“Δεν ένιωσα ποτέ ‘τυχερή’ που έφυγα από την Ελλάδα” – Τα ρίσκα της “Λονδρέζας” χορεύτριας και χορογράφου Ζωής Δημητρίου

Πότε ακριβώς και υπό ποιες συνθήκες εμπνευστήκατε το “You may!”, ώστε να συνθέσετε ένα τέτοιο έργο; Ποιο ήταν το περιεχόμενο της παραγγελίας του Ιδρύματος Ωνάση;
Το “You may!” το εμπνεύστηκα τον χειμώνα του 2011, διαβάζοντας κάποια άρθρα του Slavoj Zizek σχετικά με την σημερινή κοινωνία της επιλογής και το πώς το παλιό πρότυπο του «μπορείς, γιατί πρέπει», έχει τώρα ανατραπεί στο «πρέπει, γιατί μπορείς». Μία από τις βασικές ιδέες που διαπραγματευόμαστε σε αυτό το έργο είναι η πτώση, κυριολεκτικά σαν μία φυσική κατάσταση και κίνηση αλλά και μεταφορικά σαν την πτώση συστημάτων, ιδεών κ.λ.π. Επίσης η πτώση ως ‘Falling’ (in and out of love, apart, through, into the world, back etc.) σαν μία έννοια η οποία εμπεριέχει από μόνη της τον κίνδυνο και τον φόβο του αγνώστου αλλά και που επίσης εμπεριέχει την ελπίδα ότι μέσα στην όποια κατάσταση ενυπάρχει εξίσου και η δυνατότητα ανασυγκρότησης και οραματισμού μίας νέας τάξης, οργάνωσης και συνύπαρξης. Στο τέλος το τι φανταζόμαστε και οραματιζόμαστε, βρίσκεται στις παύσεις και στα κενά της αφήγησης, όπου κάτι καινούργιο μπορεί να γεννηθεί, και αυτό είναι και κάτι που προσπαθούμε στη δουλειά αυτή, να δώσουμε μια σειρά προτάσεων παρά τελεσίδικων μηνυμάτων.

Σχετικά με την παραγγελία της Στέγης δέν υπήρχε κάποιο θέμα που μου δόθηκε, απλά γνωρίζοντας τη δουλειά μου συζητήσαμε το ενδεχόμενο να παρουσιάσω στην Στέγη την επόμενή μου παραγωγή. Οπότε η σύλληψη της ιδέας έγινε γνωρίζοντας ότι συμπαραγωγός της δουλειάς είναι η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και συνεπώς μία δουλειά η οποία απευθύνεται στο ελληνικό κοινό, όσο και στο κοινό της Αγγλίας.

Ο τίτλος του έργου, “Yοu may!”, αποτελεί προτροπή, πιθανολογία ή κάτι άλλο;
Το “You May!” μπορεί να ειπωθεί με πολλούς τρόπους. Ενδέχεται να μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους. Ενδέχεται να είναι μια πρόσκληση και η χορήγηση της άδειας, μια διαταγή, ένα ξόρκι ή μία επίκληση.

