Ο προκλητικός Γιαν Φαμπρ στο Μέγαρο Μουσικής! (gallery)

Οι θεατές κατά τη διάρκεια και των δύο παραστάσεων μπορούν να βγαίνουν από την αίθουσα και να επιστρέφουν. Το μπαρ θα λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Δεν συνιστάται για ηλικίες κάτω των 16 ετών, ενώ απευθύνεται σε ενήλικες.

Στην συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε, η ιστορικός τέχνης Κατερίνα Κοσκινά δήλωσε ότι η μία από τις δύο παραστάσεις “Η δύναμη της θεατρικής τρέλας” εισήγαγε στην σύγχρονη θεατρική σκηνή ως έναν από τους βασικούς αναθεωρητές του κλασικού θεάτρου. Επίσης, η κ. Κοσκινά δήλωσε ότι ο Γιαν Φαμπρ έκανε μια δωρεά στο ελληνικό κοινό τις δύο παραστάσεις του, καθώς δεν θα λάβει αμοιβή για την παρουσίασή τους στην Ελλάδα. Η σημασία, άλλωστε που δίνει ο Βέλγος καλλιτέχνης στην Ελλάδα είναι μεγάλη κι αυτό οφείλεται στην παιδεία του και στην βαρύτητα που μέσα από το έργο του δίνει στην αρχαία ελληνική μυθολογία.

Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στον Γιαν Φαμπρ είναι ο χρόνος. Όταν λέμε χρόνος, μιλάμε για πολύ χρόνο. Η διάρκεια των παραστάσεων του είναι πολύ μεγάλη. Η “Δύναμη της θεατρικής τρέλας” κρατάει 4 ώρες και 20 λεπτά, ενώ το ‘Αυτό είναι θέατρο όπως θα ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι’ κρατάει ένα ολόκληρο 8ωρο. Όπως εξήγησε στην συνέντευξη τύπου ο ίδιος ο Γιαν Φαμπρ, δεν θα μπορούσε να μειώσει την διάρκεια των παραστάσεων του. Η αιτία είναι πως το έργο του είναι βασισμένο στην ιδέα του χρόνου και της επανάληψης. Σύμφωνα με τον πρωτοποριακό δημιουργό, η πραγματική εξάντληση ενός δρώμενου μέσα στον χρόνο, προκαλεί αλλαγές στο περιεχόμενό του. Αυτές τις αλλαγές εξετάζει ο καλλιτέχνης, στον οποίο η μεταμόρφωση αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της δημιουργίας του.

Μάλιστα, αστειεύθηκε με την έννοια της μεγάλης διάρκειας, τονίζοντας ότι η Ελλάδα είναι ο ιδανικός χώρος για τόσο μακροσκελείς παραστάσεις. “Οι Έλληνες εφηύραν τις πολύ μεγάλες παραστάσεις” δήλωσε ο Γιαν Φαμπρ. Ακόμη, είπε ότι σκοπεύει να κάνει μια 24ωρη (!) παράσταση για την αρχαία τραγωδία, στην οποία θα εξερευνά κεντρικές ιδέες του αρχαίου ελληνικού δράματος, όπως η Νέμεσις και η Κάθαρσις, μέσα στον σύγχρονο κόσμο.

Από τότε που προβλήθηκαν αυτές οι παραστάσεις έχουν περάσει 30 χρόνια. Πόσο όμως έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε; Για τον Γιαν Φαμπρ η αίσθηση του χρόνου έχει αλλάξει τελείως. Η ζωή μας έχει γίνει πολύ πιο γρήγορη με τις νέες τεχνολογίες. Ο ίδιος θέλει να πηγαίνει κόντρα στο πνεύμα των καιρών. Ενώ το ρεύμα θέλει σύντομες και διασκεδαστικές παραστάσεις, αυτός επιμένει στον δρόμο που είχε χαράξει πριν 30 χρόνια. Άλλωστε, έχει δει πολλά έργα νέων καλλιτεχνών του θεάτρου τα τελευταία 4-5 χρόνια και δεν θεωρεί ότι είναι πιο προοδευτικοί από τον ίδιο. “Η νέα γενιά είναι πιο συντηρητική από την γενιά πριν 30 χρόνια” υπογράμμισε ο Γιαν Φαμπρ, αν και αναγνώρισε ότι υπάρχει πολύ ταλέντο και στους σύγχρονους δημιουργούς.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΤΡΕΛΑΣ (14,15 Νοεμβρίου)

