Θοδωρής Γράμψας: Στην Υποκριτική, δεν πιστεύω στο “ή το ‘χεις ή δεν το ‘χεις”!

Τι προσδοκούσατε από την ίδρυση του «Πράξη Επτά»; Μπορείτε να μας δώσετε το προφίλ του;
Ήθελα πολύ να δημιουργηθεί αυτή η θεατρική εστία και να αγκαλιάσει ανθρώπους που αγαπούν την υποκριτική και έχουν το μεράκι της. Προσδοκούσαμε σε αυτό που συμβαίνει τώρα, δηλαδή να αναδειχθούν παιδιά μέσα από τις παραστάσεις που ανεβάζουμε. Το πρώτο έργο που ανεβάσαμε ήταν το «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας» του Τάσου Λειβαδίτη και έπαιξαν οχτώ παιδιά από τη σχολή. Από εκεί και πέρα υπάρχει το «Δεσποινίς Μαργαρίτα» με τη Τζένη Σταυροπούλου (για δεύτερη χρονιά) που είναι απόφοιτος της σχολής και κατά τη γνώμη μου είναι μεγάλη ηθοποιός, ενώ παρουσιάζουμε και το «Και τώρα οι δύο μας» με εμένα και τη Δώρα Χρυσικού. Σκοπός είναι να εκπαιδεύσουμε παιδιά και να τα κάνουμε να πάρουν την ευθύνη ενός ρόλου μπροστά στο κοινό. Οι περισσότεροι που διδάσκουμε στο «Πράξη Επτά» έχουμε κοινή θεατρική καταγωγή από το Θέατρο Τέχνης, έχουμε μια κοινή κατεύθυνση και όλοι οι δάσκαλοι εδώ είναι άνθρωποι της δουλειάς, με χιλιάδες «ώρες πτήσης» ο καθένας.

Τι προσόντα χρειάζεται να έχει ένας δάσκαλος υποκριτικής ώστε να μεταδώσει τις γνώσεις που έχει στους μαθητές του;
Αυτό που με ρωτάς φέρνει λίγο σε ερώτηση – παγίδα, δεν μπορώ να μιλήσω εγώ για τα προσόντα που χρειάζεται να έχει ένας δάσκαλος, δεν θεωρώ τον εαυτό μου τέλειο και δεν μπορώ να σου δώσω το «εγχειρίδιο καλής διδασκαλίας». Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι χρειάζεται αγάπη στο αντικείμενο και στα παιδιά. Αν αγαπάς τον εαυτό σου πάνω από το αντικείμενο και τα παιδιά, έχεις πρόβλημα… Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει φυσική μεταδοτικότητα, υπάρχει άνθρωπος που εμποδίζει τη φυσική του μεταδοτικότητα. Πρέπει να είσαι ταπεινός και να έχεις συνέπεια, μην ξεχνάμε ότι αναλαμβάνουμε άτομα μικρής ηλικίας και πρέπει να τους μεταβιβάσουμε τις αρχές και τις αξίες του θεάτρου. Δεν πιστεύω στο «Ή το έχεις ή δεν το έχεις», υπήρξαν στο χώρο μας υπερταλαντούχοι που χάθηκαν λόγω ασυνέπειας και λιγότερο ταλαντούχοι που δούλεψαν σκληρά και έκαναν μεγάλα πράγματα.

Τα τελευταία χρόνια μειώνεται ο αριθμός των παιδιών που ακολουθεί την υποκριτική. Μήπως η ανασφάλεια του επαγγέλματος τους κρατάει μακριά από το να προσπαθήσουν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους;
Κάποτε η αφορμή των παιδιών για να γίνουν ηθοποιοί ήταν ο ελληνικός κινηματογράφος και λιγότερο το θέατρο. Σήμερα κατά μεγάλο ποσοστό είναι η τηλεόραση η οποία φθίνει, ίσως να είναι αυτός ο λόγος που τα παιδιά απομακρύνονται. Είναι μεγάλο θέμα η οικονομική ανασφάλεια, αν όμως σε ενδιαφέρει το αντικείμενο, θα ασχοληθείς, και αν πέσεις στα κατάλληλα χέρια θα πετύχεις.

