Ο πρωταγωνιστής Νίκος Καραθάνος είναι θαυμάσιος στο ρόλο του ερωτοχτυπημένου με την Ανθούσα και εν δυνάμει υπουργού Κουτρούλη. Ένας ασήμαντος, αλλά πλούσιος ράφτης, που με την βοήθεια του φίλου του και μαθητευόμενού του Στροβίλη (Μανώλης Μαυροματάκης), προσπαθεί να φορέσει το πολιτικό και το αστικό κουστούμι. Ο Νίκος Χατζόπουλος, ο πατέρας της Ανθούσας, δίνει μια ερμηνεία, που είναι η αποθέωση του γκροτέσκο, έντονα εκφραστική και ισχυρή. Τις εντυπώσεις πάντως κλέβουν η Γαλήνη Χατζηπασχάλη που είναι εξαιρετική στον ρόλο της Ανθούσας και ο Θανάσης Δήμου, που παρουσιάζει μια πολυσύνθετη ερμηνεία, με στοιχεία γκροτέσκο, κωμικά και οπερατικά και παίζει τον άνδρα που είναι παράφορα ερωτευμένος με την Ανθούσα και παίρνει από αυτήν υποσχέσεις αιώνιας πίστης. Έλα όμως η Ανθούσα θα βρεθει σε ένα μεγάλο δίλημμα! Αν ο Κουτρούλης γίνει υπουργός κατόπιν δικής της αξίωσης, πώς μπορεί να τον αρνηθεί; Χώρια που το υπουργικό αξίωμα είναι και μεγάλο δέλεαρ για μια γυναίκα.

Του Κουτρούλη ο γάμος είναι μια από τις πιο σύγχρονες παραστάσεις που είδαμε φέτος, παρά το γεγονός ότι το κείμενο είναι μιας άλλης εποχής και γλώσσας. Φρέσκο σκηνοθετικά, με σπουδαίους ηθοποιούς και πολύ δυνατά τα ενδυματολογικά και κινησιολογικά στοιχεία, καταφέρνει να φέρει το έργο στο σήμερα και να το κρατήσει εκεί.

Γιώργος Σμυρνής