Το “Άξιον” και το ανάξιον εστί στο Ηρώδειο

Τα κομμάτια του Μητροπολίτη Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ ήταν το Stabat Mater για soprano, mezzo, ορχήστρα και χορωδία, Song of Ascent, Συμφωνία για ορχήστρα και χορωδία, μία άρια από τα Κατά Ματθαίον Πάθη και μία άρια από το Ορατόριο των Χριστουγέννων με σολίστ την Svetlana Kasyan και την Μαρίτα Παπαρίζου. Το μόνο που κρατώ από το πρώτο μέρος, ήταν η κρυστάλλινη κι εκπληκτικών δυνατοτήτων φωνή της Svetlana Kasyan. Οι συνθέσεις του Ρώσου Μητροπολίτη μου φάνηκαν προβλέψιμες και όχι εμπνευσμένες.

Ήταν μια μείξη από στοιχεία Bach, Mozart, Hendel και άλλων συνθετών. Αναμείγνυε κυρίως στοιχεία από το μπαρόκ και την κλασική περίοδο, αφήνοντας τον ρομαντισμό απ’ έξω. Αλλά το μείγμα δεν ήταν ιδιαίτερα εμπνευσμένο και ακουγόταν απαρχαιωμένο. Ίσως να υπάρχει μία απαίτηση για την χορωδιακή μουσική, που φτιάχνεται για να δοξολογεί τον Κύριο, να παραπέμπει σε κάτι το “μουσειακό”, για λόγους που άπτονται των αναγκών για τελετουργική ιερότητα, η οποία υποτίθεται πως επιτύγχανεται με την άρνηση της αλλαγής και την σταθερότητα των αξιών και των δημιουργικών φορμών. Αλλά εμένα δε μου άρεσε και μου φάνηκε κουραστικό το σύνολο των δημιουργιών του Ρώσου Μητροπολίτη.

Στο δεύτερο μέρος είχαμε το μνημειώδες «Άξιον Εστί» του Μίκη Θεοδωράκη, βασισμένο στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη. Πρόκειται για το έργο επιτομή αυτού που λέμε “οι Έλληνες συνθέτες μελοποίησαν τους μεγάλους Έλληνες ποιητές”. Τα τραγούδια του είναι πασίγνωστα και όλος ο κόσμος τα ξέρει. Δεν υπήρχε κάποια έκπληξη. Ο Μάριος Φραγκούλης τραγούδησε όμορφα τα πολύ γνωστά κομμάτια του “Άξιον Εστί” και άγγιξε το κοινό, ενώ καλή ήταν η φωνή του σαφώς πιο οπερατικού βαρύτονου Δημήτρη Καβράκου. Όμως ο Φραγκούλης σε αυτό το ιδιαίτερο είδος των χορωδιακών-λαϊκών τραγουδιών κέρδιζε τις εντυπώσεις με το πιο γήινο χρώμα της φωνής του.

Από την άλλη, σημαντικό ρόλο στο μουσικό έργο Άξιον Εστί διαδραματίζει η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Υπάρχουν κομμάτια ποιητικά που απαγγέλλονται. Κι έτσι σημαντικός ήταν ο ρόλος του γνωστού ηθοποιού Σταύρου Ζαλμά. Η απαγγελία του είχε σημεία που ήταν αρκετά μονότονη, ενώ σε άλλα σημεία είχε παλμό, ένταση και συγκίνησε το κοινό, αλλά και τον Μίκη Θεοδωράκη, που σε κάποιο σημείο του απένειμε διακριτικά τα εύσημά του.

Έτσι η εκδήλωση του Ηρωδείου είχε ένα αδιάφορο πρώτο μέρος κι ένα ενδιαφέρον δεύτερο. Το πρώτο μέρος μας κούρασε, ενώ το δεύτερο με το ” Άξιον Εστί” μας θύμισε κάποιες πολύ σημαντικές στιγμές της ελληνικής μουσικής, που έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να ξεχαστούν από κανέναν.

Γιώργος Σμυρνής