Νιώθετε περισσότερο δάσκαλος ή συνάδελφος όταν βρίσκεστε επί σκηνής με τα παιδιά της σχολής;
Είναι πολύ μεγάλη ικανοποίηση και μου δίνει μεγάλη χαρά το να βρίσκομαι στη σκηνή με μαθητές της σχολής… Σίγουρα νιώθεις υπεύθυνος για το πώς θα εμφανιστούν, όμως καταλαβαίνεις πως όσα κάναμε όλοι οι δάσκαλοι έπιασαν τόπο. Το κλίμα εδώ είναι οικογενειακό και αυτό πιστεύω ότι δίνει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στα παιδιά. Είναι μεγάλη ικανοποίηση για όλους μας να βλέπουμε τους μαθητές μας να κάνουν το βήμα παραπάνω και να αρχίζουν να ανοίγουν τα φτερά τους.

Αυτό τον καιρό σκηνοθετείτε και πρωταγωνιστείτε στην παράσταση “Και τώρα οι δύο μας”. Πόσο σύνθετο είναι για έναν καλλιτέχνη να σκηνοθετεί και να παίζει στην ίδια παράσταση;
‘Ίσως είναι δύσκολο, αλλά όταν έχεις συναίσθηση του τι κάνεις και δεν έχεις το άγχος του ότι θα έρθει το τέλος του κόσμου σε περίπτωση που δεν αρέσει, τότε μπορείς να δουλέψεις με μεγαλύτερη άνεση και συνέπεια.

Δηλαδή έχετε αποβάλει πλέον το άγχος για το αποτέλεσμα;
Έχω άγχος προσωπικό για το αποτέλεσμα, όχι για το πώς θα κριθεί το αποτέλεσμα. Ακόμα κι ένα τραπέζι να φτιάξεις, από τη στιγμή που έχεις βάλει διάθεση και μεράκι, θα έχεις αγωνία για το πώς θα βγει. Αν βέβαια δεν αρέσει στον κόσμο είναι άλλο θέμα.

Είναι σημείο των καιρών μας το ότι οι άνθρωποι απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο ή απλά αργήσαμε εμείς να το αντιληφθούμε;
Οι άνθρωποι έχουν αποξενωθεί πολλές δεκαετίες πριν, δεν είναι θέμα της περιβόητης κρίσης αυτό που βιώνουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Δεν είναι εύκολο πλέον για μια ανθρώπινη σχέση να διαρκέσει πάρα πολλά χρόνια ή να κρατήσει για πάντα. Όταν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Το ζευγάρι της παράστασης για παράδειγμα είναι μαζί λόγω συμφερόντων κι όχι αγάπης.

Δηλαδή μια σχέση εικοσαετίας όπως αυτή στην παράσταση δεν μπορεί να μείνει «ζωντανή»;
Κατά πολύ μεγάλο ποσοστό δεν μπορεί… Όπως έχει πει και ο Μπρεχτ: «Ο χαρακτήρας είναι σαν τα γάντια, τα καλά κρατούν πολύ, αλλά όχι για πάντα». Όσο καλό και να είναι κάτι, κάποια στιγμή θα τελειώσει. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια που είναι μαζί για πολλά χρόνια, αλλά αυτό που νιώθουν ο ένας για τον άλλο δεν έχει σχέση με αγάπη και τρυφερότητα. Μένουν μαζί από συνήθεια και εξάρτηση. Ξαναλέω ότι αυτό δεν ισχύει για όλους, είναι όμως λίγες οι περιπτώσεις που θα ξεφύγουν από αυτό.

Στην παράστασή σας, η κατάσταση υγείας του παιδιού είναι αυτή που πυροδοτεί τη διαμάχη ανάμεσα στο ζευγάρι. Μπορεί η ύπαρξη ενός παιδιού να αποτελέσει άλλοθι για ένα ζευγάρι ώστε να μείνει μαζί;
Αυτό που λες είναι αλήθεια, σε πολλές περιπτώσεις η ύπαρξη παιδιών λειτουργεί σαν «αλεξικέραυνο» απέναντι στα προβλήματα, αλλά στην πραγματικότητα απλά τα κουκουλώνει. Στην παράστασή μας και οι δύο χρησιμοποιούν σαν ασπίδα απέναντι στον άλλο το πρόβλημα υγείας του παιδιού. Είναι ένα μεγάλο σοκ και για τους δύο και αποκαλύπτει την πραγματική φύση της σχέσης τους.

