Ειρήνη Αλεξίου: Ο πλησίον σου είναι το περιβάλλον σου

Τι σας έδωσε το έναυσμα για να ασχοληθείτε με ένα τέτοιο εγχείρημα;
Ο συνδυασμός της παιδείας μου και η φυσική ομορφιά του Μαραθώνα. Μεγάλωσα σε ένα μικρό χωριό «γεμάτο» φύση, την Λέρνα (που βρίσκεται κοντά στο Ναύπλιο) και μέσα σε μια οικογένεια με ιδιαίτερη περιβαλλοντική παιδεία. Πριν από τρία χρόνια είχα επισκεφθεί τη περιοχή του Μαραθώνα για εκδρομή και στάθηκα στο φράγμα, που ακόμη έσφυζε από ζωή. Η εμπειρία μου σε sight specific παραστάσεις και η δύναμη του τόπου στο Φράγμα του Μαραθώνα με ώθησαν να δημιουργήσω μαζί με τους συνεργάτες μου, μια παράσταση. Την ίδια χρονιά ο Μαραθώνας κάηκε και μαζί του μια μεγάλη δασική έκταση μέσα στο φράγμα. Έτσι, η ανάγκη για να γίνει δράση περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης ήταν επιβεβλημένη, γιατί δυστυχώς ο άνθρωπος πρώτα βλέπει την καταστροφή και μετά αρχίζει να ανησυχεί. Από τότε ο Μαραθώνας έχει αναζωογονηθεί και μόνο οι καμένοι κορμοί θυμίζουν την απώλεια.

Ως άνθρωπος με κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες θεωρείτε ότι τέτοιες δραστηριότητες λαμβάνουν την προσοχή που τους πρέπει;
Θεωρώ ότι οι δράσεις περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος κερδίζουν όλο και περισσότερο το κοινό τους. Είναι ήδη πολύ σημαντικό το ότι η ΕΥΔΑΠ διοργανώνει το δεύτερο φεστιβάλ περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, μάλιστα το ότι γίνεται εν μέσω οικονομικής και πολιτικής ανασφάλειας το καθιστά ακόμα πιο αναγκαίο. Η προσοχή και η προβολή που μπορούν να λάβουν τέτοιες δραστηριότητες είναι συνάρτηση της επαναληπτικότητας, ώστε να αναπτυχθεί η οικειότητα και η δράση.

Στο φιλμ που θα προβληθεί κατά την διάρκεια του φεστιβάλ βλέπουμε τον ήρωα να επιστρέφει μετά από δύο χρόνια, με σκοπό να αποτρέψει την καταστροφή του περιβάλλοντος. Θέλετε να περάσετε κάποιο μήνυμα μέσω αυτής της πράξης του ήρωα;
Το νόημα που θέλω να περάσω είναι το ότι δεν τα παράτησε και επανήλθε. Το νόημα της εγρήγορσης και της δράσης μέσα από γνώση, αποφασιστικότητα και προσωπική κατάθεση. Το να βλέπεις μια επικίνδυνη καταστροφή και να μένεις παθητικός κρύβει ή βαθιά σοφία ή βλακεία. Χρειάζεται να αναπτύξουμε την συνειδιτότητα μας και να δράσουμε με ευθύνη και αγάπη. Ο ήρωας αυτός έχει πολλή αγάπη.

Αγάπη για τον διπλανό του; Αγάπη για την φύση;
Έχει αγάπη για την φύση και την ίδια την ζωή. Ο πλησίον του είναι και αυτός το περιβάλλον του με ένα τρόπο, καθώς η αγάπη για την ζωή περικλείει κάθε είδους αγάπη.

Οι προβολές που αναπαριστούν τους τρείς τρόπους θανάτου του ήρωα από την καταστροφή του περιβάλλοντος γίνονται σε ένα ναό που κάποτε αποτελούσε σύμβολο νίκης. Υπάρχει κάποια αλληγορία, ως προς αυτή σας την απόφαση;
Ο άνθρωπος έχει την τάση να «βουτάει» στο παρελθόν για να ανασύρει γνώση. Όταν αυτό συμβαίνει, αλλά αντί για γνώσεις κολλάει εμμονικά σε καταστάσεις του παρελθόντος, τότε μιζερεύει το παρών του. Αυτό οι Έλληνες το έχουμε γνωρίσει καλά, όταν η διαδικασία αυτή γίνεται χωρίς γνώση εμπεριέχει κάτι το επικίνδυνο, καθώς εύκολα συμβολοποιούνται καταστάσεις και το άτομο μένει αδρανές μπροστά στο σύμβολο. Στην παράσταση δείχνουμε τον ναό, που όντως κάποτε υπήρξε σύμβολο νίκης. Τώρα πλέον αποτελεί σύμβολο πένθους. Ο ήρωάς μας δρα πέρα από την ιερότητα των συμβόλων και αντιμετωπίζει την πραγματικότητα που θέλει να αλλάξει

