“Χαίρε Νύμφη”: Sex, drugs και… Amy Winehouse!

Το έργο του Γρ. Ξενόπουλου γράφτηκε το 1930 και αποτυπώνει τη σεξουαλική ηθική και τα ταμπού εκείνης της εποχής. Κι αν τα ταμπού αυτά έβγαιναν μόνο πάνω στους διαλόγους, το πρόβλημα ήταν μικρό. Το πρόβλημα είναι ότι καθορίζει πλήρως την πλοκή και από εκεί δεν φεύγει με τίποτα. Είναι ένα έργο προκλητικό για τα δεδομένα του μεσοπολέμου, αλλά είναι και χτισμένο πάνω στα ταμπού μιας ηθικής που σήμερα φαντάζει ξένη τελείως και θα λέγαμε (με δεδομένο τον χρυσό κανόνα του “sex sells”) τελείως αντιεμπορική.

Το έργο αφηγείται την ιστορία της Ρόζας Στάγγα, η οποία γνώρισε τον έρωτα σε ηλικία δεκαέξι χρόνων με έναν εντελώς αντισυμβατικό τρόπο- που για τα δεδομένα της εποχής ισοδυναμούσε με πορνεία. Στην πραγματικότητα, έπεσε στα δίχτυα ενός σκληρού κι αδίστακτου γόη, του Ζοζού, ενός ντιλετάντη (χαραμοφάη) σύμφωνα με τα γαλλικά πρότυπα, ο οποίος όμως δεν προβάλλεται σαν εστέτ, αλλά σαν ένα ωμό “κάθαρμα” που εκβίαζε κι εκμεταλλευόταν, προκειμένου να αντλήσει σεξουαλική απόλαυση, μικρές κι “αθώες” κορασίδες. Η Ρόζα ενέδωσε στον εκβιασμό και κατέστρεψε τη ζωή της. Από κορίτσι για γαλλικά και πιάνο, κατέληξε να δίνεται στον καθένα και στο τέλος με αμοιβή- έγινε δηλαδή πόρνη.

Η Λένα Κιτσοπούλου θεώρησε προφανώς ότι το έργο του Ξενόπουλου ήταν προκλητικό για την εποχή του και αυτή την πρόκληση προσπάθησε να αναδείξει 82 χρόνια αργότερα. Η εποχή μας βέβαια είναι τελείως διαφορετική. Αν στην εποχή του 30 μπορούσες να εκβιάσεις μια κοπέλα με μια γυμνή της φωτογραφία- και να την έχεις απολύτως του χεριού σου- σήμερα, με το να βγάλεις ένα σέξι βίντεο στο internet, μπορείς να την κάνεις διάσημη. Η ίδια η σκηνοθέτης, που παίζει στο έργο της, ομολόγησε την αμηχανία και τη δυσκολία της να μεταφέρει το πνεύμα του έργου στην εποχή μας, με έναν αστείο, μεταμοντέρνο τρόπο. Τραγουδώντας “τέτοιες μ…κίες πίστευαν τότε” και άλλα τέτοια.

Το έκανε στο σημείο που ένιωσε ότι θα φανεί ως το πιο μπανάλ στο κοινό: στη μετάβαση της Ρόζας, λόγω του εκβιασμού, στην πορνεία. Κατά τη γνώμη μου, δείχνει εκτός τόπου και χρόνου, αλλά δεν είναι το μόνο. Ακόμα πιο παράδοξη- ίσως και για τα δεδομένα της εποχής του Ξενόπουλου- είναι η … συγκινητική εμμονή της Ρόζας να ξαναγίνει “αθώα” με το γάμο. Άλλωστε κι ο σαρκαστικός τίτλος του Ξενόπουλου “Χαίρε Νύμφη” μαρτυρεί ότι και ο ίδιος αντιμετωπίζει με μια σατιρική διάθεση την εμμονή της ηρωίδας του.