Ένα απόλυτο θέαμα που φιλοξενεί όλες τις τέχνες, η Δύναμη της Θεατρικής Τρέλας τιμά και αποθεώνει τις παλιές δόξες του θεάτρου, αποκαλύπτει τη σαγήνη του και την υπερβαίνει, διαλύει τις συμβάσεις του και προτείνει τη δυναμική ενός σύγχρονου θεάτρου που δεν εμπιστεύεται την ψευδαίσθηση. Επί σκηνής η ομάδα Troubleyn, επτά γυναίκες και οκτώ άνδρες, εκ των οποίων ένας λυρικός τραγουδιστής.

Στις αρχές της δεκαετίας του 80 ο Γιαν Φαμπρ, καταφέρνει να προκαλέσει μια έκρηξη και να ανοίξει έναν τεράστιο κρατήρα στο θέατρο. Η τετράωρη παράσταση είναι η ανανεωμένη έκδοση της πρωτότυπης, όπως παρουσιάστηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Impulstanz Festival της Βιέννης.

«Η Δύναμη της Θεατρικής Τρέλας» παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1984, όταν ο Φαμπρ ήταν 26 ετών, μια αιφνιδιαστική επιμνημόσυνη δέηση εν εξελίξει, μια εξαιρετική σύνθεση από τα παλιά στοιχεία του θεάτρου και από τις καινούργιες προτάσεις: η προσποίηση, ο στόμφος και οι μανιερισμοί κυριαρχούν, αλλά ταυτόχρονα ακυρώνονται από την αίσθηση της πραγματικότητας πάνω στη σκηνή και ο πραγματικός χρόνος υπονομεύει το ψέμα της μυθοπλασίας. Οι ηθοποιοί φτάνουν στα όριά τους ανάμεσα στα κόκκινα, τα χρυσά και τα βελούδα του θεάτρου και με τη σχεδόν βίαιη έντασή τους προκαλούν μια παταγώδη έκρηξη αποχαιρετισμού σε αυτή την υπέροχη μηχανή ονείρων, που ήταν το παλιό θέατρο.

Ο Φαμπρ επιλέγει τη στιγμή –κλειδί στην ιστορία της θεατρικής ψευδαίσθησης, την δημιουργία του Βάγκνερ, «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» και τη συνδυάζει με το παραμύθι του Άντερσεν, «Τα Καινούργια Ρούχα του Βασιλιά». Με τη δήλωση αυτού του υπέροχου ψέματος, την υπέρτατη μασκαράτα, ο Φαμπρ φέρνει στη σκηνή ένα βασίλειο που κάνει τα τελευταία του βήματα, αμέτρητες σκηνές γίνονται οι βιτρίνες του μεγαλείου και της ομορφιάς του ψέματος. Για τον Φαμπρ, ο Βάγκνερ όχι μόνο μεταμορφώνει την όπερα σε υπέρτατο θέαμα, αλλά είναι και ο πρώτος συνθέτης και θεατροποιός, που χαμηλώνει τα φώτα του θεάτρου, απελευθερώνει αυτή τη δημοφιλή διασκέδαση και τη μετατρέπει σε ένα αυτόνομο αισθητικό προϊόν.

Αυτή η γιορτή-μνημόσυνο για το θέατρο όπως το ξέραμε, παραπέμπει στην υπερβολή των Μπαρόκ θεατρικών σκηνών, στην εγκατάλειψη της καλής κοινωνίας στις ψευδαισθησιακές περισπάσεις. Η σορός του θεάτρου κείτεται στη σκηνή που δημιουργεί ο Γιαν Φαμπρ. Οι ηθοποιοί σε ένα στάσιμο τζόγκιν, προφέρουν εναλλάξ ονόματα συγγραφέων και ηθοποιών του θεάτρου καθώς και σημαντικά γεγονότα από την ιστορία του, από τον Σέξπηρ μέχρι τους θεατράνθρωπους της δεκαετίας του 70 και στο τέλος, ιδρωμένοι και εξουθενωμένοι, σωριάζονται στη σκηνή.

