Αντώνης Καφετζόπουλος: Δεν πιστεύω στις μεγάλες ιδέες! Πιστεύω στην καθημερινή προσπάθεια!

Αυτήν την περίοδο ο ηθοποιός πρωταγωνιστεί στις Καρέκλες του Ιονέσκο μαζί με την Όλια Λαζαρίδου σε σκηνοθεσία του Ευριπίδη Λασκαρίδη. Με αφορμή αυτήν την παράσταση ο Αντώνης Καφετζόπουλος μας παραχώρησε συνέντευξη. Σε αυτήν μας μιλάει για το πόσο επίκαιρο είναι σήμερα, στα χρόνια των ισχνών αγελάδων και της Ευρώπης που κάνει βήματα προς τα πίσω, το έργο του Ιονέσκο. Μας μιλάει, ακόμα, για τις επιστημονικές του εκπομπές, που θεωρεί ότι κάνουν τις κοινωνίες καλύτερες, για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ελληνικού σινεμά, ενώ ομολογεί ότι θα ήθελε να μπορούσε ο Ιονέσκο να δει την παράστασή τους!   

-Παίζετε στις Καρέκλες του Ιονέσκο. Οι καρέκλες είναι πρωτοποριακές ακόμα και σήμερα;
Όχι. Είναι αυτό που λέμε ανατριχιαστικά συσχετισμένες με την σύγχρονη εποχή. Δεν θα ήταν, ας πούμε με το 1992. Είναι όμως με το 2012. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα τρομερό για το έργο. Σημαίνει όμως ότι ήταν μια καλή επιλογή για να το παίξουμε φέτος.

-Γιατί το 1992 δεν ήταν συσχετισμένο με το έργο αυτό;
Γιατί τότε υπήρχε μια αίσθηση ευημερίας κι ακόμα μεγαλύτερη το 2000, το 2003-2004. Μπαίναμε στο Ευρώ, αισθανόμασταν ότι με κάποιον τρόπο συγκλίνουμε με την υπόλοιπη Ευρώπη. Και η ίδια η Ευρώπη τότε, το πλαίσιο δηλαδή στο οποίο κινούμασταν, ήταν πιο αισιόδοξη. Τώρα είναι ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα τα δικά μας, αλλά και τα ευρωπαϊκά θέματα δεν έχουν κάνει ένα βήμα προς τα εμπρός. Αντίθετα, έχουν γίνει βήματα προς τα πίσω. Μέτρα που έπαιρνε η Ευρώπη, ας πούμε, όπως το να βάλει φόρο στις αεροπορικές μετακινήσεις, γιατί είναι τρομερά επιβαρυντικές για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, έχουν πάει πίσω.

-Πώς κρίνετε το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πήρε το Νόμπελ Ειρήνης;
Εντάξει. Αυτή ήταν μια πολιτική απόφαση, για να τονωθεί το ηθικό των Ευρωπαίων και να ευλογήσουν τα γένια τους οι γραφειοκράτες της Ευρώπης, γιατί ένα από τα προβλήματα της Ευρώπης ήταν πάντα αυτές οι δομές των επαγγελματιών πολιτικών, γραφειοκρατών κτλ. Δεν το βρίσκω άξιο σχολιασμού.

-Οι άδειες καρέκλες στο έργο τι θέλουν να υπονοήσουν;
Ο Ιονέσκο έγραψε ένα έργο για καλεσμένους που δεν έρχονται, αλλά οι καρέκλες τους είναι εκεί. Δεν συμβολίζει τίποτα στην πραγματικότητα. Αυτό που γίνεται επί σκηνής, είναι ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι που πρωταγωνιστούν, πρέπει να δίνουν την αίσθηση στον θεατή, ότι ναι μεν αυτό ξεκινάει ως ένα παιχνίδι κατά την διάρκεια του οποίου και οι ίδιοι ξέρουν ότι δεν υπάρχουν καλεσμένοι, αλλά είναι τέτοιος ο πόθος τους να παιχτεί αυτό το παιχνίδι, που από ένα σημείο και μετά χάνεται ο έλεγχος. Κι έτσι, αν το κάνουμε καλά και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές φτάνουν να πιστεύουν- αλλά και το ίδιο το κοινό το νομίζει- ότι θα ανοίξει η πόρτα και θα μπει κάποιος. Και ότι σε αυτές τις καρέκλες υπάρχουν αόρατοι άνθρωποι. Δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά: είναι ένα παιχνίδι αναμέτρησης των ηρώων με τις φιλοδοξίες τους, τις ιδέες τους και το κενό της ζωής τους.