Για να συνεχίσουμε- πάντως- με την υπόθεση, την οποία αφήσαμε στη μέση, η Ρόζα γίνεται πολύ πετυχημένη πόρνη και βγάζει πολλά λεφτά. Γίνεται βέβαια περίγελος κι αυτή και η μάνα της. Προκειμένου να αποκατασταθεί κοινωνικά, δέχεται να την παντρευτεί ένας φτωχός τραπεζικός υπάλληλος, ο οποίος έχει ερωτευθεί τα κάλλη της και ίσως και την σεξουαλική της πείρα. Ο γάμος όμως συναντά πολλές αντιδράσεις από την οικογένεια του γαμπρού κι έχει βάλει σε αυτό το χεράκι του πάλι ο καταστροφικός άντρας για τη ζωής της Ρόζας- ο Ζοζός.

Η Λένα Κιτσοπούλου δημιούργησε μια μεταμοντέρνα παράσταση, η οποία κάνει αποδόμηση από την αρχή μέχρι το τέλος και χωρίς έλεος. Το δημιούργημά της αντλεί στοιχεία από διάφορες επιρροές, είτε προέρχονται από το θέατρο- ιδίως τον Βαρλικόφσκι– αλλά και τον κινηματογράφο- οι επιρροές του Γιάννη Οικονομίδη (Σπιρτόκουτο, Η ψυχή στο στόμα) είναι πολύ ευδιάκριτες. Οι επιρροές είναι άλλοτε αποσπασματικές, άλλοτε ημιτελείς, συνήθως πάντως αφομοιώνονται με το σώμα της παράστασης και δεν σπάνε της συνοχή του.

Υπάρχει αρκετό γυμνό σε μια αρκετά σέξι παράσταση, αυτοσχεδιασμοί, ναρκωτικά, σύγχρονα και παλιότερα λαϊκά τραγούδια (Βίσση κτλ), πολύ και άγριο μπινελίκι, αφαιρετικά σύμβολα, προκλήσεις, ωμές παρεμβάσεις πάνω στο κείμενο, αλλά και στο ύφος του έργου. Γίνεται προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα της θεατρικής να δείχνει σύγχρονο και προκλητικό για τα σημερινά δεδομένα.

Δεν απουσιάζουν, πάντως, κάποια σημεία “δήθεν”, όπως εκείνο που ξαφνικά η Ρόζα μεταμορφώνεται σε Amy Winehouse και τραγουδάει “no-no” στον άντρα που θέλει να την παντρευτεί, όπως η τραγουδίστρια τραγουδούσε no-no στην κλινική αποτοξίνωσης (rehab). Είναι επίσης κάπως κλισέ το να παρουσιάζονται και ολίγον “γκέι” οι δυο γυναικάδες του έργου. Επίσης, κάποια ευρήματα που εμφανίζονται, δεν υποστηρίζονται με τη δύναμη που χρειάζεται και δείχνουν κάπως “κούφια” πάνω στη σκηνή.

Από τις ερμηνείες ξεχωρίζουν οι δύο πρωταγωνιστές. Η Μαρία Πρωτόπαππα, ως Ρόζα, που από αθώο κοριτσάκι γίνεται πεπειραμένη και φιλήδονη κοκότα, αλλά και αυτοκαταστροφική Amy Winehouse, έδωσε μια ερμηνεία ιδιαίτερα τολμηρή και προκλητική, αλλά και με μια πλουσιότατη γκάμα συναισθημάτων. Ο Ζοζός, όπως τον σωματοποιεί ο Γιάννος Περλέγκας, είναι μια αρκετά μοντέρα και πειστική μολιερική εκδοχή κακούργου– κάτι ανάμεσα σε Δον Ζουάν και Ταρτούφο.

Η παράσταση της Λένας Κιτσοπούλου φτιάχτηκε για να διχάσει. Ίσως και να προκαλέσει χάσμα γενεών. Οι νεότεροι σίγουρα θα την βρουν πολύ πιο ελκυστική από τους μεγαλύτερους. Πολλοί σοκάρονται από την πρόκληση. Εγώ, που δεν σοκάρομαι εύκολα, θεωρώ ότι, αν και δεν απαντάει πειστικά σε όλα τα ζητήματα που θέτει, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον από την πρώτη μέχρι την τελευταία στιγμή κι έχει και κάποιους πολύ σημαντικούς ηθοποιούς, που δίνουν σπουδαίες ερμηνείες πάνω στο σανίδι.

Γιώργος Σμυρνής