Το αντρόγυνο που παρουσιάζεται στην παράσταση έχει σχέση με το μέσο ελληνικό ζευγάρι;
Το ζευγάρι της παράστασης έχει μια οικονομική ευρωστία και αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό του μέσου ελληνικού ζευγαριού. Προστριβές βέβαια υπάρχουν σε όλα τα ζευγάρια και σε πολλές περιπτώσεις προκύπτουν και άρρωστες σχέσεις. Μπορεί να βλέπεις δύο ανθρώπους που στον κοινωνικό τους περίγυρο δείχνουν μια χαρά και όταν κλείνει η πόρτα του σπιτιού τους γίνονται «τέρατα».

Όταν δηλαδή κλείνει η πόρτα του σπιτιού δείχνουμε τον πραγματικό εαυτό μας;
Βέβαια… Πολλοί άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για τη γνώμη που έχουν οι άλλοι, παρά για το πώς είναι πραγματικά. Κυνηγούν την κοινωνική αποδοχή, αδιαφορώντας για την πραγματικότητα. Φοβόμαστε να δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε γιατί έτσι έχει δομηθεί η κοινωνία μας και σε αυτά τα σαθρά θεμέλια στηρίζεται. Κρυβόμαστε από την αλήθεια αλλά είμαστε δέσμιοί της… Υπάρχουν ζευγάρια που δέρνονται, που βρίζονται και πολλές φορές αντιδρούν πρωτόγονα στις μεταξύ τους σχέσεις. Όταν όμως ανοίξει η πόρτα του σπιτιού θα δείχνουν ευτυχισμένοι, ενώ στην πραγματικότητα βρίσκονται σε αδιέξοδο και είναι εγκλωβισμένοι στη μιζέρια.

Ο ρόλος που ερμηνεύετε ξεπουλάει τις αρχές του για να ανέλθει κοινωνικά με τις ευλογίες της συζύγου του. Πόσο εύκολο πιστεύετε πως είναι να διαφθαρεί ένας άνθρωπος με σκοπό να αποκτήσει δύναμη και αναγνώριση;
Είναι εύκολο να συμβεί αυτό αν ένας άνθρωπος δεν έχει γερές βάσεις. Η παιδεία, η μόρφωση, οι ηθικές αρχές και γενικά η «πνευματική υγεία» κάποιου είναι τα εφόδια που θα τον κρατήσουν μακριά από το ξεπούλημα. Σε περίπτωση που δεν έχεις τα παραπάνω, οι ηθικές αξίες που λες πως έχεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας μανδύας που κρύβει το πραγματικό σου πρόσωπο. Αυτός ο μανδύας λοιπόν θα πέσει με την πρώτη ευκαιρία κοινωνικής ανέλιξης που θα παρουσιαστεί. Αυτό συμβαίνει και στο θέατρο… Βλέπεις παιδιά που συμμετέχουν σε μια ομάδα αλλά δεν αγαπούν και δεν στηρίζουν πραγματικά αυτό που κάνουν, απλά βρίσκονται εκεί για να εμφανιστούν σε ένα μεγάλο θέατρο.

Ο χαρακτήρας που υποδύεστε έχει αποτύχει στην προσωπική του ζωή καθώς έριξε όλο το βάρος στην καριέρα του. Είναι εφικτό να συνδυάσει κάποιος τον ρόλο του καλού οικογενειάρχη και του επιτυχημένου επαγγελματία;
Είναι δύσκολο αυτό, ιδίως όταν στρέφεις τόσο πολύ την προσοχή σου στο να πετύχεις επαγγελματικά. Όταν διαθέτεις το μεγαλύτερο μέρος της μέρας σου στην προσπάθεια της επαγγελματικής καταξίωσης, χάνεις κομμάτια της προσωπικής σου ζωής. Ειδικά όταν έχεις παιδί… Το παιδί πέρα από αγάπη και φροντίδα χρειάζεται και τη διαρκή σου ενασχόληση, χρειάζεται δημιουργικότητα, χρειάζεται ένα δάσκαλο να το διδάξει και να το γαλουχήσει πάνω στις αξίες της ζωής. Η καριέρα από την άλλη δεν είναι απαραίτητα κάτι το δημιουργικό…

