Μίκης Θεοδωράκης: -Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε σχιζοφρενείς!

Ο κ. Θεοδωράκης υπογράμμισε την πολιτική διάσταση της συγκεκριμένης συναυλίας. Ο συνθέτης εκτιμά ότι με την οικονομική κρίση αρχίζει να δημιουργείται ένα κύμμα πολιτικοποίησης πάλι στους καλλιτέχνες, τους οποίους τόσα χρόνια η ευμάρεια είχε υπνωτίσει και είχαν ξεχάσει τη δύναμή τους. Θεωρεί ότι ο πολιτισμός είναι η μεγάλη δύναμη της Ελλάδας και ότι οι Έλληνες δεν έχουν ανάγκη κανέναν. “Πρέπει να αλλάξει η ψυχολογία μας” είπε χαρακτηριστικά ο Θεοδωράκης. “Με το Canto General συμβάλλουμε κι εμείς σημαντικά”.

Ο Θεοδωράκης τόνισε ότι το Canto General είναι ένα καθαρά λαϊκό έργο και ότι σμίγει δύο πολιτισμούς (της Χιλής και της Ελλάδας.) Μίλησε ακόμα και για το έργο του Πάμπλο Νερούντα (τους δύο μείζονες δημιουργούς συνέδεε προσωπική φιλία), χαρακτηρίζοντας την ποίηση του Χιλιανού ως την υψηλότερη της εποχής, η οποία όμως ήταν κατανοητή και στον τελευταίο αγρότη.

Ο Μίκης Θεοδωράκης σε μία συνέντευξη- αφήγηση ποταμό, ήταν απολαυστικός, λέγοντας ιστορίες από τα ταξίδια του στη Χιλή, τις περιοδείες του για το θρυλικό Canto General, τη σχέση του με τον Αλιέντε, ο οποίος του είχε εξομολογηθεί – όπως παραδέχεται ο συνθέτης- ότι ο πιο έμπιστος στρατηγός του ήταν ο Πινοσέτ (αυτός δηλαδή που έκανε μετά το πραξικόπημα και τον εξόντωσε!)

Παράλληλα, ο μεγάλος συνθέτης μίλησε με πίκρα για το γεγονός ότι η Κίνα βράβευσε τον Πινοσέτ, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: “Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε όλοι σχιζοφρενείς!” Και μετά εξέφρασε την δικαιολογημένη απορρία του, γιατί να βραβεύσει κανείς τον Πινοσέτ. Για τους χιλιάδες ανθρώπους που σκότωσε;

Στο ρωμαϊκό Ωδείο, στη βάση της Ακρόπολης, οι αυθεντικοί ερμηνευτές του Κάντο Χενεράλ, η Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής θα ερμηνεύσουν από το εμβληματικό ορατόριο, τα αποσπάσματα: Algunas Bestias (Μερικά ζωντανά), Voy a Vivir (Εγώ θα ζήσω), Los Libertadores (Οι ελευθερωτές), A mi Partido, (Στο κόμμα μου), Lautaro (Ο Λαουτάρο), La United Fruit Co. (Η United Fruit Co.), Amor America (Αμόρ Αμέρικα), Sandino (Ο Σαντίνο), Vegetaciones (Βλαστήσεις), America Insurrecta (Ξεσηκωμένη Αμερική). Μαζί τους η Χορωδία της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μπουζάνη και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων υπό τον Σταύρο Μπερή. Την δεκαπενταμελή ορχήστρα που συνθέτουν διακεκριμένοι σολίστ διευθύνει ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός.

