Ο Μιχάλης Τζουγανάκης στο Μύλος Club

Λίγα λόγια (πηγή: περιοδικό Στιγμές)

Ένας καλλιτέχνης που μεγάλωσε στο εξωτερικό, δε ζει στη Κρήτη, δε ξυπνά κάθε πρωί στο τόπο αυτό κι όμως “παίζει το λαούτο τόσο καλά που αν ζούσε εδώ, να αναπνέει και τον αέρα του τόπου, ποιος ξέρει μέχρι που θα ‘φτανε!” όπως λεν όλοι όσοι τον έχουν ακούσει. Η οικογένεια του, φρόντισε να  διαφυλάξει τη Κρήτη, τα ήθη και τα έθιμα, την ιστορία και τη μνήμη των γονιών και των παππούδων του και να την μεταφέρει σε κείνον, από την ώρα που γεννήθηκε,  όπως την πήρε μαζί της φεύγοντας, μαζί με την ελπίδα και το όραμα της ξενιτιάς. Μόνο που όταν γύρισαν πίσω – ο Μιχάλης σε ηλικία οχτώ χρόνων – ένιωσε  παράξενα διαπιστώνοντας ότι τα πράγματα εδώ είχαν εξελιχθεί, είχαν γίνει πιο …ευρωπαίοι οι άνθρωποι. “Ο πατέρας μου ό,τι είχε πάρει μαζί του τότε που έφυγε από την Κρήτη την δεκαετία του ’60, τα διατήρησε μέχρι που γύρισε το ίδιο. Άρα για μένα ήταν σαν να μπήκα σε μια χρονομηχανή… Συντηρήθηκα, μάλλον…”.

Όταν άρχισε, στην Ελλάδα πλέον, να ζει στο σχολείο, στις παρέες, γενικότερα τον κόσμο – για πρώτη φορά βγήκε σε πάλκο εννέα χρονών – ένιωθε, από τη μια, το βάρος του τόπου που  στερήθηκε, από την άλλη όμως, άρχισε  να θολώνει και να την απομυθοποιεί. “Η Κρήτη δεν είναι τυχαία, ούτε ως προς το σημείο της υδρογείου που βρίσκεται, ούτε ως προς τους ανθρώπους που έχει βγάλει. Μη ξεχνάμε, Μίκης Θεοδωράκης: Γαλατάς Χανίων, Μάνος Χατζιδάκις: επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης, Νίκος Μαμαγκάκης: Μετόχια Ρεθύμνου!” Φαίνεται πως, εν τέλει, δεν άλλαξε μέσα του τίποτα απ’ ό,τι είχε  μάθει. Το μόνο που προσπαθεί να καταφέρει στη ζωή του, από τότε μέχρι σήμερα, είναι να εξωτερικεύει, με τον τρόπο που ξέρει, αυτά που αισθάνεται, αυτά που συμβαίνουν μέσα του. “Να τα εξαργυρώνω κατά τον πιο συνειδητό τρόπο.”