X-Tokio στο Από Μηχανής θέατρο- Φάκελος 1984
Το σκοτεινό περιβάλλον του 1984 του Τζορτζ Όργουελ επαναλαμβάνεται ως φάρσα στο θεατρικό έργο X-Tokio που ανεβαίνει στο Από Μηχανής θέατρο, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κωνσταντάτου και σε κείμενο του Στέλιου Λυκουρέση.
Το έργο είναι σκηνογραφικά πολύ πρωτότυπο, όπως φαίνεται και από το τρέιλερ της παράστασης. Βλέπεις το μεγαλύτερο μέρος της παράστασης μέσα από τζάμια. Σε ένα γραφείο, που μπορείς να βλέπεις από μέσα, λόγω των μεγάλων του παραθύρων, εκτυλίσσεται μία δραματική ανάκριση. Ένας άντρας (ο Ε.) ανακρίνεται από μία γυναίκα (τη Λ.). Έξω από αυτό, μαζί με το κοινό κάθεται ένας άντρας (ο Γ.) και τους παρακολουθεί. Παρεμβαίνει, συχνά στην ανάκριση, μιλώντας στην Λ, η οποία τον ακούει από το ακουστικό της, ενώ την παρουσία του αγνοεί ο ανακρινόμενος Ε.
Το έργο αντλεί στοιχεία από έργα που παρουσιάζουν τα γραφειοκρατικά συστήματα με σκοτεινό τρόπο, σαν να είναι ένα τραγικό μέλλον που περιμένει την ανθρωπότητα. Τέτοια έργα υπάρχουν πολλά. Ιδιαίτερα γνωστά είναι η Δίκη του Κάφκα και το 1984 του Όργουελ. Ο τίτλος X-Tokio δεν έχει να κάνει με την πρωτεύουσα της Ιαπωνίας, αλλά με το τραπεζικό επιτόκιο. Η σχέση του τίτλου με την παράσταση, δεν μπορώ να αποκαλύψω ποιά είναι, γιατί θα καταστρέψω το σασπένς.
Η ανάκριση έχει μια αστυνομική χροιά από ένα σύστημα ιδιόρρυθμο, που αποκαλύπτει λίγα για τον εαυτό του, αλλά έχει ολοκληρωτικές δυνατότητες άσκησης εξουσίας πάνω στον απλό άνθρωπο. Ο ανακρινόμενος έχει πέσει στα δίχτυα τους και μοιάζει να είναι στο έλεος τους. Από την πορεία της ανάκρισης αρχίζει να φαίνεται ότι κάποιο έγκλημα μπορεί να έχει συμβεί και το έργο παίρνει μια αστυνομικής υφής κατεύθυνση. Παράλληλα, δημιουργούνται ισχυρές δυναμικές στις σχέσεις των δύο ανακριτών (ο άντρας είναι ανώτερος ιεραρχικά από την γυναίκα και της δίνει συνέχεια διαταγές), όσο και σε αυτή της ανακρίτριας με τον ανακρινόμενο.
Οι διάλογοι είναι καλογραμμένοι και υπογραμμίζουν καλά το ιδιαίτερο και αινιγματικό πνεύμα του έργου. Στο φινάλε έρχεται η μεγάλη ανατροπή. Το σκοτεινό γίνεται εύθυμο και υπάρχει μια ισχυρή ειρωνεία κι ένα κλείσιμο του ματιού. Βέβαια, εδώ υπάρχουν σοβαρά προβλήματα πειστικότητας, καθώς υπάρχουν μεγάλα νοηματικά κενά.
Οι ερμηνείες του έργου είναι καλές και πειστικές από τους τρεις ηθοποιούς (Γιώτα Αργυροπούλου, Θανάση Δόβρη, Γιώργο Φριντζήλα). Αναδεικνύουν καθαρά τόσο την ψυχολογική πίεση (ιδίως ο ανακρινόμενος Γιώργος Φριντζήλας), όσο και τις συναισθηματικές εντάσεις στις σχέσεις των χαρακτήρων. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως, όπως βλέπεις τους χαρακτήρες μέσα από τζάμια, υπάρχει μια κινηματογραφική αίσθηση της παρακολούθησης. Και ο ρεαλιστικός τρόπος με τον οποίο παίζουν οι ηθοποιοί, δένει με αυτόν τον κινηματογραφικό χαρακτήρα του έργου.
Συνολικά, η παράσταση X-Tokio σε κερδίζει με την μοντέρνα σκηνική της πρόταση και τις ερμηνείες των ηθοποιών, ενώ παράλληλα έχει ένα σασπένς και μια δυνατή ανατροπή, κλείσιμο του ματιού, με αναφορές σε αντιουτοπικά έργα του παρελθόντος. Αλλά το πρόβλημά του είναι ότι η ανατροπή στο φινάλε έρχεται ξεκάρφωτα, αφήνοντας νοηματικά κενά, ενώ παρουσιάζει αφέλεια στον τρόπο με τον οποίο επιτίθεται τελικά στο σύστημα.
Γιώργος Σμυρνής
Παίζεται Δευτέρα, Τρίτη 21:00 στο θεάτρο Από Μηχανής (Ακαδήμου 13). Περισσότερα ΕΔΩ
