Μασκαράτα από το θέατρο Βαχτάνγκοφ στο Badminton- Οθέλλο μασκαρά!

Η «Μασκαράτα» είναι μια τραγική φάρσα του 1835 γραμμένη από τον Μιχαήλ Λέρμοντοφ , που θέτει με αρκετή τόλμη θέματα γύρω από τον έρωτα, την επιθυμία, αλλά και την θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον γάμο ενός μεγάλου σε ηλικία άντρα με μια νεαρή και όμορφη κοπέλα. Από μία σειρά παρεξηγήσεων, που δημιουργούνται σε ένα μασκέ πάρτι της εποχής (μια μασκαράτα), ο άντρας πιστεύει πως η γυναίκα του τον απατά και την δολοφονεί με δηλητήριο. Μαθαίνει το λάθος του στο τραγικό φινάλε και βιώνει την συντριβή.

Η παράσταση του σκηνοθέτη Rimas Tuminas προσπαθεί να φέρει αυτό το κλασικό έργο στο σήμερα. Τα σκηνικά ευρήματα ήταν πάρα πολλά, ενώ ο σκηνοθέτης έμοιαζε να θέλει αρκετά να αποδεσμευθεί από το πνεύμα και την πλοκή του έργου, εστιάζοντας σε στοιχεία που ενδιέφεραν περισσότερο τον ίδιο. Αυτοσχεδιασμοί, κωμικά στοιχεία που θυμίζουν βουβό κινηματογράφο, έντονος σαρκασμός, επαναλήψεις, εμφανίσεις ηθοποιών σε ενδιαφέροντα συμπλέγματα. Η κωμικότητα συνδυάζεται με μια σκληρότητα, καθώς υπάρχει μια ευκολία στους χαρακτήρες του έργου να αλληλοσκοτωθούν. Η ατμόσφαιρα του θεάτρου μυρίζει (και κυριολεκτικά) μπαρούτι συνέχεια.

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι αρκετά πολυσύνθετες και υψηλού επιπέδου. Σε άλλα σημεία διακατέχονται από καθαρά κωμικό και σαρκαστικό στοιχείο, το οποίο ενίοτε αναμειγνύεται με έναν θεατρικό στόμφο. Παράλληλα, υπάρχουν συναισθηματικές εντάσεις, κινητικότητα, δράση. Και στα πολύ δραματικά σημεία, παρά το γεγονός ότι το πνεύμα της σκηνοθεσίας είναι αρκετά σατιρικό, οι ηθοποιοί παίζουν με τραγικότητα. Ιδίως ο πρωταγωνιστής, που παίζει τον ζηλιάρη σύζυγο, είναι απόλυτα πειστικός και φτάνει σε μεγάλα βάθη στα σημεία που βιώνει το μίσος, τον φθόνο, αλλά και τον ψυχικό πόνο.

Το γελοίο συνδυάζεται με το τραγικό, αλλά αυτή η αντίθεση δεν δημιουργεί ούτε προβλήματα στον ρυθμό, ούτε αισθητικά χάσματα. Αντίθετα, υπάρχει μια έντονη αίσθηση αρμονίας- ένα επίτευγμα αξιοσημείωτο σε μία παράσταση που προσεγγίζει με ιδιαίτερα αιρετικό και τολμηρό τρόπο ένα κλασικό έργο. Ίσως να υπάρχουν μόνο κάποια σημεία που μένουν κάπως ασαφή σχετικά με τις προθέσεις των ηρώων, ως προς την δημιουργία της παρεξήγησης (ας πούμε μία κόμισα έδωσε ένα βραχιόλι που ανήκε στην σύζυγο του δράστη σε έναν νεαρό κι αυτό ήταν η πηγή της παρεξήγησης. Και δεν γίνεται ξεκάθαρο για ποιό λόγο το κάνει). Αλλά αυτά ελάχιστη σημασία έχουν και δεν επηρεάζουν καθόλου την απόλαυση που προσφέρει το έργο.

Τα κοστούμια εποχής αποπνέουν την χλιδή της υψηλής κοινωνίας της περιόδου και μια ομορφιά. Αξιοσημείωτη είναι και η ποιότητα των σκηνικών, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται από τον σκηνοθέτη. Ειδικά το σημείο που στήνει πάνω σε βάθρο αγάλαμτος την νεκρή κοπέλα στο φινάλε του έργου, αντί για παράδειγμα να την δείχνει πεσμένη στο πάτωμα, δίνει μεγάλη αισθητική ποιότητα στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Γενικά, η Μασκαράτα που παρουσίασε το θεάτρο Βαχτάνγκοφ στο Badminton είναι μια υποδειγματική παράσταση, ως προς τον τρόπο με τον οποίο φέρνεις στο σήμερα μια κλασική τραγωδία παρεξηγήσεων, χωρίς να προδίδεις ούτε το νόημά της, ούτε την εποχή στην οποία αναφέρεται.

Η ευρηματική και τολμηρή σκηνοθεσία, η εκπληκτική αίσθηση αρμονίας, αλλά και η ποιότητα των Ρώσων ηθοποιών και της σκηνογραφίας, έκαναν αυτό το δύσκολο επίτευγμα να μοιάζει παιχνιδάκι για τον ρώσικο θίασο. Και ταυτόχρονα προσέφεραν ένα εξαιρετικό θέαμα στο ελληνικό κοινό.

Γιώργος Σμυρνής