Το Τέταρτο Κουδούνι. Ο Λευτέρης Βογιατζής ανεβάζει «Οιδίποδα τύραννο» στο Φεστιβάλ Αθηνών

Το Μέγα Γεγονός του καλοκαιριού! Ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Ο Λευτέρης Βογιατζής επανέρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών _ φαίνεται πως αντέχει ακόμα το Φεστιβάλ και πως ετοιμάζει εκπλήξεις _ με «Οιδίποδα τύραννο». Την τραγωδία του Σοφοκλή ανεβάζει σε χώρο στεγασμένο χωρίς να παίζει ο ίδιος. Ιοκάστη θα ‘ναι η καλή Μαρία Σκουλά ενώ κι ο Γιώργος Γάλλος θα συμμετέχει στη διανομή. Η υπόλοιπη _ συμπεριλαμβανομένου του ηθοποιού που θ’ αναλάβει τον Οιδίποδα κι ο οποίος σίγουρα θα ‘ναι νέος _ συζητιέται ακόμα. 
Πρόκειται για την τρίτη μόλις αρχαία τραγωδία με την οποία ο μανικός, κορυφαίος σκηνοθέτης μας καταπιάνεται. Έχουν προηγηθεί η «Αντιγόνη» που την ανέβασε για πρώτη φορά στο θέατρο «Οδού Κυκλάδων» με την «νέα Σκηνή» του και με νέους ηθοποιούς, απόφοιτους του Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος το οποίο είχε δημιουργήσει, τη σεζόν 1991 / 1992, για να την επαναλάβει την επόμενη, και για δεύτερη το καλοκαίρι του 2006, και σε επανάληψη το επόμενο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου _ με εξαιρετική επιτυχία και τις δυο φορές και με συγκλονιστικά αποτελέσματα τη δεύτερη _ και οι επίσης πολύ ενδιαφέροντες «Πέρσες» που σκηνοθέτησε για το Εθνικό Θέατρο, επίσης στο Φεστιβάλ Επιδαύρου, το καλοκαίρι του 1999.
Αλλά η είδηση, εκτός απ’ το μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζει, είναι και ιδιαίτερα ελπιδοφόρα για την κατάσταση της υγείας του Λευτέρη Βογιατζή καθώς έρχεται να συμπληρώσει μια άλλη είδηση: πως απ’ την προσεχή Δευτέρα και για τα Δευτερότριτα επαναλαμβάνει στο θέατρο «Οδού Κυκλάδων» το «Θερμοκήπιο» του Χάρολντ Πίντερ, την προπέρσινη _ 2010/2011_, συνταρακτική του παράσταση στην οποία μάλιστα ο ίδιος παίζει _ μια απ’ τις δυνατότερες ερμηνείες του. Με καινούργια, πλην του ίδιου και του επίσης έξοχου Δημήτρη Ήμελλου, διανομή: Μαρία Σκουλά, Γιώργος Γάλλος, Γιάννης Κότσιφας _ αντ’ αυτού, το διήμερο 29/30 Απριλίου, ο Βασίλης Κουκαλάνι που ‘χε παίξει το ρόλο στο πρώτο ανέβασμα _, Αργύρης Πανταζάρας, Χάρης Φραγκούλης _ το φετινό Βραβείο «Δημήτρης Χορν». Προς το παρόν ένα έχω να σας πω: αυτή την παράσταση μην τη χάσετε.
Θυμίζω πως η τελευταία φορά που ο «Οιδίπους τύραννος» παρουσιάστηκε στην Ελλάδα ήταν μόλις το περασμένο καλοκαίρι _ πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Επιδαύρου _ σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις και με τον Αιμίλιο Χειλάκη στον επώνυμο ρόλο _ παράσταση και ερμηνεία, κατά τη γνώμη μου, σταθμοί.

