Πατρίσια Απέργη: Οι προβλέψεις για μένα είναι μάταιες

Η ιδέα της πόλης με τις δράσεις και τους κατοίκους της, επανέρχεται και στο Era PoVera. Με ποιά κριτήρια, ή ερεθίσματα επιλέγεις κάθε φορά τη θεματολογία σου;
Το αστικό περιβάλλον είναι αυτό μέσα στο οποίο ζω και αυτό με το οποίο νιώθω πιο οικεία. Είμαι παιδί της πόλης και τουλάχιστον μέχρι σήμερα δεν θα ήθελα να ζω κάπου αλλού. Για την επιλογή ενός θέματος παράστασης δεν μπαίνω σε κάποια διαδικασία κριτηρίων. Απλώς με ενδιαφέρει να μιλήσω για τα πράγματα που με αφορούν, που με περιβάλλουν, που με επηρεάζουν. Όταν ξεκίνησα να σκέφτομαι το era povera (ενάμιση χρόνο πριν) η Αθήνα ήδη είχε αλλάξει αρκετά. Σήμερα η αλλαγή αυτή είναι πολύ πιο έντονη. Η ψαλίδα για τις δύο κατηγορίες πολιτών άνοιξε και οι αντιθέσεις σε σχέση με τις δράσεις και τους κατοίκους της έγιναν πολύ πιο έντονες. Έτσι προέκυψε η ανάγκη να ερευνήσουμε ποιές είναι αυτές οι δράσεις/αντιδράσεις που προκύπτουν από τους κατοίκους μια πόλης (συνήθως ξεκινώντας από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα) προκειμένου να εκφράσουν τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους, να διεκδικήσουν τη θέση τους στο κοινωνικό περιβάλλον, να αποκτήσουν φωνή, να ακουστούν.

Ο τίτλος era povera εμπεριέχει 2 έννοιες: της φτωχής, αλλά και της αληθινής εποχής. «Φτωχή»…ίσως είναι πιο κατανοητό για την εποχή που ζούμε. «Αληθινή εποχή» πώς θα το ερμήνευες;
Ο τίτλος είναι διττός και εμπεριέχει την έννοια της φτώχειας, αλλά και της αλήθειας, ακολουθώντας το σχήμα του καλού και του κακού. Η φτώχεια σε καμία περίπτωση, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά, δεν θα μπορούσε να έχει θετική χροιά. Η αλήθεια, είτε συνειδητοποιούμε την πραγματικότητα, είτε έχουμε την ανάγκη να επιστρέψουμε στις βασικές αξίες της ζωής, μέσα από την αυτογνωσία και την αυτοκριτική, θα μπορούσε να οδηγήσει κοινωνικά και πολιτικά σε μια πιο φωτεινή περίοδο.
Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια, ειδικότερα στην αποκαλούμενη εποχή του εκσυγχρονισμού, ζούσαμε σε μια φενάκη. Σήμερα ξέρουμε πώς ολόκληρο το σύστημα ήταν σαθρό και ανεδαφικό. Με αυτήν την αλήθεια, μας δίνεται η δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες μας και τις επιθυμίες μας και να τις διεκδικήσουμε προσωπικά, κοινωνικά και πολιτικά.

Τί απήχηση πιστεύεις ότι έχουν σήμερα οι παραστάσεις χορού μη αφηγηματικού χαρακτήρα; Θα χορογραφούσες π.χ. ένα έργο μόνο και μόνο για τη χαρά της χορογραφικής σύνθεσης και της κινησιολογικής αναζήτησης;
Στο χορό αφήγηση δεν υπάρχει μόνο μέσα από ένα υποτιθέμενο σενάριο. Προκύπτει κυρίως από τη δραματουργία της κίνησης και την επιλογή-σύνθεση του λεξιλογίου και του κώδικα. Το σώμα δεν είναι αποκομμένο από το κοινωνικό του περιβάλλον, ακόμη και αν δεν είναι πρόθεση του δημιουργού να αναφερθεί σε κάτι τέτοιο. Προσωπικά, δεν με αφορά η αυτιστική προσέγγιση του μέσου. Δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς θα μπορούσε να προκύψει κινησιολογική έρευνα και σύνθεση χωρίς το ερέθισμα. Χρησιμοποιώ την κίνηση για να κάνω διάλογο. Αν δεν μπορώ να το πετύχω με αυτό, τότε θα χορεύω μόνο σε πάρτυ.

