Κώστας Γάκης: Οι ηθοποιοί έχουν πολύ μεγαλύτερες ανασφάλειες!

Για την παράσταση «Ευρυδίκη», που ανεβαίνει στο θέατρο Πορεία, μας δίνει συνέντευξη ο Κώστας Γάκης, ενώ αναφέρεται και σε άλλα σχέδιά του. Μας μιλάει για ηθοποιούς που θαυμάζει, αλλά και για τις ανασφάλειες των ηθοποιών, ενώ μας εξηγεί γιατί πιστεύει στον «ηθοποιό τσαρλατάνο». Μας περιγράφει τα προσεχή σκηνοθετικά του βήματα, που πάνε από τον Σαίξπηρ στον Γιάλομ. Μας μιλάει ακόμα για το mail που έστειλε στον Γιάλομ και για το πόσο ακομπλεξάριστος είναι ο διάσημος συγγραφέας. Καμία σχέση με τους Έλληνες που έχουν χτίσει κάποιο όνομα, δηλαδή.

-Παίζεις στην παράσταση Ευρυδίκη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου στο θέατρο Πορεία. Ποια είναι τα βασικά νοήματα του έργου αυτού;
Το έργο πραγματεύεται τον θάνατο, την απώλεια, τις σχέσεις σε οριακό σημείο. Είναι και μια αλληγορία για το σήμερα, που ερευνά τι συμβαίνει στο τέλμα των σχέσεων. Πραγματεύεται και τη μνήμη, το τι κρατάς, ποια σημεία στο μονοπάτι είναι τα πιο φωτεινά, που προλάβαμε να τα μοιραστούμε με αυτούς που έχουν φύγει. Το έχουν φύγει σημαίνει θάνατος σε πολλές εκδοχές.

-Ποιο ρόλο παίζει η μουσική στην παράσταση;
Καθοριστικό. Ουσιαστικά είναι ένα μιούζικαλ στον Άδη. Ο Άδης- Διάολος- Άρχοντας του Κάτω Κόσμου (τον οποίο ερμηνεύω εγώ) τραγουδάει. Και οι πέτρες, που είναι ένας αρχετυπικός μεταμοντέρνος χορός και φορτώνουν ένα ασήκωτο βάρος στις πλάτες κάθε νέου νεκρού, τραγουδάνε διάφορα εφιαλτικά τραγούδια. Τα εργαλεία του μουσικού θεάτρου είναι παρόντα στην παράσταση. Είμαστε με τα όργανα πάνω στην σκηνή. Υπάρχει πιάνο, σαξόφωνο, κιθάρες, κρουστά, ήχοι σώματος και στόματος. Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζει ο ήχος του νερού μέσα στο μουσικό σύμπαν της παράστασης. Όλη η μουσική βρίσκεται σε μια διαλεκτική σχέση τόσο με την σιωπή, όσο και με τον αδιαλείπτως παρόντα ήχο του νερού.

-Το έργο ήταν μιούζικαλ εξ αρχής ή ήταν δική σας επινόηση να το κάνετε έτσι;
Όχι, εμείς το μετατρέψαμε σε μιούζικαλ, βάσει του σκηνοθετικού οράματος του Δ. Τάρλοου, που σπάει την σύμβαση του έργου και δημιουργεί μια νέα πρόταση. Είναι ένα τολμηρό εγχείρημα να μετατρέψει το κείμενο αυτό σε μουσικό θέατρο. Ο Τάρλοου μας επέλεξε κιόλας, γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μουσικές γνώσεις. Για παράδειγμα ο Λαέρτης είναι ένας εξαιρετικός μουσικός, τον Πατσίκα που παίζει εξαιρετικό μπάσο, την Κόρα που έχει μια θαυμάσια φωνή, τις πέτρες που είναι εξαιρετικές μουσικοί και οι δύο.