Συστατικό στοιχείο της ταινίας “La Jetée”, από την οποία είναι εμπνευσμένο το “You May“, και η οποία θεωρείται πρωτοποριακή δουλειά στην 7η τέχνη, είναι και η σύνθεση στατικών εικόνων που λένε μια ιστορία. Ποιες είναι “αντίστοιχα” οι δικές σας “νέες μορφές σκηνικής αφήγησης” στο “You May!”, που “διευρύνουν το χορογραφικό σας λεξιλόγιο”;
Το έργο όπως θα δείτε έχει επηρεαστεί αρκετά από την μορφή και φόρμα του “La Jetée”, ιδίως στο πώς διαχειρίζεται την έννοια του χρόνου. Έτσι αυτό που διαπραγματευόμαστε στην κίνηση, στον ήχο και στη δραματουργική επεξεργασία είναι μία ανάλογη μεταχείριση της γλώσσας που το κάθε μέσο χρησιμοποιεί για να αποκρυσταλλώσουμε στιγμές στον χρόνο αλλά και να δώσουμε την αίσθηση του χρόνου ως κάτι ελαστικό που διπλώνει μέσα και έξω σαν μια ταινία Moebius. Οτιδήποτε βλέπουμε έχει αντιστραφεί, επανατοποθετηθεί και αναδειγματολογηθεί. Αυτό που ήταν πρόοδος, είναι τώρα ένα καταφύγιο. Αυτό που όδευε προς τα εμπρός, κινείται τώρα προς τα πίσω. Αυτό που ήταν ευάλωτο, είναι πλέον ισχυρό. Αυτό που ήταν γέρικο, γίνεται τώρα όλο και πιο νεανικό. Το ρολόι χτυπάει προς το τέλος της παράστασης αλλά ταυτόχρονα είμαστε πιο κοντά σε μια αρχή. Αυτό που ήταν η αρχή είναι τώρα ένα τέλος, αυτό που ήταν το τέλος είναι τώρα η αρχή. Μπορείτε να ξεκινήσετε. Το «μπορείτε …», μπορεί να ειπωθεί με πολλούς τρόπους.

Μπορείτε να συγκεκριμενοποιήσετε λίγο παραπάνω τις “ανταλλαγές” μεταξύ performers και κοινού στις οποίες αναφέρεται το δελτίο Τύπου της παράστασης; Τι είδους διάδραση μπορεί να προκύψει μεταξύ των δύο πλευρών;
Οι ανταλλαγές που αναφέρονται στο δελτίο τύπου έχουν πιο πολύ να κάνουν με το πώς έχουμε στήσει την παράσταση ώστε να μην αποτελεί μία κλειστή πρόταση αλλά να προσφέρει παραπάνω από ένα διαβάσματα. Αυτό επίσης γίνεται και με τον τρόπο που μεταχειριζόμαστε τον λόγο και τη δράση πάνω στην σκηνή σε σχέση με την αμεσότητα προς το κοινό και την πρόσκληση συμμετοχής στην κατασκευή των εκάστοτε ερμηνειών. Το “You may!” δεν είναι διαδραστικό (interactive), όπως εννοείται στις παραστάσεις με άμεση συμμετοχή του κοινού.

Στις 25 του μήνα, θα περιμένετε το κοινό προκειμένου να συζητήσετε μετά την παράσταση. Έχοντας ξεκινήσει την καλλιτεχνική σας πορεία από την Ελλάδα, και έχοντας παρουσιάσει τη δουλειά σας και στη χώρα μας, πώς διαπιστώνετε να έχει “εξελιχθεί” η επαφή του ελληνικού κοινού με τον σύγχρονο χορό;
Νομίζω πως έχουν γίνει πολλά βήματα τα τελευταία χρόνια στον χώρο του σύγχρονου χορού, και σε σχέση με τις παραστάσεις που πλέον έρχονται στην Ελλάδα, αλλά και σε σχέση με πολλά εργαστήρια που διοργανώνονται σε εκπαιδευτικό επίπεδο, ώστε το κοινό να είναι πιο ενημερωμένο σε σχέση με τις τάσεις καί επιρροές στον χώρο του σύγχρονου χορού. Τα τελευταία δύο χρόνια είχα την ευκαιρία να δεχτώ το ελληνικό κοινό σε ανάλογες περιπτώσεις και μπορώ να πω ότι οι συζητήσεις ήταν πολύ ενδιαφέρουσες.

Αισθάνεστε “τυχερή” που έχετε φύγει από την Ελλάδα και έχετε ήδη χτίσει την καριέρα σας στο εξωτερικό, δεδομένης της παρούσας κατάστασης στη χώρα μας;
Φαντάζομαι ότι για πολλούς ίσως τη δεδομένη στιγμή που περνάει η χώρα να είμαι τυχερή. Εγώ ποτέ δέν ένιωσα έτσι. Η ανάγκη μου να μείνω έξω ξεκίνησε γιατί ήθελα να λάβω περισσότερη γνώση πάνω στο αντικείμενο που αγαπάω πολύ. Τώρα έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, η επιστροφή φαντάζει δύσκολη.

