Είδαμε τον Σικελικό Εσπερινό στη γενική πρόβα – Φωνές στα ουράνια!

Ο “Σικελικός” Εσπερινός” ήταν από τις πρώτες όπερες που παρακολούθησα στη ζωή μου, όταν ξεκινούσα στον χώρο της δημοσιογραφίας εντελώς “ψαρωμένη”, αφού τα πρώτα μου καθήκοντα περιλάμβαναν και το ρεπορτάζ Μεγάρου-Λυρικής, τη στιγμή που δεν είχα καμία ιδιαίτερη επαφή με την κλασική μουσική. Σε μία από τις πρώτες μου συνεντεύξεις για το περιοδικό ΜΟΝΟΠΟΛΗ, το πρώτο free press της Αθήνας, ο σκηνοθέτης του τότε ανεβάσματος του Μεγάρου Μουσικής, Νίκος Πετρόπουλος, είχε προσφερθεί πολύ πρόθυμα να με κατατοπίσει σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο και τη δική του κλασικότροπη κινηματογραφική προσέγγιση, και να οικοδομήσει στη φαντασία μου τον στόμφο που συνοδεύει συνήθως κάθε ανέβασμα του “I vespri siciliani” και τον “μύθο” για την σπουδαιότητα κάθε τέτοιου εγχειρήματος, που να δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό “μεγαλειώδες”.

Ακούγοντας λοιπόν “grand”, περιμένεις κάτι ανάλογο – σε συναίσθημα, σε σκηνικά, σε φωνές. Τότε, το 2003, στην ερώτησή μου αν θα τολμούσε ένα πιο μοντέρνο ανέβασμα, ο Νίκος Πετρόπουλος έλεγε ότι “από τη στιγμή που έχουμε να κάνουμε με ένα ιστορικό γεγονός, δεν επιτρέπεται ν’ αλλάξουμε το παραμικρό. Τα μεγάλα ιστορικά έργα πρέπει σήμερα να τα κάνουμε για τον θεατή οπτικά ενδιαφέροντα, χωρίς να παραποιούμε πράγματα”. Είχε λοιπόν προσπαθήσει να μεταφέρει την μεσαιωνική ατμόσφαιρα με σκηνικά που έμοιαζαν με πίνακες ζωγραφικής σε τόνους κιαροσκούρο. Χαρακτηριστικά θυμάμαι έναν τεράστιο σταυρό από άνθη, που ήταν το μοναδικό στοιχείο την ώρα του γάμου του Αρρίγκο και της Έλενα, αλλά και ένα καράβι που φαινόταν να έρχεται από μακριά και έριχνε την καθοριστική κανονιά στο τέλος του έργου. Δέκα χρόνια μετά, το 2013, ο Ρενάτο Τζανέλλα, διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής Σκηνής και σκηνοθέτης της φετινής παραγωγής, κάνει σχεδόν το απολύτως αντίθετο. Τα επιβλητικά, γεωμετρικά σκηνικά και τα κοστούμια παραπέμπουν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, ενώ προσθέτει και πινελιές που συνδέονται με το σήμερα: οι Γάλλοι κατακτητές και καταπιεστές κρατούν κλομπ, ενώ ασπίδες και κράνη σαν των ΜΑΤ “ξεκουράζονται” στην άκρη της σκηνής. Στη διάρκεια του έργου δημιουργούνται αρκετές όμορφες εικόνες σε σχέση με την υπόθεση και τη νοηματοδότηση: το Παλέρμο που αναπαριστάται αφαιρετικά με ψηλό λευκό τείχος με κόγχες (ειδικά όταν το “βλέπουμε” από μακριά σε μικρογραφία και σε κεκλιμένο επίπεδο, και οι φωτισμοί δημιουργούν ατμοσφαιρικές σκιές, προκύπτει ένα οπτικό αποτέλεσμα ανάλογο έργων του Τζόρτζιο ντε Κίρικο), οι χορεύτριες-κακοποιημένες από τους Γάλλους γυναίκες του Παλέρμο σαν άψυχες κουρελιασμένες κούκλες ως μνήμη-κοντράστ στις ετοιμασίες και τις χαρές του γάμου, η τελική ομαδική σκηνή της επανάστασης όπου το πλήθος «καταβροχθίζει» τους εχθρούς, που χάνονται μέσα του.

