Αιμίλιος Χειλάκης: -Είναι καταστροφικό ένας ηθοποιός να προσπαθεί να γίνει ο ρόλος!

Χωρίς καμία έπαρση ο δημοφιλής ηθοποιός παραδέχεται ότι έχει εκπαιδευθεί σε αυτόν τον ποιητικό λόγο, έχει μάθει να τον αποδίδει σε μια θεατρική παράσταση, αλλά δεν προσπαθεί να γίνει ο Οιδίπους, την ώρα που ερμηνεύει τον Οιδίποδα. Όπως υποστηρίζει, όταν ένας ηθοποιός προσπαθεί να γίνει ο ρόλος, τότε μικραίνει το μέγεθος του ρόλου, ιδίως σε παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας. Όπως λέει χαρακτηριστικά: “Όταν ερμηνεύουμε έναν ρόλο, δεν γίνομαστε ποτέ ο ρόλος. Αυτά είναι τεχνικές πολύ παλιές, καταστροφικές, που δεν υπάρχουν στο μοντέρνο θέατρο.”

Παράλληλα, μας μιλάει για τη συνεργασία του με τον Τσέζαρις Γκραουζίνις και τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, τα πολιτικά μηνύματα της τραγωδίας, που είναι παιδί της Αθηναϊκής δημοκρατίας και του Χρυσού Αιώνα του Περικλή, ενώ εκφράζει τον σεβασμό του για μεγάλους καλλιτέχνες, όπως τον Λευτέρη Βογιατζή, που σημάδεψαν την πορεία του και τον έμαθαν ότι το θέατρο είναι ομαδική δουλειά.

-Ερμηνεύετε τον Οιδίποδα στην παράσταση Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή που παίχτηκε και στην Επίδαυρο. Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη Τσέζαρις Γκραουζίνις και με τον κ. Μαρκουλάκη;
Η συνεργασία μας ήταν αγαστή και εξαιρετική και με όλες τις δυνατότητες που σου δίνει η συνεργασία με μεγάλους καλλιτέχνες.

-Έχει πολιτικά μηνύματα ο Οιδίποδας;
Ναι, όπως όλα τα μεγάλα κείμενα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, γιατί η τραγωδία είναι παιδί της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας. Δεν είναι ξέχωρο από τον χρυσό αιώνα του Περικλή.

–Η υπέρτατη αξία στο έργο του Οιδίποδα είναι η αλήθεια. Ο Οιδίποδας γίνεται τραγικός, επειδή καταστρέφεται από μια αδυσώπητη αλήθεια, γίνεται όμως και ήρωας, επειδή την αναζητά μέχρι το τέλος και δεν κρύβεται από αυτήν, αν και γνωρίζει ότι θα καταστραφεί. Εσείς έχετε κάποια αξία, που να είναι μέσα σας τόσο ισχυρή και να σας εμπνέει, όσο ενέπνεε η αλήθεια τον Οιδίποδα;
Ξέρετε, οι προσωπικές αναζητήσεις ενός καλλιτέχνη δεν ενδιαφέρουν τόσο πολύ, όσο το τι πιστεύει κανείς για το πώς ερμηνεύεται ένας ρόλος. Είναι πολύ διαφορετικό το πώς βλέπω εγώ τον Οιδίποδα, από αυτό που τελικά συμβαίνει. Αυτό που ενδιαφέρει τον θεατή είναι πώς θα ερμηνευθεί ο Οιδίπους. Για τη ζωή μου, δεν χρειάζεται ο θεατής να ξέρει κάτι παραπάνω, πέρα από το ότι εγώ λέγομαι Αιμίλιος Χειλάκης και είμαι ηθοποιός κι έχω την τιμή να συνεργάζομαι με μεγάλους καλλιτέχνες. Όταν ερμηνεύουμε έναν ρόλο, δεν γίνομαστε ποτέ ο ρόλος. Αυτά είναι τεχνικές πολύ παλιές, καταστροφικές, που δεν υπάρχουν στο μοντέρνο θέατρο. Εμείς καλούμαστε να καμωθούμε πως είμαστε ο ρόλος. Δεν γινόμαστε ποτέ αυτός. Άρα, η προσωπική μας εκτίμηση, ιδεολογική, πολιτική, κλπ δεν έχει να κάνει ποτέ με το πώς πρέπει να παιχθεί ο ρόλος.

-Γιατί πιστεύετε ότι είναι καταστροφικό να προσπαθείς να γίνεις ο ρόλος;
Ο ρόλος είναι μία κατασκευή- είναι κάτι το οποίο κάποιος έχει σκεφτεί, για να υπάρξει. Όταν εσύ πας να γίνεις αυτό, προσπαθείς να γίνεις ένα καλλιτεχνικό έργο. Αυτό είναι αδύνατον. Εκεί λοιπόν γεννιούνται τα μεγάλα υποκριτικά λάθη. Δηλαδή, εγώ πάω να γίνω ένας δολοφόνος του πατέρα μου κι ο σύζυγος της μητέρας μου. Κάποιοι προσπαθούν να αναζητήσουν κάποιο συγκρίσιμο μέγεθος του πώς είναι να έχεις σκοτώσει τον πατέρα σου. Δεν μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα. Καμωνόμαστε ότι είμαστε ο ρόλος. Όταν λέω «καμώνομαι» δεν εννοώ κοροϊδεύω. Εννοώ ότι μπαίνω στην μάσκα που έχει ήδη ετοιμασθεί από τον συγγραφέα. Εγώ δεν πάω να είμαι ο Οιδίπους. Κατ’ αρχάς δεν μπορείς να είσαι ο Οιδίπους. Ο Οιδίπους δεν είναι άνθρωπος. Είναι μια συμπυκνωμένη άποψη και γνώση επάνω στο τι είναι γενικά ο άνθρωπος. Όταν προσπαθούμε να γίνουμε οι ρόλοι, μικραίνουμε τα μεγέθη τους. Ειδικά σε μια παράσταση αρχαίας τραγωδίας.