Στην Ελλάδα τουλάχιστον, σπάνια βλέπουμε έργα χορού που απευθύνονται κυρίως σε ανηλίκους. Στο ενεργητικό σας έχετε ένα παιδικό έργο, το “Little Creatures“, που απέσπασε το CFC Award. Τι μέρος του ενδιαφέροντός σας καταλαμβάνει η δουλειά “για” ή ίσως και “με” παιδιά;
Πρέπει να ομολογήσω ότι η συγκεκριμένη δουλειά ήταν μία πολύ ωραία έκπληξη για μένα και μία δουλειά που πραγματικά αγαπάω πολύ και θα ήθελα πολύ να παρουσιάσω και στην Ελλάδα κάποια στιγμή. Η δουλειά “για” παιδιά δεν είναι κάτι που έχω κάνει πολύ, αλλά σίγουρα με ενδιαφέρει και θα ήθελα να κάνω περισσότερο.

Ιnfo: Το έργο “You may!” θα παρουσιαστεί στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Λ.Συγγρού 107-109, τηλ. 210 900 5 800) από 24 έως 27 Μαΐου. Συζήτηση με τη Ζωή Δημητρίου μετά την παράσταση: Παρασκευή 25 Μαΐου

Η χορογράφος και χορεύτρια Ζωή Δημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα. Αριστούχος απόφοιτος της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, συνέχισε τις σπουδές της με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση στη σχολή της Τρίσα Μπράουν στη Νέα Υόρκη. Το 2005 ολοκλήρωσε με διάκριση τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Κέντρο Σύγχρονου Χορού Λάμπαν στο Λονδίνο. Στην Ελλάδα χόρεψε με πολλές ομάδες σύγχρονου χορού και στο εξωτερικό συνεργάστηκε ως χορεύτρια με καλλιτέχνες όπως οι Υβόν Ράινερ, Κίρστυ Σίμσον, Φήλιξ Ρούκερτ και Σιόμπαν Ντέηβις, μεταξύ άλλων.

Δουλειές της έχουν παρουσιαστεί σε σημαντικά θέατρα και φεστιβάλ ανά τον κόσμο, όπως στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, στο θέατρο Μπόνι Μπερντ, στο Place, στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας, στο Φεστιβάλ Αθηνών, στο Θέατρο Πίκολο του Μιλάνου, στο Φεστιβάλ Europe in Motion στο Βουκουρέστι κ.α. Χορογράφος-ερευνήτρια με έδρα το Λονδίνο και την Αθήνα, η Δημητρίου έχει συμμετάσχει σε διεθνή καλλιτεχνικά και ερευνητικά προγράμματα και διδάσκει χορό και χορογραφία, μεταξύ άλλων, στα Laban, The Place, Independence Dance και Central School of Speech and Drama.

Ως ανεξάρτητη χορογράφος, παρουσίασε το 2007 τη δουλειά Limen για το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υπό τη διεύθυνση της Λυν Σέυμουρ. Το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο του Ιδρύματος Ρόμπιν Χάουαρντ για την παραγωγή της δουλειάς Goddesses in Exile και η τελευταία της δουλειά In The Process of… βραβεύτηκε με το Bonnie Bird Choreography Fund Award (2009) και επελέγη στην πρώτη δεκάδα καλύτερων έργων του Aerowaves.

Το 2010 τιμήθηκε με το CFC Award (Βραβείο Χορογραφίας για παιδιά), μια συμπαραγωγή μεταξύ του θεάτρου Sadler’s Wells, της θεατρικής ομάδας Company of Angels και του London Contemporary Dance School για το έργο της Little Creatures που παρουσιάστηκε στις 23 και 25 Φεβρουαρίου του 2011 στο Lilian Baylis και στο Place του Λονδίνου.