-Στο έργο του Ιονέσκο υπάρχει ο μεγάλος ομιλητής σαν χαρακτήρας. Εσείς στην δική σας εκδοχή επιλέξατε να σηκώσετε κάποιον από το κοινό, για να παραστήσει τον μεγάλο ομιλητή. Το αποτέλεσμα βέβαια δεν διαφέρει ουσιαστικά. Όμως γιατί το κάνατε;
Το σκεφτήκαμε πολύ και το αποφασίσαμε και οι 3 μαζί, μετά από διάφορες σκέψεις και του σκηνοθέτη και δικές μας. Νομίζω ότι πρώτος την έριξε την ιδέα ο Ευριπίδης Λασκαρίδης. Αλλά καταλήξαμε ομόφωνα, ότι αν το παρουσιάζαμε σαν πρόταση στον Ιονέσκο, πιθανόν να το εύρισκε πολύ ενδιαφέρον και πιο ολοκληρωμένο ίσως από αυτό που εμφανίζεται στο κείμενο. Ο μεγάλος αφηγητής είναι ένας άνθρωπος που είναι σε αφασία, δεν μπορεί να εκφραστεί, αυτό το μικρό ρολάκι που εμφανίζει ο Ιονέσκο την τελευταία. Δραματουργικά είναι πιο ενδιαφέρον να παίζουν δύο άνθρωποι και να μην εμφανίσεις τρίτον. Επίσης, μας προβλημάτισε μια παρατήρηση του Ιονέσκο, που λέει «αν όλοι οι καλεσμένοι μέχρι τώρα ήταν αόρατοι, αυτός που εμφανίζεται στο τέλος πρέπει να είναι ακόμα πιο αόρατος». Παρ’ όλ’ αυτά εμφανίζει έναν βοηθητικό ηθοποιό. Σκεφτήκαμε ότι ίσως αυτό που πλανάται είναι η αίσθηση ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι πιστεύουν ότι θα αποκαλύψουν κάποια αλήθεια που θα σώσει την ανθρωπότητα. Αυτή η πεποίθηση πλανάται στην ελληνική κοινωνία πάρα πολύ- ο καθένας από μας έχει κάποιες ιδέες που θα ήταν σωτήριες. Σκεφτήκαμε λοιπόν να διαλέγουμε έναν άνθρωπο τυχαία κάθε βράδυ, τον φορτώνουμε με αυτήν την ευθύνη να εκφράσει το άφατο μήνυμα και νομίζαμε ότι αυτό θα ήταν πολύ ενδιαφέρον. Ξεπέρασε και τις ελπίδες μας. Πραγματικά αποδεικνύεται ότι λειτουργεί πολύ καλά και θα ήμουν πολύ περήφανος αν δείχναμε την παράσταση στον Ιονέσκο. Όλοι οι θεατές, έχουν κάθε φορά το ίδιο αμήχανο βλέμμα, σαν να λένε: «γιατί με φέρατε τώρα εδώ. Αφού ξέρετε πολύ καλά πως ούτε εγώ έχω κάποιο μήνυμα». Αυτό δεν μπορεί να γίνει από ηθοποιό.

-Μία δουλειά που φαίνεται να την πιστεύετε πολύ και να την κάνετε με πολύ όρεξη είναι οι επιστημονικές εκπομπές σας στην τηλεόραση.
Προσπαθούμε να δώσουμε με αφηγηματικό και κατανοητό τρόπο την επιστημονική σκοπιά στα καθημερινά μεγάλα ή μικρά ζητήματα. Και αυτό νομίζω ότι κάνει τις κοινωνίες καλύτερες και αυτό με ψωνίζει με αυτήν την ιστορία. Μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι ο ένας με τον άλλο, χωρίς υπερβολές και μεγάλες ιδέες. Δεν πιστεύω πολύ σε αυτές, αλλά πιστεύω όμως στην καθημερινή προσπάθεια. Και πιστεύω ότι το «Εύρηκα» αυτό είναι. Μια καθημερινή προσπάθεια να δει κανείς τα πράγματα από την επιστημονική σκοπιά, που είναι μετρήσιμη. Και προσπαθώ να τα λέω με τον τρόπο που ξέρω, αυτόν του αφηγητή.

-Πιστεύετε ότι υπάρχει κενό στην ελληνική εκπαίδευση ως προς τις θετικές επιστήμες;
Τρομακτικό κενό! Ένα απλό νούμερο ότι τα παιδιά του δημοσίου σχολίου διδάσκονται περισσότερες ώρες θρησκευτικά από ό,τι στο σύνολο βιολογία βασική και χημεία, που είναι αδιανόητο! Αυτό θέτει σε αμφισβήτηση το τι μέλλον σκεφτόμαστε γι’ αυτήν την χώρα. Νομίζουμε ότι με τα όπλα του 17ου αιώνα θα ευημερήσουμε; Είναι αδύνατον!

-Η ταινία “Άδικος Κόσμος” του Φίλιππου Τσίτου, στην οποία πρωταγωνιστούσατε, είχε κερδίσει δύο βραβεία στο Διεθνές κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν. Γενικά ο ελληνικός κινηματογράφος τελευταία έχει κάποιες σημαντικές επιτυχίες.
Έχει σημαντικές επιτυχίες. Αλλά ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη ακριβή, που σε όλη την Ευρώπη δέχεται την βοήθεια της κοινωνίας για να υπάρξει. Δηλαδή ένα μέρος των φόρων πάει και στην παραγωγή ταινιών. Στην Ελλάδα λόγω της κρίσης αυτή η άνθιση κινδυνεύει να μην έχει συνέχεια.

