Ιούλιος Καίσαρας: Scripta Femina στο Κινητήρας Στούντιο – Women power!

Θέμα της, οι γυναίκες που εμπλέκονται στη ζωή και στη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα. Το υλικό της το αντλεί κυρίως από τον «Ιούλιο Καίσαρα» του Σαίξπηρ, μια τραγωδία που παρωδεί τον Καίσαρα και ηρωοποιεί τον Βρούτο. Το θέμα είναι ότι οι γυναικείοι χαρακτήρες στον «Ιούλιο Καίσαρα» είναι μόνο δύο (η σύζυγος του Καίσαρα Καλπουρνία, την οποία στην παράσταση ερμηνεύει η Όλγα Νικολαΐδου, και η Πορκία, σύζυγος του Βρούτου, την οποία παίζει η Στέλλα Νούλη), και εμφανίζονται σε λίγες σκηνές.

Για να βγει έργο, προστέθηκε άλλη μία ηρωίδα (η ερωμένη του Καίσαρα και μητέρα του Βρούτου, Σερβηλία- Βασιλική Τσεκούρα) και χρησιμοποιήθηκαν και άλλα κείμενα (οι βιογραφίες Καίσαρα και Βρούτου από τον Πλούταρχο, Το αίμα του Καίσαρα του Θόρντον Ουάιλντερ, Οι τελευταίες ημέρες του Καίσαρα του Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι και ιστορικά βιβλία). Συνήθως οι συρραφές στο θέατρο βγαίνουν απογοητευτικά κακές, αλλά εδώ έχουμε μια θετική εξαίρεση. Έγινε καλή και έξυπνη δουλειά και υπάρχει συνοχή στο κείμενο. Προστέθηκαν αφηγήσεις και περιστατικά που εμπλουτίζουν λογοτεχνικά το έργο και φωτίζουν τις ηρωίδες.

Οι άνδρες του έργου άλλοτε έχουν φωνή και άλλοτε όχι. Όποτε μιλάνε, τους ακούς από το ηχείο. Αλλά υπάρχουν σημεία της σαιξπηρικής τραγωδίας όπου αφαιρούνται από τους διαλόγους οι ατάκες του άνδρα και ενώνονται όλες μαζί οι ατάκες της γυναίκας, δημιουργώντας έναν γυναικείο μονόλογο.

Αυτό σε ένα σημείο θεωρώ ότι δημιουργεί πρόβλημα. Όταν στην τραγωδία του Σαίξπηρ η Καλπουρνία προσπαθεί να πείσει τον Καίσαρα να μην βγει από το σπίτι και του περιγράφει το κακό όνειρο που είδε και όλα τα σημάδια στη φύση, που αποτελούν προμηνύματα ότι κάτι κακό θα γίνει. Ο δύσπιστος Καίσαρας στο έργο του Σαίξπηρ της απαντάει «όλα αυτά» (οι κακοί οιωνοί) «που γίνανε, είναι για όλο τον κόσμο προμηνύματα. Όχι μόνο για μένα».

Κι ακολουθεί η επική φράση της Καλπουρνίας «όταν είναι να πεθάνουν ζητιάνοι, δε φάνηκαν ποτέ κομήτες. Μα των βασιλιάδων το θάνατο, οι ίδιοι οι ουρανοί τον μηνούνε με φλόγες» (μετάφραση Καρθαίου). Στην ουσία του λέει ότι το Υπερπέραν δίνει σήμα με υπερφυσικά σημάδια, μόνο όταν είναι να πεθάνει κάποιος μεγάλος. Δεν ασχολείται με ζητιάνους και κακομοίρηδες. Κι ο πιο μεγάλος στη Ρώμη τότε, ήταν αυτός. Αν αφαιρείς όμως αυτό που λέει πριν ο Καίσαρας, το σκεπτικό της δεν γίνεται τόσο αντιληπτό.

Υπάρχουν όμως άλλα σημεία, όπου υπάρχει ιδιαίτερη ευρηματικότητα στις φράσεις που επιλέγονται για το κείμενο της παράστασης, αλλά και υπογραμμίζονται. Ιδίως τα σημεία της περιγραφής της δολοφονίας του Καίσαρα από τους συγκλητικούς, όπου αναφέρεται ότι αυτοί, πάνω στη λύσσα τους να τον σκοτώσουν, κι όπως ήταν πολλοί, κατέληξαν να τραυματίζονται και μεταξύ τους (το κομμάτι είναι παρμένο από τον Πλούταρχο). Ή ότι στο γράμμα που γράφει η Σερβηλία για να προειδοποιήσει τον Καίσαρα ότι ο Βρούτος, ο Κάσκας και οι άλλοι σχεδιάζουν να τον σκοτώσουν (κανονικά είναι το γράμμα του Αρτεμίδωρου, αλλά δεν έχει σημασία) τονίζεται ιδιαίτερα η φράση κι επαναλαμβάνεται διαρκώς: «Αν δεν είσαι αθάνατος, να φυλάγεσαι». Η έννοια της αθανασίας και της θεϊκής υπόστασης στους μονάρχες έχει ιστορικό βάρος. Αλλά υπάρχει και μια υποδόρια ειρωνεία (ο Καίσαρας παριστάνει τον Θεό, αλλά μέσα του γνωρίζει -ή οφείλει να γνωρίζει- ότι δεν είναι Θεός).

Οι γυναίκες της παράστασης, που είναι και οι πρωταγωνίστριες, παρουσιάζονται άλλοτε εύθραυστες, άλλοτε μελό, άλλοτε θυμωμένες, άλλοτε ζηλόφθονες, άλλοτε αποφασιστικές και άλλοτε σέξι. Υπάρχει δηλαδή μια ευρεία γκάμα του γυναικείου ψυχισμού. Οι ερμηνείες των τριών ηθοποιών ήταν ικανοποιητικές και μέσα στο πνεύμα της σκηνοθεσίας. Η μουσική έδενε καλά με το κόνσεπτ. Αυτό που θα μπορούσε να βελτιωθεί είναι ο ρυθμός, ο οποίος σε κάποια σημεία είναι κάπως αργός.

Συνολικά, η παράσταση “Ιούλιος Καίσαρας: Scripta Femina” είναι μια ενδιαφέρουσα και μοντέρνα προσπάθεια, που αποτυπώνει το πνεύμα των γυναικών στην ιστορία, αλλά και το πνεύμα ενός άνδρα, του Σαίξπηρ. Υπάρχουν κάποιες αδυναμίες, που εύκολα μπορεί να βελτιώσει. Αλλά σίγουρα είναι ένα έργο που σε τραβάει όταν το παρακολουθείς. Και, εκτός των άλλων, έχει και ιστορικό ενδιαφέρον. Και το πιο σημαντικό: τα καταφέρνει πολύ καλά σε κάτι δύσκολο, στην συρραφή κειμένων, στο οποίο οι περισσότεροι αποτυγχάνουν.

Γιώργος Σμυρνής

Παίζεται Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 21:15 στο Κινητήρας Στούντιο (Ερεχθείου 22).
Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ.
Διαβάστε την συνέντευξη της σκηνοθέτιδος Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη, ΕΔΩ