Να πάτε! Οπωσδήποτε! Η αποχαιρετιστήρια _ με την ιδιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή του Θεάτρου _ παράσταση του Γιάννη Χουβαρδά στο Εθνικό είναι, αν όχι η καλύτερή του, μια απ’ τις καλύτερές του. Κατά γενική ομολογία _ οι κριτικές κι οι γνώμες του κοινού έρχονται καταιγιστικά, η μια μετά την άλλη, και το επιβεβαιώνουν. Μια παράσταση με Μέγεθος, δυναμική, μοντερνιστική αλλά χωρίς να χάνει το μέτρο _ ο ώριμος Χουβαρδάς των τελευταίων χρόνων _, συγκλονιστική. Που δίνει την ευκαιρία για ερμηνείες σπουδαίες. Με πρώτη της Μαρίας Πρωτόπαπα _ είναι η Λαβίνια Μάνον / Ηλέκτρα του έργου. Η οποία, για άλλη μια φορά, αποδεικνύει πως ανήκει στην εντελώς πρώτη γραμμή των πρωταγωνιστριών της γενιάς της, για τις οποίες πρέπει να καμαρώνουμε. Είδα την παράσταση ήδη δυο φορές και θα επανέλθω αναλυτικότερα.

Στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη κατέληξε για την καλοκαιρινή του εμφάνιση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου το ΚΘΒΕ. Σκηνοθέτης, ο Σωτήρης Χατζάκης, Τρυγαίος, ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος.
Θα ‘ναι η πέμπτη συνεργασία του ιδιαίτερα ταλαντούχου κωμικού με τον Σωτήρη Χατζάκη _ έχει κάνει μαζί του, στην Επίδαυρο πάντα και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, Ξανθία στους «Βατράχους» του Αριστοφάνη με το ΚΘΒΕ το 2003, Β΄ Άγγελο στις «Βάκχες» του Ευριπίδη (όπου ο σκηνοθέτης του ‘δωσε την ευκαιρία για ένα μη κωμικό ρόλο) το 2005 και Ευριπίδη στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη το 2006, με το Εθνικό και τα δυο, αλλά και Ευελπίδη στους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη με ανεξάρτητο σχήμα το 2009. Και θα ‘ναι ο έκτος Αριστοφάνης του Βασίλη Χαραλαμπόπουλου καθώς, εκτός απ’ τους παραπάνω ρόλους, έχει επίσης παίξει _ με τον Γιάννη Κακλέα σκηνοθέτη _ τον επώνυμο στην «Λυσιστράτη», το καλοκαίρι του 2010, με το Εθνικό, στην Επίδαυρο και, στους «Όρνιθες» πάλι, Πεισθέταιρο αυτή τη φορά, το περσινό καλοκαίρι με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης.
Η «Ειρήνη» έχει να παιχτεί απ’ το προπέρσινο καλοκαίρι, όταν την παρουσίασε στην Επίδαυρο η «Θεατρική Διαδρομή» σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη με τον ίδιο ως Τρυγαίο, ενώ φέτος παίζονται δυο εκδοχές της για παιδιά: στο «Δανδουλάκη» απ’ το θίασο «Νέα Ονειροπόληση» σε διασκευή και σκηνοθεσία Τούλας Ζαχαριουδάκη, στο «Άβατον» απ’ το σχήμα «exetleos» σε διασκευή και σκηνοθεσία Δικαίας Πικιού.

Σχεδόν τυχαία βρέθηκα στον «Παρνασσό» _ υπέροχη η ανανεωμένη υπεραιωνόβια αρχοντική αίθουσα, δεν την είχα δει _ για ένα ρεσιτάλ τραγουδιού. «Μαγεία στο δάσος…», ο τίτλος της συναυλίας και στη σκηνή η σοπράνο Νέλη Μαυροειδή. Τραγούδησε λίντερ _ Σούμαν, Μέντελσον, Μάλερ, Βολφ, Κλάρα Σούμαν, Σούμπερτ _ και γαλλικά σανσόν _ Φορέ. Απόφοιτη του Ωδείου Αθηνών, με υποτροφίες για μεταπτυχιακό στην όπερα και στο λιντ στο «Μοτσαρτέουμ» του Ζάλτσμπουργκ απ’ όπου αποφοίτησε με άριστα παμψηφεί, η Νέλη Μαυροειδή _ λυγερή, μέση δαχτυλίδι, ντυμένη με μια διακριτικά όμορφη, κομψή μοβ τουαλέτα _, που ‘χει αρχίσει καριέρα στο εξωτερικό, ήταν για μένα μια έκπληξη. Λυρική σοπράνο, με φωνή διάφανη, ανάσες άψογες, καλό φραζάρισμα, αυτοέλεγχο, γνώση του ύφους αυτών που τραγουδούσε με την υποστήριξη του Μανώλη Παπασηφάκι στο πιάνο, μετέφερε όλη τη μελαγχολία, όλο το λυρισμό αλλά κι όλη τη χάρη των τραγουδιών αυτών. Με αποκορύφωμα τη «Σειρήνα» του Χούγκο Βολφ. Κερδισμένη βραδιά.

