Ο απολογισμός του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2012

Αν και μικρότερο σε διάρκεια, με ψαλιδισμένο προϋπολογισμό και με λιγότερες ξένες παραγωγές το σημαντικότερο φεστιβάλ της χώρας ολοκληρώθηκε στις 11 Αυγούστου, έχοντας προσφέρει επί 65 νύχτες πολύμορφες εκδηλώσεις που παρακολούθησαν 132.000 θεατές.

Όσοι βρεθήκαμε στο Ηρώδειο, στις αίθουσες της Πειραιώς 260, στις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου αλλά και στους άλλους χώρους που φιλοξενήθηκαν οι παραστάσεις του ΕΦ μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι το κοινό του φεστιβάλ ήταν φέτος πιο “υποψιασμένο” και πιο επιλεκτικό από ποτέ. Σε μια χρονιά με περιορισμένο budget για θεάματα, οι θεατές στήριξαν τα “σίγουρα χαρτιά”, εξ ου και τα sold out που σημείωσαν οι πολυπληθείς παραγωγές της Λυρικής σκηνής, το Canto General του Μίκη Θεοδωράκη στο Ηρώδειο η εμφάνιση του Δημήτρη Παπαϊωάννου στην Πειραιώς 260 και λίγες ακόμα παραστάσεις.

Αντίστοιχα στην Επίδαυρο που φέτος δεν είχαμε παραστάσεις -κράχτες με χολιγουντιανούς σταρ (βλ. Ιθαν Χωκ και Κέβιν Σπέισι), οι κερκίδες του αρχαίου θεάτρου δεν γέμισαν καμία βραδιά. Ας μην ξεχνάμε ότι το κόστος για τους θεατές της Επιδαύρου λόγω των μεταφορικών δεν είναι αμελητέο. Ωστόσο οι περίπου δέκα χιλιάδες θεατές που είδαν τον “Αμφιτρύωνα” του Εθνικού Θεάτρου αποζημιώθηκαν με το παραπάνω.

Με βάση την ανακοίνωση του Ελληνικού Φεστιβάλ έχουμε τα τα παρακάτω στοιχεία:

• Φέτος, λόγω των ειδικών οικονομικών συνθηκών, το Φεστιβάλ ήταν μικρότερο σε διάρκεια (8/6 – 11/8), περιελάμβανε λιγότερες εκδηλώσεις (57) και ήταν χωροταξικά πιο περιορισμένο.
• Τις παραστάσεις παρακολούθησαν 132.000 θεατές. Η επισκεψιμότητα στην Πειραιώς 260 ήταν αυξημένη σε σχέση με πέρυσι, σε αντίθεση με τον αριθμό των θεατών που παρακολούθησαν τα θεάματα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, που ήταν μειωμένος.
• Στο σύνολο των 118 παραστάσεων, 26 παραστάσεις είχαν πληρότητα 100% και 30 παραστάσεις είχαν πληρότητα μεγαλύτερη από 80%
• Οι εισπράξεις του Φεστιβάλ ανήλθαν στο ποσό των 2.325.000€
• Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, πραγματοποιήθηκε μετά από 37 χρόνια παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, παρουσία σημαντικών καλλιτεχνών που είχε πληρότητα 100%.

Ως προς το καλλιτεχνικό μέρος του Φεστιβάλ επισημαίνονται τα εξής: 

• Υπήρξαν 2 παραστάσεις που έκαναν την «πρώτη» τους στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και θα συνεχίσουν τη διαδρομή τους σε μεγάλες πρωτεύουσες του εξωτερικού (Πρώτη Ύλη και Η μπαλάντα του γέρο ναυτικού).

• Παράλληλα με το Αφιέρωμα στις Θωμαδάκη / Κλωνάρη πραγματοποιήθηκε Master Class των καλλιτέχνιδων και Στρογγυλό τραπέζι με τη συμμετοχή ιστορικών τέχνης, κριτικών κ.λπ., ενώ, στο πλαίσιο της παράστασης Yassou Aida! πραγματοποιήθηκε συνέδριο με θέμα «Όπερα και πολιτική»
• Ανάμεσα στους θεατές του φετινού Φεστιβάλ ήταν και καλλιτεχνικοί διευθυντές κορυφαίων Φεστιβάλ και Οργανισμών του εξωτερικού (Brooklyn Academy of Music – Joe Melillo, Amsterdam Festival – Annemieke Keurentjes, Wiener Festwochen – Stefanie Carp, English National Opera – John Berry, Schaubühne Berlin – Thomas Ostermeier)

Ειδικότερα, ανά ενότητα εκδηλώσεων μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής:

