Περί ζώων- Η πόρνη και τα επτά γουρουνάκια!

Το έργο γράφτηκε από την αυστριακή συγγραφέα Ελφρίντε Γέλινεκ (Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2004) και είχε σαν αφορμή ένα ρεπορτάζ του βιεννέζικου περιοδικού Falter, στο οποίο ο δημοσιογράφος Florian Klenk αποκάλυπτε το σκάνδαλο του τράφικινγκ γυναικών από ένα γραφείο συνοδών πολυτελείας της Βιέννης. Οι γυναίκες αυτές ήταν ανηλίκες ως επί το πλείστον και προέρχονταν από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες (Λιθουανία, Εσθονία, Μολδαβία κ.α.).

Την καταπιεσμένη γυναικεία πλευρά εκπροσωπεί η Βίκυ Βολιώτη, η οποία απαγγέλλει μονολόγους, οι οποίοι διακόπτονται από έναν ιδιόμορφο “χορό” επτά ανδρών (Κωνσταντίνος Ανδρικόπουλος, Γιάννης Ασκάρογλου, Θανάσης Πατριαρχέας, Γιώργος Καρκάς, Έκτορας Λιάτσος, Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου και Κώστας Σιλβέστρος). Οι άνδρες αυτοί είναι πελάτες ενός γραφείου συνοδών πολυτελείας. Φοράνε ακριβά κουστούμια και κρατούν χαρτοφύλακες. Συμβολίζουν χωρίς μεγάλη αμφιβολία την μεγαλοαστική τάξη, με τις καταναλωτικές αξίες, που σκέφτεται το σεξ, ως καταναλωτικό αγαθό, βλέπει τις γυναίκες σαν εμπορεύματα και έχει γενικά μια ζωώδη- μάλλον με την κακή έννοια- στάση απέναντι στα πράγματα. Στο τέλος, μάλιστα, αυτή η κτηνώδης στάση των ανδρών αναδεικνύεται από το γεγονός ότι φορούν μάσκες γουρουνιών και φωνάζουν όλοι μαζί εν χορώ: “γ…σι, γ…σι, γ…σι”. Και μέσα σε αυτή τη φασαρία η Βίκυ Βολιώτη αφηγείται κάτι πονεμένο, που δύσκολα μπορείς να το καταλάβεις, όπως γενικά όλο το κείμενο και το τί ήθελε να αναδείξει η συγγραφέας, πέρα από τα πολύ χοντρά του τύπου: υπάρχουν κάποιοι παλιάνθρωποι που εκμεταλλεύονται τις γυναίκες με το τράφικινγκ. Αυτό όμως το ξέρεις ήδη και μάλιστα πολύ καλύτερα από δελτία ειδήσεων ή ντοκιμαντέρ με καυτά κοινωνικά θέματα.

Από την πλευρά της η Βολιώτη μοιάζει ως εκπρόσωπος των γυναικών αυτών, οι οποίες είναι το αντικείμενο εκμετάλλευσης. Προσπαθεί να αναδείξει την τρυφερή πλευρά της, που έχει συμπιεστεί μέσα από τις σκληρές της εμπειρίες. Μία αντίθεση, της ανάγκης για έρωτα από την πλευρά της Βολιώτη και της κυνικής δίψας για αγοραίο σεξ από την πλευρά των επτά ανδρών, παίρνει έναν σαρκαστικό και καταγγελτικό χαρακτήρα. Τα στοιχεία του πορνογραφικού, που χαρακτηρίζουν εν γένει τα μεταφεμινιστικά έργα της Γέλινεκ εκφράζονται με διάφορα στοιχεία, όπως σεξουαλικά εργαλεία και πλαστικές κούκλες. Αλλά γενικά ο λόγος εκφράζει κάπως το πορνογραφικό περιεχόμενο, που έχει σχέση με το θέμα, και πολύ λιγότερο οι εικόνες του σκηνοθέτη.

Η σκηνοθεσία είναι νωθρή, με στατικούς ηθοποιούς και κουραστικά ευρήματα. Το ίδιο το κείμενο κουράζει, καθώς στερείται ουσιαστικά αφήγησης και χαρακτήρων και προσπαθεί να διατυπώσει πολιτικά νοήματα μέσα από ένα μεταμοντέρνο ύφος, με αποτέλεσμα λίγα πράγματα να περνάνε στον θεατή. Παράλληλα, στο επίπεδο της σκηνικής μεταφοράς του κειμένου, δεν μπορώ να πω ότι συγκλονίστηκα. Η στατικότητα των ηθοποιών και η ψυχρότητα των ερμηνειών κάνουν ακόμα πιο κουραστική την παρακολούθηση της παράστασης.

Η παράσταση “Περί ζώων” κούρασε χωρίς να συγκλονίσει, ούτε καν να προβληματίσει. Παρουσίασε ένα σοβαρά κοινωνικό πρόβλημα, που πέρασε στο ντούκου, καθώς τα καταγγελτικά σύμβολα, οι απλουστευτικές- μινιμαλιστικές προσεγγίσεις δεν έφεραν μία εμβάθυνση, αλλά μάλλον το αντίθετο. Ο επίλογος προκαλεί μάλλον μια θυμηδία, που είναι η τελική αντίδραση στην ψυχολογική κόπωση που προκαλεί το έργο στο θεατή.

Γιώργος Σμυρνής