Η Άννα Κοκκίνου θα ‘ναι η Εκάβη, η Κατερίνα Διδασκάλου η Ελένη κι η Κόρα Καρβούνη η Αθηνά στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη που θ’ ανεβάσει το καλοκαίρι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου ο Θοδωρής Αμπαζής με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας του οποίου είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής _ η πρώτη παρουσία του σκηνοθέτη στην Επίδαυρο κι η δεύτερη του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας μετά την… ταραχώδη ευριπίδεια «Μήδεια» του Ανατόλι Βασίλιεφ. Η υπόλοιπη διανομή είναι στα σκαριά. Η τραγωδία του Ευριπίδη παρουσιάστηκε για τελευταία φορά στην Ελλάδα μόλις στην αρχή της φετινής χειμερινής σεζόν, σε σκηνοθεσία Μίρκας Γεμεντζάκη, στον «Φούρνο». Στην Επίδαυρο έχει να παιχτεί απ’ το καλοκαίρι του 2009 όταν την ανέβασε η Νικαίτη Κοντούρη με Εκάβη την Λήδα Πρωτοψάλτη, Ανδρομάχη την Μαρία Ναυπλιώτου, Κασσάνδρα την Λαμπρινή Αγγελίδου, Ελένη την Πηνελόπη Μαρκοπούλου, Ταλθύβιο τον Φαίδωνα Καστρή.

Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει για το αν πράττει καλώς ή κακώς ο Δήμος της Αθήνας ν’ αποφασίσει ελέγχους για την επικινδυνότητα των θεατρικών χώρων και τη σφράγιση των μη νόμιμων (που είμαι απολύτως σίγουρος πως δε θα συμβεί ποτέ). Τη γνώμη μου την εξέφρασα, τις αμφιβολίες μου για τη σκοπιμότητα της απόφασης και τον απηρχαιωμένο νόμο στον οποίο βασίζεται τις εξέθεσα στο «Τέταρτο Κουδούνι» της περασμένης Πέμπτης, κατέληγα, όμως, πως τελικά με τους θεατές και την ασφάλειά τους θα συνταχτώ. Στο ιστολόγιο «Τόπος Θεάτρου» διάβασα, αμέσως μετά, _ μεταφορά απ’ το προσωπικό της ιστολόγιο _ την ηθοποιό Μάνια Παπαδημητρίου με σφοδρότητα να συντάσσεται με τους αντιδημαρχικούς _ μα πόσο εύκολο στην Ελλάδα είναι να διαιρεθούμε σε (…)κους και αντι(…)κους… _ και να γράφει, μεταξύ άλλων: «Έχει αρχίσει ένας διάλογος γελοίος σε σχέση με το αν πραγματικά έχουν κάποιοι θεατρικοί χώροι επικινδυνότητα […]. Ας φύγουμε λοιπόν από τον ανόητο διάλογο[…]. Κι αυτό το γελοίο που λένε: ‘Μιλάω απ’ την πλευρά του θεατή’ είναι ανόητο και παραπλανητικό […]».
Επειδή, προσωπικά, ποτέ, κανένα διάλογο δε θεωρώ «γελοίο» και «ανόητο», θα επανέλθω στο κατά Μάνιαν Παπαδημητρίου «γελοίο» που έγραψα «με τους θεατές θα συνταχτώ τελικά» _ και με τους ηθοποιούς που παίζουν σε χώρους επικίνδυνους, συμπληρώνω… _ και θ’ αντιγράψω απ’ το ίδιο ιστολόγιο ένα απόσπασμα από σχόλιο της επίσης ηθοποιού Γωγώς Ατζολετάκη, που είχε προηγηθεί:
«Πιθανώς να στενοχωρήσω κάποιους συναδέλφους και σχετικούς με το χώρο, όμως ήταν κοινό μυστικό ότι πολλά θέατρα λειτουργούσαν και λειτουργούν ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ, τουτέστιν δεν πληρούσαν εδώ και χρόοονια τις απαραίτητες προδιαγραφές για τη λειτουργία τους. Το 1981 (στον μεγάλο τότε σεισμό) εγκλωβιστήκαμε στο υπόγειο ‘Αμιράλ’, βγήκαμε με τρόμο ψυχής (θεατές και ηθοποιοί) και όταν ζητήσαμε να μάθουμε ΠΟΥ υπήρχε πόρτα εξόδου για τους ηθοποιούς, μας έδειξαν μια καταπακτή που έβγαζε από το ‘Αμιράλ’ στο από πάνω θέατρο ‘Διονύσια’ (νυν ‘Δημήτρης Χορν’). Να μη μιλήσω για την πυρασφάλεια που σε πολλά θέατρα είναι διακοσμητική, για την έλλειψη επίσης εξαερισμού… […]».