ΘΕΑΤΡΟ

• Φέτος, το Φεστιβάλ Αθηνών έδωσε έμφαση στους έλληνες δημιουργούς, παρουσιάζοντας στο σύνολο των 25 θεατρικών παραστάσεων, 19 ελληνικές παραγωγές και μόνο 6 ξένες.
• Οι θεατές του Φεστιβάλ είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν καταξιωμένους σκηνοθέτες που άφησαν άριστες εντυπώσεις (Katie Mitchell, David Marton, Claudio Tolcachir, Phyllida Lloyd) και να παρακολουθήσουν τις προτάσεις γνώριμών τους σκηνοθετών που συζητήθηκαν πολύ (Rodrigo Garcia, Δημήτρης Λιγνάδης, Γιάννης Καλαβριανός, Ομάδα Blitz, Cesaris Grauzinis, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Λένα Κιτσοπούλου, Λευτέρης Βογιατζής, Νίκος Μαστοράκης, Σταμάτης Φασουλής, Δημήτρης Καραντζάς)
• 10 παραστάσεις είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό τους την -με απολύτως προσωπικό τρόπο- δραματουργική επεξεργασία ενός γνωστού θέματος (μύθου, ιστορικού γεγονότος, μαρτυριών, ποιήματος) (Erofili Synopsis, Δον Κιχώτης, Ο Λάμπρος, La commune grecque, Κουαρτέτο Βόυτσεκ, Αθανάσιος Διάκος – Η επιστροφή, Γιοι και Κόρες, Επίδαυρος/Ένα ντοκιμαντέρ, Η επιστροφή του Οδυσσέα, The rime of the Ancient Mariner)
• Σχεδόν όλες οι παραστάσεις ενθάρρυναν τη συνομιλία του θεάτρου με τις νέες τεχνολογίες, τον κινηματογράφο, τις εικαστικές τέχνες
• 2 σκηνοθέτες ερμήνευσαν με το δικό τους τρόπο τη Δεσποινίδα Τζούλια του Αυγούστου Στρίντμπεργκ (Λιγνάδης – Katie Mitchell)
• 4 έργα του Αριστοφάνη (Νεφέλες, Ιππείς, Εκκλησιάζουσες, Όρνιθες) και 2 τραγωδίες του Σοφοκλή (Οιδίπους Τύραννος, Αντιγόνη) παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου
• Υπήρξαν παραστάσεις που προκάλεσαν έντονες συζητήσεις ανάμεσα στους θεατές και τους κριτικούς (Δον Κιχώτης, Insenso/Οπερα, Αθανάσιος Διάκος – Η επιστροφή, DE KOE – Βρίζοντας το κοινό, Gólgota Ρicnic)
• Υπήρξαν παραστάσεις που κατεξοχήν προώθησαν το διάλογο για το σύγχρονο θέατρο (Δεσποινίς Ζυλί της Katie Mitchell, Η επιστροφή του Οδυσσέα του David Martοn)

ΧΟΡΟΣ

• Οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν 9 παραστάσεις χορού, από καλλιτέχνες που επέστρεψαν στο Φεστιβάλ με καινούργιες προτάσεις (Sasha Waltz, Alain Buffard, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Μαριάνα Καβαλλιεράτου) και από άλλους που συμμετείχαν για πρώτη φορά (Ali & Hedi Thabet, Μαρία Γοργία-Αμάγαλμα, Γεωργία Βαρδαρού, Ομάδα ΖΗΤΑ – Ιρις Κάραγιαν, Μπαλέτα της Όπερας του Περμ).

ΜΟΥΣΙΚΗ

• Στο φετινό Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν 13 συναυλίες που κάλυψαν ένα ευρύτατο φάσμα ειδών μουσικής: συμφωνική μουσική (4 συναυλίες), όπερα (3), οπερέτα (1), ρεμπέτικο (1), ελληνική παραδοσιακή μουσική (1), Έλληνες τραγουδοποιούς (1), μελοποιημένη ποίηση (1).
• Η συναυλία που διηύθυνε ο Θεόδωρος Κουρεντζής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με 3 encore που καταχειροκροτήθηκαν, θεωρήθηκε καλλιτεχνικό γεγονός που συζητήθηκε πολύ. Εξάλλου, αίσθηση προκάλεσαν οι 2 συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στις 28/6 υπό τη διεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου με σολίστ το Βασίλη Βαρβαρέσο και στις 5/7 υπό τη διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή και σολίτσα (στην πρώτη του εμφάνιση στο Φεστιβάλ Αθηνών) το Διονύση Γραμμένο. Η όπερα Τροβατόρε, παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είχε 2 παραστάσεις (στο σύνολο των 4) με πληρότητα 100% και το καινούριο ανέβασμα της οπερέτας Ο Βαφτιστικός που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από την Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της μουσικής, χαρακτηρίστηκε «σημαντικό γεγονός για την ελληνική μουσική ζωή».
• Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στη συναυλία του Canto General, του Μίκη Θεοδωράκη που οργάνωσε το Μέγαρο Μουσικής, πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στις 17/7 και καταχειροκροτήθηκε από τους χιλιάδες θεατές που γέμισαν ασφυκτικά το Ωδείο (πληρότητα 100%)

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

• Στην ενότητα των εικαστικών τεχνών, πραγματοποιήθηκαν: 1 Αφιέρωμα (Θωμαδάκη / Κλωνάρη), 3 ατομικές εκθέσεις (Ίντυ Φέργκουσον, Γιάννης Κουνέλλης, Ούγκο Ροντινόνε), 2 ομαδικές εκθέσεις (Ευρώπη Κρίση ή Δύση, καθώς και A gathering). Οι εκθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το ΔΗΜΕΡΓΟΝ Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δασκαλόπουλου, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και στην Πειραιώς 260.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

• Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών πραγματοποιήθηκε επανάληψη της προβολής του ντοκιμαντέρ του Γιώργου Σκευά “Γυμνά χέρια”, ένα ντοκιμαντέρ για το Δημήτρη Μητρόπουλο

ΜΕΙΚΤΑ ΘΕΑΜΑΤΑ

• Hans was Heiri, με τους Zimmerman & de Perrot, το δίδυμο από την Ελβετία που για δεύτερη φορά στο Φεστιβάλ απέδειξε ότι «το γέλιο είναι ελευθερία, ελπίδα και τελικά ….πολιτική πράξη»
• Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς, σε Σύλληψη & Σκηνοθεσία του Νίκου Διαμαντή, μια θεατρική εγκατάσταση που αποπειράθηκε να διερευνήσει «όλη τη σχέση της θεατρικής γλώσσας μέσα στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη με τους θεατές σε διάφορες μορφές»
•  Μία Νύχτα στους Δελφούς η απέριττη μουσική και θεατρική εκδήλωση, «θυρανοίξια» του Αρχαίου Θεάτρου των Δελφών