Ο Αρχιμάστορας Σόλνες του Ίψεν: Η κατάρα του εκλεκτού!

Το έργο είναι επικεντρωμένο στον χαρακτήρα του αρχιμάστορα Σόλνες, ενός πολύ σπουδαίου αρχιτέκτονα. Ο Σόλνες (Ακύλλας Καραζήσης) είναι ένας χαρακτήρας σε αδιέξοδο. Εγκλωβισμένος σε διλήμματα της επιλογής ανάμεσα στην ευτυχία και τη φιλοδοξία, τη λαχτάρα αλλά και τον φόβο προς τα νιάτα, την αγωνία μιας ολοκληρωμένης ζωής και το άγχος του θανάτου, είναι μία ύπαρξη παγιδευμένη σε αντιφάσεις. Το ίδιο και όλος ο μικρόκοσμος γύρω του, από συνεργάτες – νέους και μεγαλύτερους- εξαρτημένους από τον Σόλνες, αλλά και από την καταδικασμένη σε μια μακάβρια παθητικότητα σύζυγό του Αλίνε (Λυδία Φωτοπούλου). Όμως και ο αρχιμάστορας είναι εξαρτημένος από το νέο συνεργάτη του Ράγκνερ (Γιάννο Περλέγκα) , τόσο, ώστε να τον αντιμετωπίζει χωρίς ηθικούς δισταγμούς σαν εργαλείο για την επιτυχία των σκοπών του. Από την άλλη, τον βλέπει και με φόβο, γιατί το νέο είναι ένας κίνδυνος για το παλιό.

Ο αρχιμάστορας είναι το απόλυτο επίκεντρο αυτού του θεατρικού οικοδομήματος. Όλα περιστρέφονται γύρω από αυτόν. Κι έτσι όμως, η υπόθεση του έργου έχει πολλά περιστατικά και αρκετούς πρωταγωνιστές. Αυτός ο σχεδόν αποπνικτικός μικρόκοσμος γύρω από τον Σόλνες έχει τα δικά του δράματα και τις μικροϊστορίες του, τις οποίες όμως ο συγγραφέας μας τις αφηγείται πάντα μέσω του Σόλνες. Ο Ίψεν δεν είναι μόνο ένας αναλυτής εις βάθος της ανθρώπινης ψυχής, αλλά κι ένας εμπνευσμένος αφηγητής (story teller).

Ζωή σε αυτό το σχεδόν νεκρικό περιβάλλον έρχεται να δώσει μία κοπέλα, παλαιά γνωστή που αντιμετωπίζει τον Σόλνες όχι σαν αυτό που είναι, αλλά σαν αυτό που θα έπρεπε να είναι. Γίνεται η μούσα του, ένα ηθικό ιδανικό, αλλά παράλληλα και μία σεξουαλική πρόκληση. Ωστόσο, δεν γίνεται σαφές αν είναι υπαρκτό πρόσωπο, ή μία εσωτερική φωνή που ωθεί τον Σόλνες να διεκδικεί διαρκώς το όνειρό του, την αποθέωση, την υπέρβαση αυτών που τον κρατούν κάτω. Όμως το τέλειο ταυτίζεται με το τέλος- τον θάνατο. Ο αρχιμάστορας γνωρίζει την αποθέωση, τη λύτρωση, την απελεύθερωση, αλλά μόνο για λίγες στιγμές. Οι νόμοι της βαρύτητας είναι εξίσου σκληροί με αυτούς της ψυχής.