–Ο Χάρος είναι το πιο ζωντανό στοιχείο της παράστασης. Γιατί διακρίνεται από αυτόν τον έντονο αισθησιασμό στο έργο;
Δεν ξέρω αν είναι το πιο ζωντανό στοιχείο. Ο Δημήτρης ήθελε από μένα μια εκδοχή του Χάρου ως ροκ σταρ, ως showman, ως ενός κομπέρ που τον διασκεδάζουν τα πάντα, ως ενός στυγνού τύπου που καταπιέζει αυτόν τον φάλτσο Κάτω Κόσμο. Γι’ αυτό το λόγο οι ρυθμοί του είναι άλλοι σε σχέση με τον υπόλοιπο θίασο. Για μένα, όμως, εξίσου ζωντανά είναι τα σπαραξικάρδια κομμάτια του πατέρα, οι εξομολογήσεις της Ευρυδίκης για το πόσο της λείπει ο Ορφέας ή το εκπληκτικό τραγούδι που έγραψε ο ίδιος ο Λαέρτης, που ήταν πάλι ανάθεση του Δημήτρη, να μελοποιήσει το γράμμα που έστειλε στην Ευρυδίκη.
Ως προς το αισθησιακό κομμάτι, νομίζω ότι είμαστε πάνω στο κείμενο. Σε όλο το κείμενο ο Χάρος φαίνεται ότι θέλει να την οδηγήσει σε ένα κρεβάτι. Σε πολλές μυθολογίες υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Υπάρχει μια μεταφυσική ερμηνεία στις διάφορες θρησκείες, ότι ο Χάρος «παίρνει» με την διπλή σημασία της λέξης τον νεκρό. Αλλά από την άλλη, έχει και πάρα πολύ χιούμορ και παίζει πάρα πολύ η Σάρα Ρουλ με αυτό, ότι δηλαδή ο Χάρος είναι ένας σαχλός εραστής. Και ο Δημήτρης ήθελε να το υπογραμμίσει αυτό το πράγμα, ότι ο Χάρος είναι πολύ κενός, πολύ μπανάλ και κλισέ, όπως ένας τύπος που την πέφτει σε μια βραζιλιάνικη σαπουνόπερα.

-Ο έρωτας και ο θάνατος είναι ένα συνηθισμένο σύμπλεγμα στην τέχνη και το βλέπουμε και στην Ευρυδίκη. Γιατί είναι τόσο αγαπητό στους καλλιτέχνες;
Κατά σύμπτωση, έχω γράψει ένα μικρό τραγουδάκι, που το λένε «Έρως- θάνατος» και το μάθαινα στους μαθητές μου. Ο λόγος που διδάσκω αυτό το τραγούδι και το μαθαίνουν και γλυκαίνονται με την μελωδία, μετά τους ρωτάω: τι είναι για σας έρωτας, τι είναι για σας θάνατος. Και βλέπω από τις απαντήσεις ότι ο θάνατος δεν είναι μόνο ο βιολογικός, αλλά το τέλος μιας σχέσης, το τέλος μιας φάσης της ζωής, το πέρασμα σε κάτι καινούριο. Κι ο έρωτας, από την άλλη, πέρα από την έλξη για μια γυναίκα είναι πολλά άλλα πράγματα. Υπάρχει έρωτας για το μέλλον ή για ένα άψυχο αντικείμενο, έρωτας στη φιλία. Ο έρωτας είναι η προσδοκία. Είναι το όνειρο. Έτσι και οι καλλιτέχνες προσπαθούν να συνδέσουν αυτά τα δύο αρχέτυπα συγγραφής ιστοριών, γιατί έτσι επικαλούνται τα πάντα. Το ένα είναι η τάση προς την φθορά και το άλλο η τάση προς το όνειρο.