Αποσπάσματα του ποιητικού έργου του Νερούδα, σε απόδοση στα ελληνικά της Δανάης Στρατηγοπούλου, διαβάζει ο ηθοποιός Τάσος Νούσιας. Η παραγωγή είναι του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Στην συνέντευξη τύπου μίλησαν ακόμη η Μαρία Φαραντούρη, η οποία τόνισε πως είναι πολύ συγκινημένη που θα ερμηνεύσει αυτό το μεγάλο έργο, καθώς εκφράζει μία διαχρονική αλήθεια. Σύμφωνα με την τραγουδίστρια, αποτελεί πολύ σημαντικό κομμάτι του νέου ελληνισμού, αν και συνδέεται με την Λατινική Αμερική. Ο Πέτρος Πανδής υπογράμμισε ότι με την συναυλία στο Ηρώδειο στις 17 Ιουλίου εορτάζονται τα 40 χρόνια του μεγάλου αυτού έργου.

Πολύ ενθουσιώδης για το πολιτιστικό γεγονός ήταν ο μαέστρος Λουκάς Καρυτινός. Ο κ. Καρυτινός δήλωσε ότι με αυτό το έργο αγάπησε τη μουσική γενικότερα. Υπογράμμισε ότι το έργο έχει μία δροσιά και μία φλόγα. Σύμφωνα με τον μαέστρο, παρά την μεγάλη ποίηση του Νερούντα, το Canto General έχει μουσική αξία, λόγω της έξυπνης διαχείρισης του θέματος αλλά και του πάθους του Μίκη Θεοδωράκη. Έτσι, σύμφωνα με τον Λουκά Καρυτινό δημιουργήθηκε ένα τεράστιο αριστούργημα.

Canto General

Το Κάντο Χενεράλ, μέγα τραγούδι για την ελευθερία που σφράγισε μια εποχή, κλασικό και επίκαιρο πάντα, 40 χρόνια από τη γέννηση του, και 38 από εκείνη την πρώτη, συγκλονιστική παρουσίαση του στην ελεύθερη Ελλάδα του 1975 στο Στάδιο Καραϊσκάκη, παρουσιάζεται για μια μόνο βραδιά με παρόντες: τον Μίκη Θεοδωράκη και τους ερμηνευτές που το σφράγισαν με την ερμηνεία τους.

Το Canto General, (Γενικό Τραγούδι) μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη το 1972 στο Παρίσι. Ο Πάμπλο Νερούδα, που ήταν την εποχή εκείνη Πρέσβης της Χιλής στη Γαλλία, ήταν παρών στις πρώτες πρόβες του έργου που έγιναν σε παρισινό στούντιο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1973 το έργο προγραμματίστηκε να παρουσιαστεί στη Χιλή σε μια συναυλία αφιερωμένη στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά της Δικτατορίας στην Ελλάδα, παρουσία του Σαλβαδόρ Αλλιέντε και του Πάμπλο Νερούδα. Η συναυλία αυτή δεν έγινε ποτέ, το πραξικόπημα του Πινοσέτ αιματοκύλησε τη Χιλή, ο Νερούδα ‘έφυγε’ και το έργο παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, και στην ελεύθερη Ελλάδα το 1975, σε συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη του Αλλιέντε, του Νερούδα και στον αγωνιζόμενο λαό της Χιλής, που πέρασαν στην ιστορία.

Ακρογωνιαίος λίθος του συνθετικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη, το Κάντο Χενεράλ, ορατόριο σε 13 μέρη, γραμμένο για δύο σολίστ τραγουδιστές, μεικτή χορωδία και δεκαπενταμελή ορχήστρα (2 πιάνα, 3 φλάουτα, 3 κιθάρες, ένα κοντραμπάσο και έξι κρουστά), συγχωνεύει με τον πιο δημιουργικό τρόπο στοιχεία της λατινοαμερικάνικης και ισπανικής μουσικής με την ελληνική μουσική παράδοση. Στη συναυλία του Ηρωδείου μετέχουν οι μουσικοί: Μελίνα Μακρή, Νίκος Δημητράτος, Ροδούλα Χατζή (φλάουτο), Τατιάνα Παπαγεωργίου, Μαρία Καρυτινού (πιάνο), Στέλλα Κυπραίου, Δημήτρης Παπαγγελίδης, Αριστείδης Χατζησταύρου (κιθάρα), Βαγγέλης Ζωγράφος (μπάσο), Παναγιώτης Κολιαβασίλης, Μαρίνος Τρανουδάκης, Μαριάνθη Πετριτσοπούλου, Γιάννα Παναγοπούλου, Σύνθια Μπαγιώκου (κρουστά), Ελένη Καμβύση (τύμπανα).

