Είδαμε την Helen Mirren ως Βασίλισσα Ελισάβετ στο Μέγαρο!

Στην Αγγλία υπάρχει ένας θεσμός: Κάθε βδομάδα ο πρωθυπουργός της χώρας επισκέπτεται την Βασίλισσα και την ενημερώνει για 20 λεπτά σχετικά με τα τεκταινόμενα της πολιτικής ζωής. Η Βασίλισσα ακούει και συμπαρίσταται, καθώς δεν έχει θεσμικό ρόλο να παρέμβει στα πολιτικά. Ο συγγραφέας Peter Morgan σκέφτηκε ότι μετά από τόσες συναντήσεις, οι διάφοροι πρωθυπουργοί αποκτούν μία οικειότητα με την βασίλισσα. Οι πρωθυπουργοί είναι άτομα που υφίστανται τρομακτική πίεση στην ηλεκτρική καρέκλα που κάθονται και η Ελισάβετ Β είναι μια καλή ακροατής γι’ αυτούς. Η συνομιλία μαζί της λειτουργεί και ως παρηγοριά.

Το έργο είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο. Παρά την επισημότητα του θέματος (γιατί τι πιο επίσημο από έναν διάλογο ενός πρωθυπουργού με την βασίλισσα της Αγγλίας) έχει έξυπνα ευρήματα, χιούμορ, συναίσθημα. Επίσης, δείχνει σεβασμό σε έναν θεσμό ή πρόσωπο, χωρίς να γίνεται υποστηρικτής του.

Οι διάλογοι ανάμεσα στην Βασίλισσα και τους πρωθυπουργούς είναι επινοημένοι από τον συγγραφέα. Δίνει κωμικές νότες στους διαλόγους, ενώ κάνει και τα προσωπικά του σχόλια για τα πολιτικά πράγματα. Το χιούμορ της παράστασης είναι αρκετά αγγλικό. Σε άλλα σημεία το καταλάβαιναν μόνο οι Άγγλοι θεατές του Μεγάρου (που δεν ήταν και λίγοι). Όμως σε πολλά σημεία ήταν ιδιαίτερα κατανοητό. Γιατί, τι δεν μπορείς να καταλάβεις, πχ όταν ο David Cameron μιλάει και την Βασίλισσα την παίρνει ο ύπνος; Επίσης, δεν υπάρχει γραμμική σειρά στους διαλόγους και η Ελισάβετ μπορεί σε ένα σημείο να εμφανίζεται γηραιά και στην αμέσως επόμενη σκηνή νέα, 50 χρόνια πιο πριν.

Ο συγγραφέας έχει κάνει έρευνα, ιδίως στο κομμάτι του ποιους πρωθυπουργούς συμπαθούσε η Ελισάβετ και ποιους όχι. Εδώ έχουμε μία έκπληξη: Όλοι νομίζουν ότι η Thatcher και η Ελισάβετ είχαν άριστες σχέσεις. Ωστόσο, όπως παρουσιάζει τα πράγματα το έργου του Morgan οι δύο γυναίκες δεν είχαν μεγάλη συμπάθεια. Μάλιστα, στον διάλογο μεταξύ τους, η Σιδηρά Κυρία (την οποία ερμηνεύει η Haydn Gwynne) μπαίνει εξοργισμένη στο παλάτι από κάποιες διαρροές που έγιναν από το βασιλικό περιβάλλον στον Τύπο και δείχνουν ότι η Βασίλισσα δεν είναι και τόσο ευχαριστημένη με την διχαστική πολιτική της Thatcher.

Ο αγαπημένος της είναι ένας πρωθυπουργός των εργατικών, Harold Wilson. Τον ρόλο αυτό ερμηνεύει με μαστοριά ο Richard McCabe και δικαίως κέρδισε το βραβείο Ολίβιε για Β αντρικό ρόλο φέτος. Η σχέση ανάμεσα στον Wilson, που εμφανίζεται τρεις φορές στην παράσταση, και την Ελισάβετ είναι ένα από τα πιο δυνατά στοιχεία του έργου. Αρχικά ο πρωθυπουργός παρουσιάζεται σαν ένας τελείως λαϊκός τύπος, γλοιώδης, «από τα αλώνια στα σαλόνια», που λέμε. Όμως στην πορεία, αυτή του η τάση να λέει ό,τι σκέφτεται τον κάνει εξαιρετικά συμπαθή. Και η βασίλισσα ομολογεί πως ήταν ο αγαπημένος της. Στην τελευταία συνάντησή τους (την τελευταία και του έργου) ο Wilson της ανακοινώνει ότι σκοπεύει να παραιτηθεί, γιατί διαγνώσθηκε με Αλτσχάιμερ και αρχίζει να χάνει την μνήμη του. Πιο πριν είχαμε δει ότι ο ίδιος άνθρωπος έχει μια φοβερή φωτογραφική μνήμη. Έτσι, η φθορά αυτής της τέλειας μνήμης από το Αλτσχάιμερ δίνει μια δραματική ποιότητα στο έργο.

Όπως επίσης, εξαιρετική δραματική κλάση είχαν οι σκηνές που η μεγάλη πλέον Βασίλισσα συνομιλεί με τον εαυτό της, όταν ήταν κοριτσάκι (Nell Williams). Αυτές οι “φανταστικές” σκηνές δένουν ωραία τα κενά ανάμεσα στις συναντήσεις της Ελισάβετ με τους διάφορους πρωθυπουργούς και βγάζουν μια όμορφη συγκίνηση, καθώς φέρνουν σε κοντράστ μια παιδική ψυχή με μια ώριμη του ίδιου ανθρώπου.

Ως προς τις ερμηνείες, η Helen Mirren και ο Richard McCabe, όπως είπαμε, κάνουν την διαφορά. Καταφέρνουν ταυτόχρονα να είναι πολύ πειστικοί, αλλά και ανθρώπινοι και συνάμα αστείοι, χωρίς να αποδομείται ο ρόλος και το κύρος τους. Καταπληκτικές ερμηνείες.

Η σκηνοθεσία του Stephen Daldry υπηρετεί με επάρκεια το κείμενο. Χωρίς να ξεφεύγει από τον παραδοσιακό χαρακτήρα των περισσότερων παραστάσεων του Εθνικού της Αγγλίας, καταφέρνει να δώσει και κάποιες νότες πιο σύγχρονου θεάτρου. Ως προς την σκηνογραφία, χαρακτηρίζεται από έναν καλοδουλεμένο ρεαλισμό, ενώ φοβερή δουλειά έγινε στα κοστούμια της Ελισάβετ και στις περούκες, μεταμορφώνοντας την Mirren σε μια πειστικότατη βασίλισσα, σε διάφορες περιόδους της 60χρονης βασιλείας της.

Γιώργος Σμυρνής