Έχετε δηλώσει ότι η καταστροφολογία και η κινδυνολογία δεν βοηθάνε. Ποιος πιστεύετε πως είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος αντίδρασης;
Με την δράση και την έκφραση που απορρέει από βαθιά γνώση, επειδή μόνο τότε δεν αναπτύσσεται ο φόβος οποίος περιπλέκει και διαστρεβλώνει τις σημασίες και τα νοήματα.

Αρκεί σε αυτή την δράση να λάβουν μέρος κάποιοι από εμάς και όχι όλοι;
Όλοι μπορούν να συγκινηθούν με την κίνηση του ήρωα, αλλά η εμπειρία μας έχει δείξει πως η κίνηση ξεκινάει από κάποιους και οι υπόλοιποι ακολουθούν το παράδειγμα τους.

Υπάρχει αυτή την στιγμή διάθεση από τον κόσμο να κινητοποιηθεί για την διάσωση του περιβάλλοντος; Έχουμε καταλάβει σε τι σημείο βρισκόμαστε;
Σε περιόδους κρίσης ο κόσμος γενικά είναι μπερδεμένος, αυτό είναι από μόνο του σύμπτωμα της κρίσης. Όσο γρηγορότερα και καλύτερα ξεκαθαρίσουμε τις προθέσεις μας πάνω σε συλλογικές αξίες, όπως είναι η σχέση με το περιβάλλον υπάρχει περίπτωση να το ξεπεράσουμε συλλογικά ή έστω πλειοψηφικά, παρασύροντας και άλλους στο σωστό μονοπάτι. Το φράγμα του Μαραθώνα είναι ένα μεγάλο δείγμα συνεργασίας, συλλογικότητας και πίστης

Τι θα θέλατε να πάρει μαζί του ο θεατής, φεύγοντας από αυτό το τριήμερο;
Θα ήθελα αρχικά να πάρει την διάθεση και την δυναμική των όσων δει. Να είναι δραστήριος και σε εγρήγορση και να παλεύει με διάθεση ότι αντιμετωπίζει στην ζωή του. Θα ήθελα επίσης να «κουβαλήσει» μέσα του την αγάπη για το περιβάλλον και την ομορφιά που το φράγμα του Μαραθώνα έχει να του δώσει.

Πιστεύετε ότι τα διαδραστικά παιχνίδια του φεστιβάλ θα βοηθήσουν τα μικρά παιδιά να αποκτήσουν περιβαλλοντική νοοτροπία;
Σίγουρα η άμεση επαφή με το περιβάλλον βοηθάει πάρα πολύ. Μιλώντας με προσωπική εμπειρία, όταν συμβαίνουν τέτοιες διαδραστικές κινήσεις σε «τρυφερή» ηλικία, υπάρχει μεγάλη περίπτωση να μείνει αυτό στα παιδιά και να αξιοποιηθεί σαν μελλοντική παρακαταθήκη δράσης.

Έχουμε περιβαλλοντική παιδεία ως Έλληνες;
Είμαστε σε καλό δρόμο. Αναπτύσσεται η περιβαλλοντική παιδεία του Έλληνα, αν και δεν είναι στο σημείο που θα έπρεπε να είναι, θέλω να πιστεύω ότι είναι σε καλό δρόμο.

Πιστεύετε δηλαδή πως μελλοντικά θα είναι ακόμα καλύτερα τα πράγματα;
Ειλικρινά θέλω να το πιστεύω. Είναι αναγκαίο γιατί πραγματικά διαμορφώνει συνειδήσεις και ψυχισμό.

Η κινηματογράφηση γενικότερα πως σας προέκυψε;
Ο χορός δουλεύει πολύ την εικόνα και την φόρμα μέσα στον ρυθμό και κάτι ανάλογο κάνει και ο κινηματογράφος. Στη συνέχεια γνώρισα και τους κατάλληλους συνεργάτες και κινηματογραφιστές και όλο αυτό ήταν μια καινούρια περιπέτεια και εμπειρία για μένα. Είμαι πολύ χαρούμενη για τους συνεργάτες που έχω.

