Σαν σήμερα, 13 Ιουνίου 1888: Γεννιέται ο “εθνικός ποιητής της Πορτογαλίας”, Φερνάντο Πεσσόα
Ποιο είναι το ξεχωριστό χαρακτηριστικό του λογοτέχνη Φερνάντο Πεσσόα; Ότι είχε εφεύρει στη φαντασία του δεκάδες χαρακτήρες, με τα ονόματα των οποίων υπέγραφε τα πονήματά του! Ο Πεσσόα ήταν μελαγχολική και μοναχική προσωπικότητα με βαρετή ζωή, ωστόσο συνειδητοποιημένος και καθόλου “χαμένος”. Πέθανε το 1935, σε ηλικία μόλις 47 ετών, από κολικό του νεφρού, ως φυσική συνέπεια της κατάχρησης αλκοόλ. Πριν τον θάνατό του, είχαν δημοσιευτεί ελάχιστα έργα του. Οι μελετητές ανακάλυψαν μια τεράστια ποσότητα αδημοσίευτου έργου του σε ένα μπαούλο στο σπίτι του μετά τον θάνατό του, και ως τώρα έχουν καταγραφεί 72 alter ego υπογραφές του.
Στο ανατρεπτικό διήγημα του Πεσσόα “Ο Αναρχικός Τραπεζίτης“, ο ήρωας αντιπροσωπεύει το -με βάση την κοινή λογική- αδιανόητο: είναι και πλούσιος κερδοσκόπος τραπεζίτης και αναρχικός! Όχι μόνο στις πεποιθήσεις και στα λόγια, αλλά και στην πράξη και στην ουσία! Το πώς γίνεται αυτό, ο ήρωας το εξηγεί αναλυτικά στη συζήτηση που έχει με ένα δεύτερο πρόσωπο. Αυτό που λέει, είναι πως ο πραγματικά αναρχικός είναι ο απόλυτα ελεύθερος άνθρωπος. Και ότι το μοναδικό πράγμα που μπορεί να σου εξασφαλίσει την απόλυτη ελευθερία και να σε αποδεσμεύσει από ελέγχους και κυρώσεις των Αρχών, είναι η παντοδυναμία του χρήματος, που νικά τα πάντα! Είναι να μην σε βάζει σε σκέψεις αυτή η επιχειρηματολογία; Ο Πεσσόα βέβαια προσπαθεί να δείξει πώς κάποιος μπορεί να δηλώνει ιδεαλιστής και πιστός στις ιδέες του, φέρνοντάς τις στα μέτρα της εποχής του.
Ο Πεσσόα μέχρι τον θάνατό του έγραφε το “Βιβλίο της Ανησυχίας“, σαν ένα ιδιότυπο ημερολόγιο, που ήθελε να δημοσιεύσει με το όνομα Μπερνάντο Σοάρες:
“Γράφω, λυπημένος, στο ήσυχο δωμάτιό μου, μόνος όπως υπήρξα πάντα, μόνος όπως θα υπάρχω πάντα. Κι αναρωτιέμαι αν η φωνή μου, φαινομενικά τόσο ασήμαντη, δεν ενσαρκώνει την ουσία χιλιάδων φωνών, τη δίψα να μιλήσουν χιλιάδων ζωών, την υπομονή εκατομμυρίων ψυχών υποταγμένων σαν την δική μου στο καθημερινό πεπρωμένο, στο ανώφελο όνειρο, στην ελπίδα που δεν αφήνει ίχνη. Αυτές τις στιγμές η καρδιά μου χτυπά πιο δυνατά γιατί έχω συνείδηση πως υπάρχει”.
Από το “Περί αγάπης, μίσους, βιβλίων και ονείρων“:
Ακολουθούν κάποια χαρακτηριστικά αποφθέγματά του Πεσσόα:
Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε.
Με τον ίδιο τρόπο που πλένουμε το κορμί μας, θα έπρεπε να πλένουμε και το πεπρωμένο μας, να αλλάζουμε ζωή, όπως αλλάζουμε ρούχα – όχι για λόγους επιβίωσης, όπως κάνουμε όταν τρώμε ή κοιμόμαστε, μα με εκείνο το σεβασμό που έχουμε σαν τρίτοι απέναντι στον εαυτό μας.
Πόσα προσωπεία φοράμε, και άλλα τόσα κάτω απ’ αυτά
στην όψη πάνω της ψυχής μας;
