Ζ του Βασίλη Βασιλικού στο Εθνικό Θέατρο- Ψήφος στον Γιάννο Περλέγκα!

Το έργο βασίζεται στο γνωστό μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού “Ζ: Φανταστικό μυθιστόρημα ενός εγκλήματος”  που αναφέρεται στα γεγονότα γύρω από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη την Άνοιξη του 1963. Περιγράφει τις συνθήκες του εγκλήματος, την προσπάθεια να κουκουλωθεί το έγκλημα από το τότε σύστημα, τον ρόλο του Σαρτζετάκη στην αποκάλυψη των ενόχων και το σοκ που προκάλεσε στην κοινή γνώμη. Επίσης, εξηγεί πώς οι υπεύθυνοι, που αποκαλύφθηκαν χάρη στις προσπάθειες του τολμηρού και έντιμου ανακριτή, τελικά δεν πλήρωσαν παρά ελάχιστα, καθώς η Χούντα μετά τους αθώωσε.

Το έργο του Εθνικού δημιουργεί σκοτεινές ατμόσφαιρες και μπαίνει βαθύτερα, μέσα στις ψυχολογίες των πρωταγωνιστών και στο κλίμα της σκοτεινής εποχής. Βασίζεται στο μυθιστόρημα του Βασιλικού (1966), το οποίο ήταν φορτισμένο από τα γεγονότα της εποχής και το αποτυπώνει με έναν σαφώς πιο θεατρικό τρόπο σε σχέση με την ταινία του Γαβρά. Οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να συγκρίνουμε τα δύο έργα, καθώς το ένα μιλάει τη γλώσσα του θέατρου και το άλλο εκείνη του σινεμά.

Η παράσταση ξεκινά με την δημιουργία μιας συγκινησιακής ατμόσφαιρας που περισσότερο θυμίζει κάτι σαν εθνική επέτειο, με αρκετή απαγγελία ποιημάτων, που σε βγάζει κάπως από το πνεύμα του θεάτρου. Παρ’ όλ’ αυτά, το σκηνικό, στο στήσιμο της παράστασης και σπουδαίοι ερμηνευτές, τόσο στην απαγγελία, όσο και στην απόδοση ενός ρόλου, όπως ο Γιάννος Περλέγκας και ο Νίκος Χατζόπουλος, σώζουν την κατάσταση.

Θεωρώ πως η παράσταση, όσο πιο πολύ προχωράει στην εξιστόρηση των περιστατικών, τόσο καλύτερη και ενδιαφέρουσα γίνεται. Οι ηθοποιοί μοιράζονται πολλούς ρόλους και αφήγηση. Ο Περλέγκας στον ρόλο του Λαμπράκη, ακόμα κι όταν δεν λέει τίποτα, ως παρουσία είναι επιβλητικός. Μάλιστα, πριν δολοφονηθεί, όταν εκφωνεί έναν πολιτικό λόγο, το κάνει τόσο τέλεια, που λες δεν υπάρχει πολιτικός στην Ελλάδα, που να είναι καλύτερος στην εκφώνηση πολιτικού λόγου από αυτόν τον ηθοποιό. Αν έβαζε υποψηφιότητα για πρωθυπουργός, μπορεί να τον ψήφιζα.

Ο Χατζόπουλος ανέλαβε μεγάλο φορτίο με πολλούς ρόλους και το πήγε με χαρακτηριστική άνεση και ποιότητα. Ιδίως τους ρόλους των ανθρώπων του συστήματος, που χαρακτηρίζονταν από ένα μείγμα αυταρχισμού, βλακείας και χωριατιάς, τους απέδιδε τρομερά πειστικά. Ωστόσο, για καθαρά σκηνικούς λόγους, θα μπορούσαν να τον ελαφρύνουν λίγο από το βάρος τόσων ρόλων. Θα μπορούσε για παράδειγμα τον Σαρτζετάκη να τον κάνει κάποιος άλλος. Δεν χρειαζόταν να παίζει ο Χατζόπουλος και τον ανακριτή και τον ανακρινόμενο. Έτσι κι αλλιώς τότε ο Σαρτζετάκης ήταν νέος, οπότε μπορούσε να τον ερμηνεύσει κάποιος νεότερος ηθοποιός.

Επίσης, πολύ δυνατά είναι τα σημεία που ακούμε μια ορχήστρα ανθρωπίνων σωμάτων. Μέσα σε αυτούς τους ήχους, που δίνουν μια μεγάλη ένταση, έρχεται και η αφήγηση από τον Χάρη Φραγκούλη να απογειώσει την σκηνή. Έχουμε μια τριανδρία σπουδαίων ηθοποιών, του Χατζόπουλου, του Περλέγκα και του Φραγκούλη, που πραγματικά δίνει άλλον αέρα στην παράσταση.

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι πολύ καλοί ηθοποιοί επί σκηνής. Ιδίως ο Γιάννης Κότσιφας, στην σκληρή και ωμή γκροτέσκο απόδοση του παιδόφιλου και περιθωριακού εγκληματία που σκοτώνει τον Λαμπράκη, είναι εξαιρετικός. Αλλά και η Μαρία Κεχαγιόγλου, ως σύζυγος Λαμπράκη κερδίζει τις εντυπώσεις, ενώ και άλλοι ηθοποιοί παίζουν καλά.

Γενικά, η παράσταση «Ζ» είναι ένα δυνατό πολιτικό έργο, που αναφέρεται σε μια ζοφερή πλευρά της Ελληνικής ιστορίας και γίνεται διεισδυτικό και αποκαλυπτικό. Αν και υπάρχουν κάποια σημεία ποιητικίζοντα και κουραστικά, συνολικά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση, στηριγμένη σε πολύ δυνατούς ηθοποιούς και σε σκηνογραφική άποψη.

Γιώργος Σμυρνής