Ένα πνευματώδες, πανέξυπνο, χαριτωμένο, αστραφτερό, τρελούτσικο, σουρεαλίζον, υπέροχο κείμενο: αντλημένο απ’ το 68 σελίδων βιβλιαράκι «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα» (Εκδόσεις M.N.P., 2009) του Ευθύμη Φιλίππου, του σεναριoγράφου των ταινιών του Γιώργου Λάνθιμου «Κυνόδοντας» και «Άλπεις» _ βραβείου Χρυσό Οζέλα Σεναρίου μαζί με τον Γιώργο Λάνθιμο στο 68ο (2011) Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας _ και «L» του Μπάμπη Μακρίδη. Ένα κείμενο για το οποίο ο Νίκος Μπακουνάκης ήδη απ’ το 2009, όταν το παρουσίασε στο «Βήμα», διαπιστώνοντας τη θεατρικότητά του είχε προβλέψει: «Νομίζω ότι το κείμενο αυτό θα βρει τον δρόμο του στη σκηνή».
Και το οποίο, επίσης, δάνεισε τον απολαυστικό τίτλο του στην παράσταση που είδα στο «Άβατον». Απ’ την Ομάδα «Katayis Teater». Ήτοι δυο πολύ νέους ηθοποιούς, τον Βαγγέλη Ιεζεκιήλ Παπά και την Νόρα Δημοπούλου, που εδρεύουν στην Πάτρα. Δυο παιδιά που παίζουν αυτό το αστραφτερό κείμενο αστραφτερά: ένα σκηνικό πινγκ πονγκ, που ξεχειλίζει από χιούμορ, με καταιγιστικούς ρυθμούς ωρολογιακής ακρίβειας. Το πρόγραμμα της παράστασης είχε εξαντληθεί. Ρώτησα στο ταμείο ποιος μάστορας τους σκηνοθέτησε. Κι έμεινα εμβρόντητος. «Μόνοι τους το έκαναν» μου είπαν.
Δυσκολεύτηκα ν’ ανοίξω τις φωτογραφίες που μου ‘στειλαν, δυσκολεύτηκα ακόμα περισσότερο να ‘χω στα χέρια μου ένα πρόγραμμα _ τελικά έφτασε χάρη στην ευγενική βοήθεια της Μαρκέλλας Καζαμία και του Γιώργου Κατινά _ γι αυτό κι άργησα να γράψω _ η παράσταση δεν παίζεται πλέον. Αλλά στο μεταξύ έφτασε δελτίο Τύπου: τα δυο παιδιά που ‘παιξαν την παράσταση μ’ επιτυχία και στην Πάτρα και στην Θεσσαλονίκη επανέρχονται στην Αθήνα, στο «Θησείον πλέον, με το «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα». Τετάρτες και Πέμπτες από 10 Απριλίου και για τρεις βδομάδες. Πηγαίνετε να τους απολαύσετε.

Περισσότερα κείμενα του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, στο προσωπικό του blog, “Το Τέταρτο Κουδούνι”: http://totetartokoudouni.blogspot.gr/2013/03/blog-post_8186.html