Το θεωρητικό και ερευνητικό κομμάτι του χορού έχουν πλέον σήμερα αναπτυχθεί σημαντικά. Με ποιό τρόπο βλέπεις ότι θα πρέπει να συνεργάζεται η «θεωρία» με την «πράξη», ώστε η συνάντηση των δύο να φέρνει γόνιμα αποτελέσματα;
Η θεωρία προκύπτει πάντα ύστερα από την ανάλυση και επεξήγηση της έρευνας και της πράξης, είτε η τελευταία είναι επιτυχημένη, είτε αποτυχημένη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η θεωρία στην τέχνη βοηθάει στο να κωδικοποιεί τις προσεγγίσεις, να αναλύει τις προθέσεις και τους τρόπους, να συγκρίνει και να συστηματοποιεί τις γλώσσες.
Όπως συμβαίνει και στη ζωή, η κάθε ενέργειά μας έχει αντίκτυπο. Μέσα από κάθε πράξη μας, μαθαίνουμε να αναλύουμε τους τρόπους και τα αποτελέσματα για να φτάσουμε στην εμπειρία. Έτσι και στην τέχνη. Για να μπορέσει να οδηγήσει κάπου η πράξη, πρέπει να επιτευχθεί ο διάλογος. Η θεωρία, κατά τη γνώμη μου ενισχύει το διάλογο και στη δημιουργική και στην εκπαιδευτική διαδικασία και άρα δεν μπορεί να απουσιάζει από την ίδια την πράξη.
Εξάλλου, η θεωρία χωρίς την πράξη είναι αναποτελεσματική και η πράξη χωρίς τη θεωρία είναι τυφλή.

Αν υποθέσουμε ότι ο χορός ανήκει στα προϊόντα πολυτελείας, σε μια χώρα όπου αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή επικρατεί η αγωνία για το οικονομικό και κοινωνικό «αύριο», πώς εσύ ως χορογράφος καταφέρνεις μέσα από τα παραπάνω δεδομένα να περισώζεις το δημιουργικό σου κομμάτι;
Σε όλα τα πράγματα υπάρχουν ιεραρχήσεις. Σίγουρα, αν δεν έχω να φάω θα με νοιάξει πρωτίστως να βρω φαγητό και όχι να χορέψω.
Για εμάς όμως που ασχολούμαστε με το χορό, η κίνηση είναι ο κώδικας της έκφρασης. Μέσω αυτού του τρόπου συνδιαλεγόμαστε. Άρα το δημιουργικό κομμάτι υποχρεωτικά τροφοδοτείται από τα κοινωνικά δρώμενα και σε έντονες και κρίσιμες εποχές όπως η σημερινή, ενισχύεται και ενδυναμώνεται ακόμη περισσότερο, αφού η ανάγκη για έκφραση και δράση είναι ακόμη εντονότερη. Κλισέ: αλλά σε περιόδους κρίσης η τέχνη έχει πάντα πιο δυνατή φωνή.

Πως μεταφράζεις σε κίνηση τις σκέψεις σου;
Για αυτό το έργο δουλέψαμε διττά. Κάναμε μια μεγάλη έρευνα που αφορούσε δύο πράγματα. Η μία ήταν η κινητική έρευνα και η άλλη ήταν πιο… κοινωνιολογική. Για ένα μήνα δεν δουλέψαμε στο στούντιο, βγήκαμε στους δρόμους και εκεί κάναμε κάποια σεμινάρια που αφορούσαν στους κώδικες που θέλαμε να ερευνήσουμε, που είναι για μένα οι κώδικες που προέκυψαν από το δρόμο, το street dance, το parcour, η capoeira και αφρικάνικος χορός. Ουσιαστικά εμείς αυτά τα 4 μελετήσαμε. Δεν είναι τα μόνα, είναι κάποιες επιλογές κωδίκων που κάναμε, προκειμένου να μπορέσουμε να τους μελετήσουμε πραγματικά και από εκεί να δουλέψουμε/ερευνήσουμε κινητικά το δικό μας κώδικα για αυτή την παράσταση. Αυτό ήταν το ένα κομμάτι. Μετά υπήρχε το άλλο κομμάτι της έρευνας που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε εννοιολογικό, που αφορά στη λογική και στη σκέψη…. Όλη στη πόλη ζούμε εδώ, αλλά είναι πολύ διαφορετικά να παίρνεις τα ερεθίσματα και να μη τα φιλτράρεις, να είναι λίγο πιο υποσυνείδητα και είναι άλλο να βγαίνεις με την ίδια την ομάδα στο δρόμο, ώστε να προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε κάποια πράγματα, ποια μπορεί δλδ είναι η δράση/αντίδραση κάποιων στρωμάτων, κάποιων συνόλων, των ανθρώπων γενικότερα μέσα στη πόλη.

Πώς θα «έβλεπες» τον εαυτό σου καλλιτεχνικά μετά από 10 χρόνια;
Τα γεγονότα καθημερινά έρχονται να διαψεύσουν τις προσδοκίες μας. Οι προβλέψεις άρα για μένα είναι απλώς μάταιες. Αν ζω, θα είμαι σίγουρα 10 χρόνια μεγαλύτερη.

Φωτο © Τάσος Βρεττός