-Υπάρχουν άνθρωποι, που σε αντίθεση με τον Οιδίποδα, κρύβονται από την αλήθεια. Μήπως αυτό είναι μία από τις αιτίες της μεγάλης κρίσης που ζούμε σήμερα;
Όντως. Ο Οιδίποδας, αν και γνωρίζει ότι μια αόρατη κακιά μοίρα τον ακολουθεί, διαλέγει να αυτοτιμωρηθεί για τις πράξεις του. Αναγνωρίζει έτσι ότι ο ίδιος τις έχει κάνει αυτές τις πράξεις και παίρνει την ευθύνη γι’ αυτές. Επίσης, είναι τύραννος σε ένα καθ’ όλα κοινωνικό κράτος, γιατί όταν ξεσπάει ο λοιμός, προσπαθεί να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για να γιατρέψει τον λαό του από αυτόν. Αν κάνουμε σήμερα την αναγωγή και δούμε ποια είναι η κατάσταση, με την ατιμωρησία, με το ανάλγητο και όχι κοινωνικό κράτος, δεν υπάρχουν άνθρωποι θα αναλάβουν ευθύνες ή θα πράξουν. Όλοι κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και λέμε ότι φταίνε κάποιοι άλλοι. «Φταίει το κακό το ριζικό μας;» που λέει ο Βάρναλης; Πραγματικά είμαστε οι μοιραίοι του Βάρναλη. Είμαστε σε μια υπόγεια ταβέρνα, μες σε καπνούς και σε βρισιές και δεν κάνουμε τίποτα. Ο Οιδίποδας μας δίνει ένα πολύ μεγάλο μάθημα, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως κράτος. Δεν το παίρνουμε όμως αυτό το μάθημα.

-Ο Λευτέρης Βογιατζής είχε πει σε μια συνέντευξή του «οι νέοι σήμερα δεν ξέρουν πού τους πάνε τα 4. Δεν μελετάνε καν τους παλιούς». Εσείς, σε αντίθεση με τους νέους, στους οποίους αναφέρεται ο κ. Βογιατζής, έχετε δηλώσει το σεβασμό σας σε παλαιότερους σημαντικούς καλλιτέχνες του χώρου. Ποιες ήταν οι πιο σημαντικές επιρροές σας;
Εγώ που ξεκίνησα την δεκαετία του 80, είχα την τύχη να συνεργαστώ με αυτούς τους μεγάλους καλλιτέχνες που μας μίλησαν για το θέατρο του συνόλου. Ήταν ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Παπαβασιλείου, ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ο Καταλειφός και το Εμπρός, το θέατρο Τέχνης. Αν σε αυτούς τους ανθρώπους δεν αναγνωρίσουμε ότι είναι μεγάλα μυαλά και μεγάλοι καλλιτέχνες, δεν θα μπορέσουμε να πάμε παραπέρα κι εμείς. Γιατί αν δεν ορίσουμε Παράδεισο, ποτέ δεν έχουμε κάποιον στόχο για να φτάσουμε. Αυτοί οι καλλιτέχνες μας όρισαν στην ουσία έναν στόχο. Και πάντα θα μας βοηθάνε να τον ξεπερνάμε.

-Πέρσι παίξατε Άμλετ. Φέτος Οιδίποδα στην Επίδαυρο. Υπάρχει κάποιος κλασικός ρόλος που θα θέλατε πολύ να ερμηνεύσετε στο μέλλον;
Όλους! Είναι λίγο αλαζονική και η ερώτηση και η απάντηση. Υπάρχουν μεγάλα κείμενα, τα οποία σε καλούν να τα κάνεις. Όταν έχεις εκπαιδευθεί σε αυτόν τον ποιητικό λόγο, τον οποίο έχουν δουλέψει και μεγάλοι μεταφραστές (Βολανάκης και Χειμωνάς ήταν μεγάλοι ποιητές) και θεωρείς ότι αυτόν τον λόγο μπορείς να τον πεις, έρχεται και σε βρίσκει μόνος του αυτός ο λόγος. Υπάρχουν πάρα πολλές μεταφράσεις, πάρα πολλών έργων, δημιουργίες μεγάλων ανθρώπων και συγγραφέων και μεταφραστών. Θα ήταν τιμή μου να μπορέσω να κάνω κάποιους από αυτούς. Οι συνεργασίες θα δείξουν από εδώ και πέρα.

-Δίνετε πολύ μεγάλη έμφαση στην μετάφραση;
Πάρα πολύ μεγάλη. Ίσως μεγαλύτερη και από το έργο σε πολλές περιπτώσεις.

-Για τη φετινή σεζόν τι ετοιμάζετε;
Τη χειμερινή σεζόν θα είμαι με το Νίκο Μαστοράκη στο θέατρο Ακροπόλ, με το έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ «Η Αγία Ιωάννα των Σφαγίων», με συμπρωταγωνίστριά μου την Βίκυ Βολιώτη. Αναφέρεται στην οικονομική κρίση της εποχής του μεσοπολέμου στην Αμερική, στο Σικάγο.