Μήπως το πρότυπο του καριερίστα που θα κυνηγήσει τα πολλά λεφτά και τις πολυτελείς ανέσεις έχει αρχίσει να φθίνει τα τελευταία χρόνια;
Ναι, φθίνει και πολύ καλά κάνει γιατί είναι ένα πρότυπο πολύ ανούσιο και άκρως ματαιόδοξο. Ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί πως το να είσαι πλούσιος και να ποζάρεις στα περιοδικά δεν έχει και τόσο μεγάλη αξία. Το περιβόητο “American Dream” είχε επηρεάσει τους ανθρώπους, οδηγώντας τους να παίρνουν εορτοδάνεια, διακοποδάνεια κλπ. Η κρίση που ζούμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα αυτού του βολέματος και της ψευδαίσθησης ότι μπορούμε να ευημερήσουμε χωρίς να αγωνιστούμε και χωρίς να έχουμε προσωπικό κόστος. Η κοινωνία μας δεν είχε την απαραίτητη παιδεία ώστε να διακρίνει το ψέμα που της πουλάγανε, ενώ από την άλλη οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου δεν έσπευσαν να προστατεύσουν τους πολίτες, να κάνουν δηλαδή αυτό για το οποίο εκλέχτηκαν. Φυσικά και δεν είναι άμοιροι ευθυνών οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί έμειναν αμέτοχοι στο δικό τους βόλεμα. Κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά με την υγεία, την παιδεία και τον πολιτισμό. Σημασία έχουν τα πράγματα που μας κάνουν περισσότερο ανθρώπους κι όχι αυτά που μας μετατρέπουν σε εικόνες. Το να αποκτήσεις το κάμπριο που οδηγεί στη διαφήμιση ο Μπραντ Πιτ δεν θα σε κάνει Μπραντ Πιτ, αλλά δυστυχώς πολλοί το πίστεψαν…

Ζούσαμε δηλαδή επί τόσες δεκαετίες βασιζόμενοι σε ψευδαισθήσεις ;
Όχι, ψευδαίσθηση είναι το θέατρο, ψευδαίσθηση είναι η τέχνη. Ζούσαμε βασιζόμενοι στο ψέμα, «χορταίναμε» από τις εικόνες και θέλαμε να τις κάνουμε δικές μας. Το κάμπριο, η βίλλα με πισίνα και οτιδήποτε άλλο αγοράσεις δεν θα σε αλλάξουν σαν άνθρωπο, την επόμενη μέρα θα είσαι ο ίδιος. Αν ήσουν χαζός παραμένεις χαζός και αν ήσουν έξυπνος παραμένεις έξυπνος. Ο άνθρωπος αλλάζει μόνο όσο σκέφτεται, προοδεύει και δημιουργεί.

Τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Δεν μπορώ να σου απαντήσω συγκεκριμένα. Αυτό που έχω κατά νου είναι να ανεβάσω ένα έργο με απόφοιτους και μαθητές της σχολής, από εκεί και πέρα έχω κάποια πράγματα που γυροφέρνω στο μυαλό μου και ανάλογα με τις συνθήκες ψάχνω να τα πραγματοποιήσω… Θέλω να μπορούμε να ανεβάζουμε παραστάσεις με μαθητές και απόφοιτους της σχολής, αφού αυτός ήταν έτσι κι αλλιώς ο σκοπός ίδρυσης του «Πράξη Επτά».

Πληροφορίες για την παράσταση “Και τώρα οι δυο μας”, εδώ
Πληροφορίες για την παράσταση “Δεσποινίς Μαργαρίτα”, που παίζεται στο θέατρο Πράξη Επτά, εδώ