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ  ΘΕΑΤΡΟ ΟΠΩΣ ΕΛΠΙΖΑΜΕ ΚΑΙ ΟΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΜΕΝΑΜΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ (18 Νοεμβρίου)

Πρόκειται για ένα μαραθώνιος εικονοκλαστικού θεάτρου, μια ιστορική παράσταση ανατροπής, με την οποία ο Γιάν Φαμπρ απελευθερώνει το θέατρο από τη σύμβαση της μίμησης, της αναπαράστασης και του νοήματος, μια παραγωγή που δεν είναι θέατρο και σίγουρα όχι όπως «το ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι». Η ιδέα τα σκηνικά και οι φωτισμοί φέρουν την υπογραφή του Jan Fabre η χορογραφία είναι των Jan Fabre και Marc Vanrunx, η μουσική του Guy Drieghe. Πρωταγωνιστούν τέσσερις άνδρες και πέντε γυναίκες από το Troubleyn Ensemble. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται με τη συνεργασία της ιστορικού τέχνης Κατερίνας Κοσκινά.

Δεν υπάρχει μυθοπλασία, ούτε ηθοποιοί που παίζουν ρόλους, που δανείζονται τις φράσεις τους από κάποιον άλλον ή υποκρίνονται ότι είναι κάποιοι άλλοι. Το θέατρο ως ψέμα, ως φάρσα δίνει τη θέση του σε ένα οπτικοακουστικό σύμπαν του Βέλγου καλλιτέχνη, που κλονίζει την τέχνη αυτή από τα θεμέλιά της και καταφέρνει να κατεδαφίσει επιδέξια και οριστικά την επιμονή της παράδοσης.

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1982 και 30 χρόνια αργότερα ο Γιαν Φαμπρ το ξαναεπισκέπτεται με τη σιγουριά ότι προσφέρει την ίδια δύναμη αυθεντικότητας και ριζοσπαστισμού σε ένα νέο κοινό, μιας νέας εποχής.

Ο Φαμπρ με την παραγωγή αυτή δημιούργησε έναν διεθνή αιφνιδιασμό και μας πρότεινε να συναντάμε τις τέχνες χωρίς προκατασκευασμένες προσδοκίες. Στην παράσταση, τα πρόσωπα του έργου «δουλεύουν» ακατάπαυστα, επαναλαμβάνουν κινήσεις και χειρονομίες, συγκεντρώνουν, επί οκτώ ώρες, διάφορα υλικά, ντύνονται και γδύνονται και εξουθενώνονται πριν ακόμα αποχωρήσουν από το χώρο της δουλειάς. Οι θεατές μοιάζουν περισσότερο με τουρίστες-παρατηρητές, παρακολουθούν με επιφύλαξη, αλλά και κατάπληξη, μπορούν να πάνε μέχρι το μπαρ και να επιστρέψουν, να περάσουν αυτή τη μέρα όπως τους αρέσει.

«Το θέατρο όπως ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι» αισθητικά είναι μια εγκατάσταση με αναφορές στον Τζούλιαν Σνάμπελ και τον Γιάννη Κουνέλλη, αλλά και με στοιχεία από τον κόσμο του Φαμπρ: χελώνες, αφροί ξυρίσματος, κεριά σε αιωρούμενες καρέκλες, παπαγάλοι, όλα τα υλικά που χρησιμοποιεί στις εικαστικές του δημιουργίες. Σε πολλές σκηνές οι ηθοποιοί συνθέτουν ζωντανούς πίνακες και μας μυούν στη μαγεία του συγγραφέα-σκηνοθέτη, στη σχέση του με το θέατρο και στην πίστη του ότι «η πρόκληση ωριμάζει τη συνείδηση».

Γιώργος Σμυρνής