Όσον αφορά στο μουσικό μέρος, ο Βέρντι δεν σε αφήνει στιγμή να βαρεθείς, διατηρώντας «ζωηρό» το τέμπο καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Η Ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής υπό τη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη ήταν εξαιρετική στην απόδοση του μουσικού κειμένου. Όσον αφορά στις φωνές, οι ερμηνευτές της δεύτερης διανομής που τραγούδησαν στη γενική πρόβα, ήταν ανεξαιρέτως πάρα πολύ καλοί. Πάντως ξεχωριστή μνεία αξίζει για μένα ο Κορεάτης Ρούντυ Παρκ, που υποδύθηκε τον Αρρίγκο, και με άφησε άναυδη με τη δύναμη και αντοχή της φωνής του. Δεν «έσπασε» και δεν το «έχασε» ούτε στιγμή, σε ένα ρόλο με πολύ υψηλές φωνητικές απαιτήσεις. Συνολικά οι ερμηνευτές θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη ελευθερία επί σκηνής, αλλά σκηνοθετικά προτιμήθηκαν «ασφαλείς» οδοί ως προς την κίνησή τους. Επίσης, σε αντίθεση με το 2003, αυτή τη φορά συμπεριλήφθηκε μπαλέτο, που στην πρώτη περίπτωση είχε αφαιρεθεί (ο Κος Πετρόπουλος το θεωρούσε εντελώς άστοχο να παρεμβάλλεται ένα μπαλέτο την στιγμή που ετοιμάζεται μια δολοφονία, μόνο και μόνο επειδή ήταν κάτι που συνηθιζόταν για τους συνθέτες όταν παρουσίαζαν τα έργα τους στη Γαλλία). Η χορογραφία ήταν καλή, αλλά η εκτέλεσή της σε γενικές γραμμές μου φάνηκε μέτρια. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι δεν γινόταν να μην ξεχωρίσεις την prima ballerina Μαρία Κουσουνή (;), που μπορεί να είναι ταυτόχρονα δυναμική αλλά και γεμάτη χάρη και καθαρότητα.

Ομολογώ ότι αν και μου αρέσουν πολύ τα μοντέρνα ανεβάσματα, το συγκεκριμένο έργο θα προτιμούσα να το δω σε μια πιο κλασική εκδοχή. Η όποια συγκίνηση ένιωσα αυτή τη φορά, προέκυπτε περισσότερο από την μουσική παρά από την σκηνοθεσία. Φυσικά αξίζει να το δείτε, για λόγους που περιγράφηκαν παραπάνω, αλλά και για τον επιπλέον λόγο ότι ο «Σικελικός Εσπερινός» είναι μια όπερα που δεν παρουσιάζεται συχνά, ακόμα και στο εξωτερικό. Υπολογίστε μόνο τους χρόνους σας! Η παράσταση διαρκεί 3 ώρες+! Τέλος, είναι ευκαιρία και να ψάξετε μερικά ιστορικά στοιχεία για να μάθετε τα αληθινά γεγονότα πάνω στα οποία βασίζονται τα τεκταινόμενα της υπόθεσης. Η παράδοση πάντως λέει ότι η εξέγερση των Σικελών εναντίον των Γάλλων κατακτητών ξεκίνησε από το Παλέρμο στις 31 Μαρτίου του 1282, την ώρα του εσπερινού, όταν έξω από την εκκλησία του Αγίου Πνεύματος, ένας Γάλλος στρατιώτης προσέβαλε μια γυναίκα…

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση, εδώ