-Στην Ευρυδίκη όλοι οι ηθοποιοί τραγουδούν, χορεύουν, παίζουν όργανα. Πρέπει ένας ηθοποιός να έχει περισσότερα προσόντα (να παίζει όργανο ή να ξέρει χορό) για να βρίσκει δουλειά αυτές τις δύσκολες εποχές;
Εγώ πιστεύω πάρα πολύ στον συνολικό ηθοποιό- περφόρμερ. Το θέατρο είναι σωματικό. Δεν νοείται θέατρο χωρίς το σώμα, χωρίς πολύ καλά εξασκημένους ηθοποιούς. Για παράδειγμα, παλιότεροι ηθοποιοί που τους εκτιμώ πολύ κι έχω συνεργαστεί μαζί τους, ο Γιάννης Νταλιάνης ή ο Χρήστος Στέργιογλου ξεκινάνε από το σώμα και πάνω στην σκηνή κάνουν τρελά πράγματα. Αυτοί οι άνθρωποι μας δείχνουν τον δρόμο προς ένα θέατρο τέτοιου είδους. Κι ο Μηνάς Χατζησάββας, τον οποίο σκηνοθετώ στον Δήμιο του Έρωτα, είναι ένας κλόουν πάνω στην σκηνή. Την οργώνει πραγματικά. Δεν είναι δείκτης για μένα ότι πρέπει να είσαι και ηθοποιός και τραγουδιστής επειδή η εποχή είναι δύσκολη, αλλά επειδή ένας ηθοποιός οφείλει να καλύπτει όλη την γκάμα της ανθρώπινης εκδοχής. Και όλων των τεχνών. Προφανώς ένας ηθοποιός πρέπει να τα συμπυκνώνει όλα. Αλλά πιστεύω πάρα πολύ και στον τσαρλατάνο. Λίγο απ’ όλα. Το να έχεις κάνει ένα χρόνο χορό, σου δίνει μια αρμονική κίνηση, αλλά δεν σε κάνει και χορευτή. Όμως αυτά τα στοιχεία πρέπει να καλλιεργούνται.

-Είσαι και μουσικός και ηθοποιός. Η Σάννυ Χατζηαργύρη από τους Singles, όταν την είχαν ρωτήσει ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μουσικούς και ηθοποιούς, μου είχε πει ότι η βασική διαφορά είναι ότι οι ηθοποιοί είναι πολύ περισσότερο επαγγελματίες, αλλά και πιο ανταγωνιστικοί, ενώ οι μουσικοί είναι αδέρφια μεταξύ τους αλλά λιγότερο επαγγελματίες. Συμφωνείς με αυτό;
Δεν ξέρω. Έχω μία αίσθηση ότι είναι πού θα πέσεις. Πριν ασχοληθώ με το θέατρο, όταν έπαιζα σε ορχήστρες, μαντολινάτες, κουαρτέτα, συγκροτήματα, υπήρχαν φάσεις που νιώθαμε πιο πολύ αδέρφια και υπήρχαν φάσεις που ένιωθα πιο πολύ απομόνωση. Και στο θέατρο έχω συμμετάσχει σε περιόδους που είναι όλα ονειρικά, όπως στην Ευρυδίκη, αλλά υπάρχουν φορές που εγώ ο ίδιος έχω απομονωθεί, λόγω δικών μου ανασφαλειών. Τη βασική διαφορά που εγώ βλέπω είναι ότι οι ηθοποιοί έχουν πολύ μεγαλύτεροι ανασφάλειες και γι’ αυτό ίσως λέει η Σάννυ ότι είναι πιο ανταγωνιστικοί και επαγγελματίες. Ενώ στους μουσικούς έχω δει ένα πιο χαλαρό αίσθημα. Γιατί το όργανο είναι έξω από σένα. Τελειώνεις τη συναυλία, το βάζεις στην θήκη και τελείωσες. Ο ηθοποιός δεν το έχει αυτό. Πας σπίτι και όλος ο ρόλος ανακατεύεται μέσα σου. Σχεδόν ψυχασθένεια! Αυτός είναι ένας λόγος και για να δεθούν οι ηθοποιοί πολύ περισσότερο από τους μουσικούς, αλλά και για να ανταγωνισθούν ο ένας τον άλλο με πολύ πιο ωμό τρόπο.

-Εκτός από την Ευρυδίκη, που άλλα σχέδια έχεις;
Συμμετέχω στο low Budget Festival με το «Ρωμαίος και Ιουλιέττα για δύο» με τον Κώστα Μπιμπή και την Αθηνά Μουστάκα. Θα παίζεται για τρεις μέρες: 16, 17 και 18 Δεκεμβρίου στο υπόγειο του Ιδρύματος Κακογιάννη. Είναι το έργο του Σαίξπηρ με τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα να επιστρέφουν ως φαντάσματα στην δική μας ταραγμένη εποχή. Μας αφηγούνται την ιστορία τους και παίζουν όλους τους ρόλους. Έχουμε κόψει κάποια κομμάτια, αλλά δεν έχουμε προσθέσει δικά μας κομμάτια. Θέλω να είμαι πιστός στο κείμενο του Σαίξπηρ. Λέω στα δύο παιδιά να πονάνε τον κάθε μικρό ρόλο σε αυτό το έργο.