Pablo Neruda (Παράρ 1904 – Ισλα Νέγρα 1973)

Ψευδώνυμο του Νεφτάλ Ρικάρδο Ρεγιες Μπασάλτο. Ποιητής γεννημένος στο Παράρ της Χιλής. Σπούδασε στο Σαντιάγο και έγινε γνωστός για το έργο Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα απελπισμένο τραγούδι (1924). Από το 1927 υπηρέτησε σε διπλωματικές θέσεις σε πολλές χώρες της Ασίας και της Ευρώπης. Επιστρέφοντας στη Χιλή (1943) προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και εκλέχθηκε στη Γερουσία (1945). Ταξίδεψε στη Ρωσία και στην Κίνα (1948-52) και αργότερα διορίστηκε Πρέσβης της Χιλής στο Παρίσι. Στα έργα του περιλαμβάνεται η Γήινη Κατοικία (1925-31) και το Κάντο Χενεράλ (1950). Το 1971 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ.

‘Ο Πάμπλο Νερούδα έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του Κάντο Χενεράλ στα τέλη της δεκαετίας του ’40, ενόσω ήταν πρόσφυγας, στην παρανομία. Ο Πρόεδρος και μετέπειτα δικτάτορας της Χιλής Γκονζάλες Βιδέλα τον είχε επικηρύξει… Γι’αυτό το Κάντο Χενεράλ έγινε η σπαρακτική κραυγή ξεσηκωμού ενάντια σε όλες τις δυνάμεις και τις μορφές καταπίεσης… γίνεται όμως και το μέγα τραγούδι της αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους, τους ταπεινωμένους… μια έκφραση αγάπης για τους απλούς ανθρώπους, για τον άντρα και τη γυναίκα που αγαπιούνται και πασχίζουν για ένα καλύτερο αύριο: ‘γράφω για το λαό κι ας μην μπορεί να διαβάσει την ποίηση μου με τα απλοϊκά του μάτια’… διαβάζουμε στο βιβλίο του Guy Wagner : “Μίκης Θεοδωράκης: Μια ζωή για την Ελλάδα’ (Εκδόσεις Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος 2002) διαβάζουμε:

‘Δεν παραξενεύει λοιπόν που αυτό το ιδιαίτερο, το μοναδικό στη σύγχρονη λογοτεχνία έργο εντυπωσίασε τον Μίκη Θεοδωράκη. Πάντοτε τον ενέπνεαν ιδανικά ανάλογα με του Νερούδα, ιδανικά για τα οποία και οι δύο καλλιτέχνες φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν’… γράφει ο βιογράφος του μεγάλου έλληνα συνθέτη… ‘Για πρώτη φορά ο συνθέτης δεν χρησιμοποιεί ένα ελληνικό κείμενο ή ελληνική μετάφραση κάποιου ξένου κειμένου όπως έκανε στην περίπτωση του Μπίαν και του Λόρκα, αλλά το ισπανικό πρωτότυπο. Ο καινούριος ήχος των λέξεων μετατρέπεται σε καινούρια μουσική ηχητική. …Η μουσική του Θεοδωράκη καθρεφτίζει τη ίδια τη ζωτική ορμή, την ίδια εκφραστική δύναμη, μοιράζεται μια κοινή αλήθεια με την ποίηση του Νερούδα. Η κοινή αυτή αλήθεια είναι η στράτευση, και ενώ απηχεί τα χαρακτηριστικά της λατινοαμερικανικής μουσικής και το πνεύμα της Ρωμιοσύνης, η μουσική είναι εξίσου συμπαντική με το ποίημα-ποταμό που εμπνέει.’

Γιώργος Σμυρνής