Ο Σόλνες είναι ένας χαρακτήρας, με τον οποίο ο Ίψεν θεωρεί ότι μοιράζεται πολλά κοινά. Το έργο θεωρείται, ως εκ τούτου, αρκετά βιογραφικό, αν και στοιχεία φανταστικά υπάρχουν, όπως η εμμονή του Σόλνες ότι αυτό που εύχεται πραγματοποιείται με κάποιον μαγικό τρόπο. Ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήριζε τον εαυτό του ως αρχιμάστορα, φανταζόταν τα έργα του σαν παλάτια πάνω στα σύννεφα (όπως και τα σπίτια που θα έχτιζε ο Σόλνες, όταν θα βίωνε την ιδανική κατάσταση της ύπαρξής του). Επίσης, είχε διάφορα -πλατωνικά ως επί το πλείστον- νταραβέρια με πιτσιρίκες, όπως και ο χαρακτήρας στο έργο του, ενώ ένιωθε κι αυτός υψοφοβία, όπως ο ήρωάς του. Έβλεπε ανταγωνιστικά τους νέους- και ιδίως τον Στρίμπεργκ– ενώ ένιωθε εντονότατη μέσα του την ανάγκη να διατηρήσει τη μοναξιά της κορυφής. Ως εκ τούτου, δημιούργησε έναν χαρακτήρα με πολλά αρνητικά στοιχεία, που όμως γίνεται βαθιά ανθρώπινος.

Ο Ακύλλας Καραζήσης με το ευαίσθητο και άρτιο παίξιμό του κάνει ακόμη πιο συμπαθή τον αρχιμάστορα. Η ερμηνεία του Καραζήση είναι υψηλού επιπέδου, όπως όλες οι ερμηνείες του εξαιρετικού αυτού καστ. Ξεχωρίζουν ο Γιάννος Περλέγκας, που ως ο νέος συνεργάτης αντιμετωπίζει με δέος και με φθόνο τον Σόλνες, πότε ως υποτελής και πότε ως εχθρός, αλλά και ο Νίκος Χατζόπουλος που παίζει δύο ρόλους στο έργο με υποδειγματική αποστασιοποίηση. Και οι γυναίκες της παράστασης, η Άλκηστις Πουλοπούλου, ως η γυναίκα που παρασέρνει τον Σόλνες, η Λυδία Φωτοπούλου στο ρόλο της παθητικής συζύγου Αλίνε και η Αργυρώ Χιώτη, στο ρόλο της πειθήνιας (σε όλα τα επίπεδα) γραμματέως του Σόλνες και της αρραβωνιαστικιάς του νεαρού Ράγκνερ, είναι πολύ καλές στις ερμηνείες τους. Νομίζω, πάντως,  ότι η Λυδία Φωτοπούλου είναι η τεχνικά ανώτερη από τις τρεις.

Η σκηνοθεσία του Χουβαρδά δίνει ωραίες εικόνες στο έργο και αναδεικνύει πλευρές του χαρακτήρα των ηρώων, με ένα πιο ελεύθερο παίξιμο. Διαχειρίζεται πολλά εργαλεία, ιδίως αυτό του ήχου. Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν το μικρόφωνο- ψείρα, για να βγαίνει ο ήχος από ηχείο. Έτσι οι φωνές δίνουν μια αίσθηση εσωτερικότητας, σαν να ακούς την σκέψη τους. Οι ήρωες δεν κοιτάζονται και είναι απλωμένοι στο χώρο. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η μουσική, με την αντίθεση στο πένθιμο του Μάλερ και στο δυναμισμό του μπλουζ και του ροκ. Επίσης, ο Χουβαρδάς φέρνει τους θεατές κοντά στην σκηνή, ώστε να πλησιάσουν τους ηθοποιούς, αλλά και να έχουν μία αίσθηση του ύψους, που έχει ιδιαίτερη σημασία για την τελευταία σκηνή του έργου, που παρουσιάζει μία εντυπωσιακή κλιμάκωση.

Συμπερασματικά, η παράσταση ο Αρχιμάστορας Σόλνες είναι ένα έργο ύμνος για την ελευθερία, αλλά και μια οδυνηρή καταγραφή όλων αυτών που μας την στερούν. Ένα πολύ σημαντικό κείμενο της παγκόσμιας δραματουργίας παρουσιάζεται με μια μοντέρνα ματιά από την σκηνοθεσία του Χουβαρδά, ενώ οι ερμηνείες των εξαιρετικών ηθοποιών δίνουν ζωή και βάθος στον μικρόκοσμο του αρχιμάστορα. Μία πολύ ενδιαφέρουσα και αξιόλογη πρόταση για το θεατρικό Καλοκαίρι.

Γιώργος Σμυρνής

ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ!