Ο κουλοχέρης του Σποκέιν- Αν έχεις στόχο, διάβαινε…

Το έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Μάρτιν Μακντόνα είναι μια μαύρη (ή πικρή) κωμωδία για το ανέφικτο τελικά της ολοκλήρωσης του ανθρώπου μέσα από την επιδίωξη ενός αδιέξοδου σκοπού. Ο Ερρίκος Λίτσης, γνωστός από τον κινηματογράφο, ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Καρμάικλ– “κουλοχέρη”. Το επίθετο κουλοχέρης δεν έχει καμία σχέση με τζόγο, αλλά με την απώλεια του χεριού. Ο Καρμάικλ φαίνεται ικανός να κάνει το αδιανόητο, να πατήσει επί πτωμάτων, προκειμένου να ξαναβρεί το χαμένο του χέρι. Η ιστορία του κομμένου του χεριού, όπως μας τη λέει, αμφισβητείται από τους άλλους χαρακτήρες του έργου, αλλά και από διάφορα περιστατικά της παράστασης.

Το έργο χαρακτηρίζεται πολλά εξωφρενικά περιστατικά, παράξενους χαρακτήρες, σασπένς, ανατροπές και χιούμορ. Η ανάγκη για την αλήθεια και η ανάγκη για το ψέμα, η εναλλαγή του θύτη σε θύμα, ο ευνουχισμός από τη μητέρα, είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται στο για ακόμα μια φορά παράξενο σύμπαν του Μακντόνα. Άλλωστε, ο Ιρλανδός συγγραφέας μας έχει συνηθίσει σε ήρωες που δεν μπορούν να συνυπάρξουν, αλλά τελικά, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τα καταφέρουν. Ένα τέτοιο δυσαρμονικό ζευγάρι απατεώνων παίζουν η “Μέριλιν” Μυρτώ Αλικάκη και το λαμόγιο Σταύρος Καλλιγάς. Αυτοί οι δύο προσπαθούν να φάνε τα λεφτά από τον … “τρελό” Καρμάικλ, αλλά καταλαβαίνουν γρήγορα ότι με τους τρελούς δεν είναι να παίζεις πονηρά παιχνίδια.

Κι υπάρχει και ο θυρωρός του ξενοδοχείου (Γεράσιμος Σκαφίδας), στο οποίο ο κουλοχέρης έχει κλειδώσει τους δύο απατεώνες. Ο συγκεκριμένος χαρακτήρας θυμίζει λίγο τον πρωταγωνιστή στο “Μια τεράστια έκρηξη” του Βασίλη Μαυρογεωργίου, ο οποίος έχει την … αφελή (και τόσο κοινή σε όλους μας σχεδόν) εμμονή να γίνει ήρωας. Να κάνει κάτι εντυπωσιακό. Να ξεχωρίσει. Βέβαια, στο έργο οι δράσεις του παρουσιάζουν αντιφάσεις. Και δημιουργούν νέο σασπένς στο διαρκές αίνιγμα της υπόθεσης. Ένας λόγος είναι ότι πετυχαίνει τον απατεώνα που του είχε φάει λεφτά πριν λίγο καιρό αλυσοδεμένο, να τον παρακαλάει να τον σώσει. Όμως δεν είναι εύκολο να γίνεις σωτήρας για έναν άνθρωπο που μισείς, όσο και να θέλεις να γίνεις ήρωας. Άλλωστε, ήρωες γινόμαστε με δράσεις επωφελείς για όσους αγαπάμε και συχνά εις βάρος ατόμων που μισούμε. Ο άλλος λόγος είναι ότι το όλο σύμπαν του έργου είναι απρόβλεπτο κι εκεί που περιμένεις μία συγκεκριμένη πράξη από τον χαρακτήρα, αυτός κάνει το τελείως αντίθετο.

Υπάρχει μια μικρή κάθαρση στο φινάλε, αλλά κυρίως υπάρχει μια υπόμνηση της τραγικότητας του ανθρώπου, που παλεύει απεγνωσμένα να κρατηθεί από τον μάταιο στόχο του και να συνεχίσει να πιστεύει σε αυτόν. Σε μία παράσταση, που σκηνοθετικά επέμεινε να αναδείξει τα κωμικά στοιχεία του θεατρικού έργου, ξεχωρίζει η ρεαλιστική και σκληρή ερμηνεία του Ερρίκου Λίτση. Η κωμική ερμηνεία της Μέριλιν (Μυρτώς Αλικάκη), ιδίως όταν προσπαθεί να φανεί αισθησιακή, με σκοπό όμως να σώσει τη ζωή της, γίνεται ξεκαρδιστική. Ο αισθησιασμός μαζί με την ανάγκη για επιβίωση- δύο αντιφατικά συστατικά συνήθως στην τέχνη- δημιουργούν τελικά ένα κωμικό και σαρκαστικό μείγμα στο έργο.

Ακραίες εικόνες, όπως το να κατακλύζεται η σκηνή με κομμένα χέρια, επιτείνουν το γκροτέσκο της παράστασης, παρά τρομοκρατούν ή σοκάρουν. Όσο σκληρές και να είναι κάποιες εικόνες, το όλο πνεύμα της παράστασης ρέπει προς την μαύρη κωμωδία. Υπάρχουν κάποια σημεία που η πλοκή μοιάζει κάπως ακατανόητη και κάνει ορισμένες κοιλιές, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα είναι δυνατό και με αρκετό βάθος.

Το έργο του Μάρτιν Μακντόνα είναι ενδιαφέρον και η παράσταση είναι μια αξιόλογη κωμωδία. Σε μια εποχή που το σκληρό κι αινιγματικό σύμπαν του Ιρλανδού συγγραφέα δείχνει ιδιαίτερα αγαπητό στον κόσμο του θεάτρου, αυτή η σκοτεινή κωμωδία έχει ενδιαφέροντα μηνύματα, πλοκή και γκροτέσκο στοιχεία. Σκληρή και συνάμα ανθρώπινη, με υπαρξιακά αναφερόμενα.

Γιώργος Σμυρνής