-Ο Σαίξπηρ έχει βγάλει τρομερούς δεύτερους ρόλους. Ο Αουφίδιος στον Κοριολανό, ο Έντγκαρ στον Βασιλιά Ληρ κ.α.
Εγώ θα πάω ακόμα πιο πέρα. Θα πω ότι και οι πολύ μικροί ρόλοι στον Σαίξπηρ είναι πάρα πολύ φροντισμένοι. Εκεί που συμβαίνει η τραγωδία, στον Ρωμαίο, βγαίνουν οι μουσικοί και λένε κάποιες ατάκες. Και λες «αυτός πρέπει να χτίσει χαρακτήρα για να το πει». Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Ο Σαίξπηρ έγραφε πάνω σε ηθοποιούς γερούς, τους έδινε το κείμενο και τους έλεγε «πάρε αυτό το κείμενο και δώσε του εσύ αξία».
Επίσης σκηνοθετώ αυτές τις δύο φοβερές προσωπικότητες ηθοποιών, την Ξένια Καλογεροπούλου και τον Μηνά Χατζησάββα στον «Δήμιο του έρωτα» του Ίρβιν Γιάλομ. Είναι μία ιδέα που είχα τρία χρόνια πριν. Ένα βράδυ διάβασα την ιστορία μιας 70χρονης που ψυχαναλύεται, μετά από έναν καταστροφικό έρωτα. Σκέφτηκα πόσο πολύ ήθελα να κάνω ένα έργο για την τρίτη ηλικία, για το γήρας και τις εμμονές του έρωτα. Κατ’ ευθείαν, 4 ώρα το πρωί που το τέλειωσα, έστειλα κατευθείαν mail στον Γιάλομ, στο οποίο του είπα ότι είμαι νέος σκηνοθέτης και ηθοποιός και σκέφτομαι να μετατρέψω το έργο σε θέατρο και του κατέθεσα κάποιες πρώτες ιδέες. Μέσα σε μια- δυο ώρες είχα απαντητικό mail από τον ίδιο τον Γιάλομ. Αυτό δείχνει πόσο ακομπλεξάριστοι είναι έξω οι άνθρωποι που έχουν φτιάξει ένα όνομα- όχι όπως εδώ. Και μου λέει ότι είναι πολύ καλή ιδέα και μου είπε να μιλήσω με την αντιπρόσωπό του στην Ελλάδα. Ωστόσο, καθυστέρησα πάρα πολύ, για να βρω πως θα γίνει και με ποιους, γιατί ήθελα να είναι μια αξιοπρεπής παραγωγή. Μπορεί να έχω συνδέσει το όνομά μου με low budget ιστορίες στο θέατρο, αλλά αυτό ήθελα να το κάνω με κάποιους όρους που οι άνθρωποι που δουλεύουν μαζί μου αυτό το τρίμηνο- τετράμηνο, να μην σκέφτονται ότι πρέπει να κάνουν και κάτι άλλο παράλληλα.
Η πρωταγωνίστρια ήταν μπαλαρίνα στα νιάτα της. Και όταν μιλάει αυτή, βγαίνει μια μπαλαρίνα, η Έλενα Γεροδήμου, η οποία είναι η χορογραφική αναπαράσταση της ψυχής της Θέλμα. Επίσης, ο τέταρτος ηθοποιός είναι ο Χρήστος Παπαδόπουλος, που είναι και ηθοποιός και χορευτής. Οπότε υπάρχει ένα πήγαινε- έλα σε θέατρο και χοροθέατρο. Το έργο ανεβαίνει στο Ίδρυμα Κακογιάννης στις 21 Ιανουαρίου στην μεγάλη αίθουσα.

Η Ευρυδίκη παίζεται στο θέατρο Πορεία Τετάρτη & Κυριακή 7:30μμ και Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 9:00μμ