Τίμων ο Αθηναίος του Σαίξπηρ από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας στο Μέγαρο- Τα’ δωσε όλα κι έμεινε στον άσσο!

Ο Τίμων ο Αθηναίος γράφθηκε από τον κορυφαίο Βρετανό δραματουργό το 1607-1608, την ίδια περίοδο δηλαδή με τον Κοριολανό, που θεωρείται μία από τις κορυφαίες τραγωδίες του. Και τα δύο έργα έχουν χαρακτήρες που βγαίνουν από τους Βίους Παράλληλους του Πλουτάρχου, ένα ιστορικό έργο που αντιπαραβάλλει ζωές σημαντικών μορφών της ρωμαϊκής και της ελληνικής ιστορίας. Το συγκεκριμένο έργο ήταν πολύ δημοφιλές εκείνη την περίοδο στην Αγγλία κι έχει εμπνεύσει σε πολλά έργα τον Σαίξπηρ.

Η ιστορική μορφή του Τίμωνα αναφέρεται στον Πλούταρχο και στον Λουκιανό. Θεωρήθηκε εκκεντρικός, διαβόητος για την μισανθρωπία του. Σχεδόν ένα κωμικό πρόσωπο, μέσα στον κυνισμό του. Γι’ αυτό λεγόταν Τίμων ο Μισάνθρωπος.

Ο Τίμωνας ο Αθηναίος του Σαίξπηρ είναι μια βαριά, σπαραξικάρδια τραγωδία. Και ο συγγραφέας δίνει άλλα χαρακτηριστικά στον ήρωά του, αν και κρατάει την ιστορία. Τον κάνει περισσότερο τραγικό πρόσωπο και λιγότερο γραφική περσόνα. Είναι ένας μεγιστάνας που χαρίζει δώρα απλόχερα σε όλους, σε βαθμό παρεξηγήσεως. Αλλά όταν καταρρέει οικονομικά και ζητάει από τους φίλους του να τον βοηθήσουν, όλοι κάνουν τα κορόιδα. Αυτός χάνει τα πάντα και μένει φτωχός, κουρελής στον δρόμο. Βρίσκει χρυσάφι, όπως στον Τίμωνα του Λουκιανού. Αλλά αυτό δεν αλλάζει κάτι. Η απελπισία του και ο μισανθρωπισμός του παραμένουν και τον τραβάνε μαζί τους στην καταστροφή.

Εντωμεταξύ, η Αθήνα ζει ταραγμένες εποχές. Ένας στρατός με την διοίκηση του Αλκιβιάδη επιτίθεται στην πόλη. Οι κάτοικοι είναι παραδομένοι στην φιλοχρηματία τους. Ο επαναστάτης Αλκιβιάδης, που πρόδωσε την Αθήνα, στο τέλος συμβιβάζεται με τους εχθρούς του, την πλουτοκρατία που πρόδωσε τον ευεργέτη της Τίμωνα. Κι η ζωή συνεχίζει τον ανήθικο δρόμο της.

Η ποίηση στο έργο αυτό το Σαίξπηρ είναι βαθιά απαισιόδοξη, όπως σε πολλά άλλα έργα του, αλλά δεν έχει τον απογειωτικό χαρακτήρα των μεγάλων του δημιουργιών. Η σκηνοθεσία του Nicholas Hytner προσπάθησε να φέρει το έργο στο σήμερα. Ο Αλκιβιάδης ηγείται επανάστασης ενός σύγχρονου όχλου περιθωριακών ανθρώπων. Η πλουτοκρατία της Αθήνας μοιάζει με τα Golden Boys του σύγχρονου Λονδίνου. Το ντύσιμο είναι σημερινό, αλλά αρκετά ρεαλιστικό. Υπάρχουν σκηνές βίας, ρεαλιστικά αποτυπωμένες. Γενικά, συνδυάζονται η σύγχρονη και ρεαλιστική απεικόνιση με το παραδοσιακό παίξιμο των τραγωδιών του Σαίξπηρ, χωρίς πολλά μεταμοντέρνα στοιχεία.

Από τις ερμηνείες, ξεχωρίζει ο πρωταγωνιστής, που σηκώνει και το βάρος αυτής της τραγωδίας. Ο Simon Russel Beale δίνει μια εντυπωσιακή ερμηνεία σαιξπηρικού ρόλου, ιδίως στο πρώτο μέρος, του αφελούς μεγιστάνα, που χαρίζει τα πάντα στους φίλους του, αλλά θέλει να κρατάει μια απόσταση. Δεν του αρέσει, για παράδειγμα, να τον ακουμπάνε. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί δεν ήταν στο ίδιο υψηλό επίπεδο με τον πρωταγωνιστή, αλλά υπήρχαν κι άλλες ενδιαφέρουσες ερμηνείες.

Η μετάδοση της παράστασης από το Εθνικό του Λονδίνου ήταν υποτιτλισμένη με την μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ. Υπήρχαν κάποιες ανακολουθίες. Για παράδειγμα, ο σκηνοθέτης είχε βάλει γυναίκα να κάνει την οικονομική διαχείριση της περιουσίας του Τίμωνα, ενώ στο σαιξπηρικό έργο ήταν άντρας. Μοιραία ο Μπελιές μετάφραζε τις ατάκες του συγκεκριμένου χαρακτήρα σε αρσενικό γένος. Όμως, στην συγκεκριμένη παράσταση αυτό ήταν λάθος.

Γενικά, ήταν μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση ενός σημαντικού, αλλά όχι κορυφαίου σαιξπηρικού έργου. Χάρη στο Μέγαρο Μουσικής μπορούμε να βλέπουμε από την Αθήνα τον τρόπο που προσεγγίζουν οι σύγχρονοι βρετανοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες τον μεγάλο αυτό συγγραφέα, που εν πολλοίς είναι και ο βασικός λόγος που το βρετανικό θέατρο υπάρχει κι έχει τόσο σημαντική παράδοση.