Έρωτας και ραδιουργία για το Φεστιβάλ Αθηνών: Έρωτας στα πλοκάμια της εξουσίας!

Στο έργο του Σίλερ το αγνό πάθος καταστρέφεται σε έναν διεφθαρμένο και καταπιεστικό κόσμο. Ένας έρωτας ανάμεσα σε έναν πλούσιο και σε μια ταπεινής καταγωγής συναντά τις αντιδράσεις της υψηλής κοινωνίας. Και οδηγεί στην καταστροφή τους δύο νέους. Το έργο ήταν σαφώς μέσα στο έντονα συναισθηματικό πνεύμα του ρομαντισμού, ο οποίος υποστήριζε την κοινωνική αλλαγή και την άνοδο της αστικής τάξης στην εξουσία, αλλά πίστευε και στην αυθεντικότητα του ανθρώπινου συναισθήματος. Το ενδιαφέρον (και ιστορικά οξύμωρο) είναι ότι στην εποχή μας (μια εποχή κυριαρχίας του αστικού πολιτισμού, τον οποίο ο Σίλερ υποστήριζε) φαίνονται υπερβολικές όλες αυτές οι επικλήσεις στο αγνό συναίσθημα.

Το “Έρωτας και ραδιουργία” (1783) είναι ένα καλά δομημένο έργο, με δυνατές εξάρσεις και ποιητικό λόγο και, παρά τις υπερβολές του, διαθέτει υλικό για ένα δυνατό θεατρικό δράμα. Επίσης, καταφέρνει να δώσει μία αίσθηση κοινωνικής σύγκρουσης, ανάμεσα στην κυριαρχούσα αριστοκρατία που εμφανίζεται ως αλαζονική, διεφθαρμένη, καταπιεστική και την πιο αγνή και έντιμη αστική τάξη, που την εποχή εκείνη ανέρχεται στα πράγματα και διεκδικεί μερίδιο της εξουσίας.

Λόγω του τεταμένου πολιτικού κλίματος, το έργο του Σίλερ διακατέχεται από έναν δυϊσμό του τύπου «οι καλοί και τα καθάρματα», ενώ κεντρικό ρόλο –παραδόξως για την εποχή μας, αλλά όχι για εκείνη την εποχή- διαδραματίζει ο έρωτας. Το αυθεντικό συναίσθημα δύο νέων, που υπερβαίνει ταξικούς διαχωρισμούς και συμφέροντα, μοιάζει να είναι ο μεγάλος εχθρός του αριστοκρατικού κατεστημένου, το οποίο «σκυλιάζει» για να τους χωρίσει. Η αφέλεια των καλών συγκρούεται με την πονηριά των κακών, σε μια καλοστημένη και εμπνευσμένη ίντριγκα. Αλλά στο ποιητικό αυτό κείμενο υπάρχει αρκετός χώρος για σκοτάδι ακόμα και στις καρδιές των πιο αγνών και έντιμων στοιχείων, όταν παγιδευτούν από μια καλοστημένη ίντριγκα και πιστέψουν ότι η αγαπημένη τους, τους πρόδωσε.

Η σκηνοθεσία της παράστασης καταφέρνει να δώσει μια σύγχρονη ματιά στο ρομαντικό και ξέχειλο από συναίσθημα αυτό έργο, χωρίς να του αλλοιώνει τον χαρακτήρα. Και το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει μια αξιοπρόσεκτη και καλοφτιαγμένη παράσταση, που αναδεικνύει τόσο το συναίσθημα (φωτεινό ή σκοτεινό), τις ταξικές συγκρούσεις και διαφορές, αλλά και τα οπερατικά στοιχεία της υπερβολής που χαρακτηρίζουν το έργο.

Το κυριότερο στοιχείο της δύναμης αυτής της παράστασης πάντως είναι η αξία των ερμηνευτών. Όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης είναι πολύ καλοί. Ο Χάρης Φραγκούλης παίζει το νεαρό αριστοκράτη Φερδινάνδου, που ερωτεύεται την νέα αστή, ξεπερνώντας τις κοινωνικές συμβάσεις. Η ερμηνεία του εξαιρετικά ταλαντούχου αυτού ηθοποιού απογειώνεται στα σημεία που τυφλώνεται από την ζήλια του (αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας). Οι σκοτεινές πλευρές του ανθρώπινου συναισθηματισμού και η τρέλα που φέρνει η ερωτική εμμονή αποδίδονται με εντυπωσιακό τρόπο από τον ηθοποιό. Ο γιος έρχεται σε σύγκρουση με τον πατέρα για χάρη του έρωτα. Ο πατέρας, βέβαια, είναι ένας παλιάνθρωπος και «εχθρός του λαού», πράγματα που ο γιος δεν του τα συγχωρεί.

Ο Ακύλλας Καραζήσης αποδίδει άψογα τον πρόεδρο Φον Βάλτερ, κυνικό και διεφθαρμένο πατέρα του Φερδινάνδου, γεμάτο έπαρση, μοχθηρία και κρυφές σκέψεις, τις οποίες ο ηθοποιός αποκαλύπτει σαν άσσους στο μανίκι του, με τρόπο που να ξαφνιάζει τον θεατή. Στο πλευρό του, ως δεύτερος κακός, ο Νίκος Χατζόπουλος, που ερμηνεύει τον ταπεινής καταγωγής αλλά υψηλής διαφθοράς συνεργάτη του πατέρα στις παλιανθρωπιές. Με επιδεξιότητα ο ηθοποιός προσθέτει το στοιχείο μιας μικροαστικής μικρότητας, μιας πιο χαμερπούς- θα λέγαμε- παλιανθρωπιάς.

Πολύ καλές όμως ήταν και οι ερμηνείες της αγνής Λουίζας (την οποία ερωτεύεται ο Φερδινάνδος) Πολυξένης Ακλίδη, αλλά και της Μαρίας Σκουλά, που έχει διπλό ρόλο, αυτόν της μητέρας της Λουίζας αλλά και μιας αριστοκράτισας, μπλεγμένης στην σκοτεινή ερωτική συνωμοσία, της Λαίδης Μύλφορντ. Ο Γιάννης Νταλιάνης δίνει μια πολύ άμεση και φυσική ερμηνεία στον ρόλο του κυρίου Μίλερ, του πατέρα της Λουίζας, που είναι ένας απλός άνθρωπος που αγαπάει την οικογένειά του και βρίσκεται κι αυτός στην δίνη ενός μεγάλου πάθους και μιας εξίσου μεγάλης συνωμοσίας.

Γενικά, το «Έρωτας και ραδιουργία» εντυπωσιάζει με τον τρόπο που δείχνει το σκοτάδι (και όχι το φως) της ανθρώπινης ψυχής. Παρά τις ηθικολογικές υπερβολές και τις ψευδαισθήσεις της εποχής του ρομαντισμού, γίνεται ένα πολύ ενδιαφέρον έργο, χάρη στην έξυπνη πλοκή και τον ποιητικό λόγο, αλλά και την αρκετά μοντέρνα σκηνοθεσία. Κυρίως όμως είναι η μεγάλη ποιότητα των ηθοποιών που ανεβάζει ψηλά τον πήχη αυτής της παράστασης.

Γιώργος Σμυρνής

Η παράσταση παίζεται από 30 Ιουνίου έως 3 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 στις 21:00 
Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