Τα μελλοντικά σχέδια της Ειρήνης Αλεξίου;
Να συνεχίσω να δημιουργώ με πολύτιμους και αρμονικούς συνεργάτες, όπως μου συμβαίνει μέχρι σήμερα.

Τι γνώμη έχετε για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην χώρα; Φταίει κάτι συγκεκριμένο ή είναι μια κατάσταση που έτσι και αλλιώς ερχόταν;
Όταν μια κατάσταση έτσι και αλλιώς έρχεται, κάτι έχει γίνει λάθος πολλά χρόνια πριν. Είναι απόρροια λάθος τρόπου σκέψης και λανθασμένων διαδικασιών. Ισχύει και σε αυτή την περίπτωση αυτό που είπα πριν, ότι χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τις προθέσεις μας σχετικά με τις συλλογικές αξίες. Νομίζω ότι εκεί κάναμε μεγάλο λάθος στο παρελθόν, πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε σε αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, με όσο γίνεται περισσότερη γνώση και χωρίς φόβο.

Πιστεύετε ότι σαν λαός έχουμε την ικανότητα να αντιληφθούμε το πόσα πράγματα αλλάζουν γύρω μας και να αντιδράσουμε; Ή απλά μεμψιμοιρούμε και αφηνόμαστε να μας πάνε εκεί που θέλουν;
Ένα κομμάτι μεμψιμοιρεί και πάει εκεί που μας πάνε και ένα άλλο κομμάτι έχει την γνώση, αλλά χρειάζεται να υπάρξει ο συνδυασμός και η ένωση. Χρειάζεται να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, αυτό μόνο εύκολο δεν είναι καθώς πέρα από την άγνοια υπάρχει και η νοοτροπία του “μένω εκεί που πιστεύω εγώ πως είμαι καλά”. Αυτό που ζούμε δεν είναι μια υπόθεση που θα μπορέσει να λυθεί εύκολα και γρήγορα, αλλά έτσι όπως είναι οι συνθήκες σήμερα δείχνει πως από μόνα τους τα πράγματα θα μας πιέσουν πάρα πολύ. Θα μας πιέσουν τόσο πολύ που θα κληθούμε να καταλάβουμε πράγματα με αλματώδη ταχύτητα.

Στην προσπάθεια αυτή θα χρειαστούμε κάποιους πρωτοπόρους, για να μας τραβήξουν μπροστά ή μπορεί να βρεθεί λύση μέσα από την ατομική βελτίωση του καθένα μας;
Οι πρωτοπόροι είναι αυτοί που έχουν ήδη βελτιωθεί μέσα τους, πριν από κάποιους άλλους. Και για αυτό τον λόγο δεν τα ξεχωρίζω ακριβώς, θα έλεγα ότι χρειάζονται πρωτοπόροι και χρειάζεται ο καθένας να είναι πρωτοπόρος μέσα του. Θα πρέπει ο καθένας μας να βελτιώνει τον εαυτό του, είναι ζήτημα της μονάδας να βελτιωθεί για να μπορέσει στη συνέχεια να ενταχθεί σε ένα ελπιδοφόρο σύνολο.

Άρα εσείς βλέπετε κάποιο φώς μέσα στην μαυρίλα που μας περιβάλει;
Οπωσδήποτε! Αν δεν βλέπεις αχτίδες φωτός στο μέλλον δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσεις να ζεις και όλο αυτό σε ρίχνει στην κατάθλιψη και στην αδράνεια. Πρέπει να υπάρχει φως. Αν αυτό δεν φανεί η καταστροφή θα έρθει και αυτό μπορεί να είναι η αρχή για κάτι άλλο.

Είναι ρεαλιστικές οι ελπίδες που έχουμε ή απλά χρειαζόμαστε να πιαστούμε από κάτι για να συνεχίσουμε;
Νομίζω ότι είναι συνδυασμός, θα έλεγα ότι υπάρχει η ανάγκη για την ελπίδα και το ρεαλιστικό έχει να κάνει με το ότι η ιστορία μέχρι σήμερα έχει δείξει πως σε πολύ κρίσιμες περιόδους, που υπάρχει πολύ μεγάλο μπέρδεμα και σύγχυση οι λαοί καταφέρνουν να βγουν από την κρίση. Προφανώς το τίμημα είναι μεγάλο, αλλά θέλω να πιστεύω πως είναι ρεαλιστικό να βρεθεί η λύση. Είναι θέμα χρόνου αυτό το ρεαλιστικό να αρχίσει να παίρνει συγκεκριμένη φόρμα και σταθερή δομή.