-Ποια είναι τα δυνατά σημεία και ποιες οι αδυναμίες του ελληνικού σινεμά;
Το μεγάλο δυνατό σημείο είναι μια νέα γενιά κινηματογραφιστών, που ανήκουν σε πολύ διαφορετικές σχολές και έχουν πολύ μεγάλη ελευθερία στην θεματολογία τους. Αυτό δημιούργησε ενδιαφέρουσες ιστορίες, σενάρια. Δεν φτάσαμε σε καμία τελειότητα, αλλά είμαστε πολύ πιο μπροστά από το ήσυχο, θολό τοπίο που υπήρχε πριν 15- 20 χρόνια. Τότε υπήρχαν μόνο εξάρσεις. Τώρα υπάρχει ένας πλουραλισμός. Βγαίνουν πολλές καλές ταινίες κάθε χρόνο.

-Με αυτό που λέγεται, ότι υπάρχει πρόβλημα στο σενάριο, εσείς συμφωνείτε;
Ναι. Η δική μου θεωρία είναι ότι η αφηγηματική λογοτεχνία μιας χώρας είναι πολύ σημαντικό συστατικό για να έχεις και καλό κινηματογράφο. Ο κινηματογράφος από την αρχή του στηρίχθηκε σε συγγραφείς. Το Hollywood σάρωνε την Ευρώπη και προσλάμβανε κατά δεκάδες κάθε χρόνο τους συγγραφείς. Άντλησε θέματα και ταλέντο από την λογοτεχνία. Στην Ελλάδα έχουμε μία πολύ μεγάλη παράδοση στην ποίηση. Δεν έχουμε όμως στον αφηγηματικό. Τον τελευταίο καιρό έχουμε μία έξαρση μυθιστορημάτων, αλλά κυρίως είναι μυθιστορήματα λαϊκής λογοτεχνίας. Όμως αυτό έχει το θετικό, ότι συγγραφείς που γράφουν αξιόλογα μυθιστορήματα- και υπάρχουν αρκετοί πια- βρίσκουν ευκαιρία να εκδώσουν. Από αυτό θα βγει μια καινούρια γενιά σεναριογράφων. Η τηλεόραση επίσης έδωσε μία ώθηση με τον τρόπο της. Δεν ανέπτυξε μεν σεναριογράφους. Αλλά ανέπτυξε κειμενογράφους, δηλαδή ανθρώπους που, έχοντας συλλάβει υποτυπωδώς μερικούς χαρακτήρες, μπορούσαν να γράφουν 30-40 σελίδες διαλόγων την εβδομάδα. Και αυτό με την σειρά του ανέδειξε κάποιους πολύ ταλαντούχους σε αυτό το πράγμα. Δεν είναι ακριβώς σενάριο, αλλά είναι ένα μέρος της ολοκλήρωσης του σεναρίου ο διάλογος.

-Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να ανταγωνιστεί εμπορικά τον αμερικανικό κινηματογράφο και χρειάζεται κρατική υποστήριξη για να κάνει σινεμά;
Με εξαίρεση τον Ινδικό κινηματογράφο- που απευθύνεται στην Ινδία και σε κάποιες αγορές στην Ασία-και το Hollywood, όλες οι άλλες χώρες, με κάποιον τρόπο πρέπει να επιδοτηθούν. Είναι ακριβό πράγμα το σινεμά. Μια ελληνική ταινία στοιχίζει γύρω στο 1 εκατ. με 1,2 εκατ. ευρώ, αν συνυπολογίσεις όλα τα έξοδα, τα οποία καμιά φορά αποφεύγονται λόγω εθελοντισμού, όχι γιατί δεν υπάρχουν. Δεν μπορεί να σταθεί αυτή η τέχνη μόνη της. Δεν επαρκούν λογιστικά τα εισιτήρια. Μόνο μια ταινία που κάνει εξωφρενικούς αριθμούς εισιτηρίων μπορεί να έχει κέρδη. Επίσης το δίκτυο διανομής των ταινιών είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένο από τις αμερικανικές ταινίες. Και είναι πολύ δύσκολο οι ευρωπαϊκές ταινίες να διανέμονται από την μια χώρα στην άλλη. Με εξαίρεση την γαλλική περίπτωση, καθώς οι Γάλλοι πάνε πολύ σινεμά και κάποιες γαλλικές ταινίες είναι κερδοφόρες, δεν υπάρχει άλλη χώρα που να μπορεί να επιβιώσει χωρίς κρατική βοήθεια.

-Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Με τις «Καρέκλες» ασχολούμαστε αρκετά ζεστά. Την εξελίσσουμε συνέχεια. Θα παίξουμε κι έναν μήνα στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης τον Φεβρουάριο. Και ίσως παίξουμε σε μερικές επαρχιακές πόλεις. 

Η παράσταση “Καρέκλες” παίζεται Τετάρτη και Κυριακή 19:00 και Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:00 
Στο θέατρο Ροές (Ιάκχου 16, Γκάζι)-Περισσότερες πληροφορίες δείτε ΕΔΩ