Οι ιστορίες του κυρίου Νίκου στο Bios- Θεατρική ψυχεδέλεια!
Δουλειά του θεάτρου είναι να μεταφέρει στη σκηνή λογοτεχνικά κείμενα και οτιδήποτε σωματοποιείται στο σανίδι είναι de facto λογοτεχνία. Ωστόσο, είναι συχνή η περίπτωση που λογοτεχνικά κείμενα που δεν είναι θεατρικά έργα να μεταφέρονται στο θέατρο. Στην περίπτωση της παράστασης «Ιστορίες του κυρίου Νίκου» σε σύλληψη και σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση, αυτή η μεταφορά γίνεται υπό μορφή ανάγνωσης των κειμένων του συγγραφέα Νίκου Πεντζίκη από τους πέντε ηθοποιούς της παράστασης.
Η ανάγνωση βέβαια δεν αγνοεί τους θεατρικούς κανόνες. Κι επίσης, χρησιμοποιούνται διάφορα τρικ, εφέ και τεχνικές, ώστε να παράγεται θεατρικό αποτέλεσμα. Άλλωστε, αυτό που δυσκολεύει τη μεταφορά αυτού του έργου στο θέατρο, δεν είναι οι μινιμαλιστικές τάσεις της σκηνοθεσίας, αλλά το ίδιο το κείμενο. Τα αποσπάσματα του Πεντζίκη, χωρίς να είναι κάτι το τελείως πρωτοποριακό (τα λογοτεχνικά του ευρήματα υπάρχουν ήδη από τον Λώρενς Στερν με τον Τρίστραμ Σάντι 1759), σίγουρα είναι μοντέρνα (και μάλιστα μετά- μοντέρνα) λογοτεχνία. Ως εκ τούτου, υπάρχουν πολλές παρεκβάσεις, που σπάνε τη γραμμικότητα της αφήγησης, ο συγγραφέας παρεμβαίνει όλη την ώρα, υπάρχουν κατάλογοι, απόψεις, παραφιλοσοφικές- λογοτεχνικές αναλύσεις. Αλλά και όταν πάει να αφηγηθεί μια ιστορία το κείμενο, υπάρχουν τέτοια κολλήματα, που αυτό καθίσταται σχεδόν αδύνατο. Επίσης, οι διάλογοι ή οι ομιλίες των χαρακτήρων του κειμένου συνήθως δεν είναι φυσικοί- και οπωσδήποτε δεν έχουν καμία σχέση με ρεαλισμό- αλλά γίνονται κι αυτοί «παραρτήματα» ενός εσωτερικού μονολόγου του ίδιου του συγγραφέα.
Από τη στιγμή λοιπόν που είναι σχεδόν αδύνατο να βγάλεις μια ιστορία από ένα τέτοιο κείμενο, τι κάνεις; Η απάντηση που έδωσε ο Καραζήσης ήταν απλή και ιδιαίτερα εύστοχη: Απλά το διαβάζεις. Κι από τη στιγμή που έχεις πάρει απόφαση πως αυτός είναι ο δρόμος, προσπαθείς να εμπλουτίσεις αυτήν την «ανάγνωση» του κειμένου, με στοιχεία σκηνοθετικά που κάνουν πιο ενδιαφέρον το έργο και τονίζουν επιμέρους σημεία. Κι εκεί ο Καραζήσης, με τη συνδρομή των πέντε εξαιρετικών ηθοποιών που είχε στη διάθεση του (Χάρης Φραγκούλης, Μπάμης Γαλιατσάτος, Νίκος Χανακούλας, Χαρά Ιωάννου) πέτυχε διάνα. Κατάφερε να δημιουργήσει μια παράσταση αφαιρετική, μοντέρνα, γνήσια, διαφημίζοντας παράλληλα κι έναν μεταμοντέρνο Έλληνα συγγραφέα.
Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκαναν τα σημεία που οι τρεις ηθοποιοί (Χάρης Φραγκούλης, Μπάμης Γαλιατσάτος, Νίκος Χανακούλας) έλεγαν τον ίδιο μονόλογο σαν χορωδία, διάφορα κωμικά σημεία του Γαλατσιάτου, ο ξέφρενος τζαζ χορός του Χάρη Φραγκούλη και η βιντεοπροβολή μιας ταινίας του παλιού Χόλυγουντ που ξεχείλιζε με μια αφέλεια, αλλά κι ένα φευγάτο πνεύμα- κάτι που την έκανε συνάμα τόσο αταίριαστη, αλλά και τόσο ταιριαστή με το κείμενο. Κι αυτή νομίζω είναι η συγκολλητική ουσία όλης της παράστασης: η συνεχής παρουσία στοιχείων αταίριαστων μεταξύ τους, που τελικά αποδεικνύονται σχεδόν σιαμαία… Στο τέλος μάλιστα το έργο σε «ανατριχιάζει», προκαλώντας μια βαθιά συγκίνηση, με κάποιες υπομνήσεις της φθαρτότητας του όντος και της ματαιότητας της ίδιας της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Η μόνη μου αντίρρηση στο πρότζεκτ ήταν ότι ίσως χρειαζόταν λίγο περισσότερο «κούρεμα» σε κάποια σημεία του κειμένου. Από εκεί και πέρα, το έργο ήταν αφαιρετικό, μοντέρνο και σχεδόν ψυχεδελικό. Και το θεωρώ μια έξοχη εκτέλεση ενός σχεδίου, που ήταν εξ αρχής αναγκασμένο να υπερβεί τόσα πολλά εμπόδια, αλλά το έκανε με έμπνευση και θεατρική αρτιότητα, μετατρέποντας τα τελικά σε σύμμαχό του.
Γιώργος Σμυρνής
