Μα να ξεχάσουν τον Μικιτζίρο Χίρα…
Μου ‘χει κάνει εντύπωση. Δεκάδες ρεπορτάζ και συνεντεύξεις των συντελεστών της «Μήδειας» του Ευριπίδη που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου με άντρα _ τον Γιώργο Κιμούλη _ στον επώνυμο ρόλο είδα, πλήθος δελτίων Τύπου έφτασε… Πουθενά, μα πουθενά να μη διαβάσω ούτε μια αράδα ούτε μια κουβέντα για την πρώτη «Μήδεια» με αποκλειστικά ανδρική διανομή που είδαμε στην Ελλάδα όταν, μάλιστα, αυτά τα εγχειρήματα δεν είχαν γίνει κοινός τόπος; Τη γιαπωνέζικη «Μήδεια» του θιάσου «Τόχο», εννοώ, σε σκηνοθεσία του Γιουκίο Νιναγκάουα με τον Μεγάλο Ηθοποιό Μικιτζίρο Χίρα στον επώνυμο ρόλο.Γράφει ο Γιώργος Δ.Κ. Σαρηγιάννης
Η παράσταση, που περιόδευσε σ’ όλο τον κόσμο με διθυραμβικές κριτικές, παίχτηκε το καλοκαίρι του 1983 στον Λυκαβηττό, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, για δυο βραδιές και πέρασε στο ντούκου _ λίγοι ήμασταν οι τυχεροί που την είδαμε αλλά αυτοί οι λίγοι τρελαθήκαμε. Και το επόμενο καλοκαίρι _ του ’84 _, όταν ο τότε διευθυντής του Φεστιβάλ Δήμος Βρατσάνος που αντελήφθη τη δυναμική της είχε τη φαεινή ιδέα να την επαναφέρει στο Ηρώδειο για δυο επίσης παραστάσεις, έκανε πάταγο _ ο κόσμος, ειδικά του θεάτρου, είχε πια ενημερωθεί. Θυμάμαι ακόμα λεπτομέρειες, θυμάμαι ακόμα το ξεχειλισμένο Ηρώδειο να ΑΠΟΘΕΩΝΕΙ _ ναι, ΑΥΤΗ ήταν αποθέωση! _ την παράσταση και τον πρωταγωνιστή και, ειδικά, δε θα ξεχάσω ΠΟΤΕ στη ζωή μου τον Μεγάλο Χίρα (στη φωτογραφία). Η Ερμηνεία. Αξεπέραστη! Η παράσταση μάλιστα έχει μαγνητοσκοπηθεί _ και ήταν καλή η μαγνητοσκόπηση _ απ’ τη μακαρία τη λήξει ΕΡΤ και κάποια στιγμή μεταδόθηκε _ τι να ‘χει απογίνει άραγε το βίντεο αυτό;
Αργότερα μάλιστα _ το 1986 _ η δική μας Ασπασία Παπαθανασίου μετακλήθηκε στην Ιαπωνία κι έπαιξε στο πλευρό του Μικιτζίρο Χίρα – Οιδίποδα την Ιοκάστη στον «Οιδίποδα τύραννο» του Σοφοκλή. Στα ελληνικά, σε μια δίγλωσση παράσταση _ γιαπωνέζικα και ελληνικά _, επίσης του Γιουκίο Νιναγκάουα, παράσταση η οποία δεν ήρθε στην Ελλάδα. Τον σπουδαίο ηθοποιό τον χτύπησε στο μεταξύ ο καρκίνος και μάλιστα στο λάρυγγα. Ευτυχώς τα κατάφερε. Το ξεπέρασε, είναι εν ζωή, έχει φτάσει τα 80 και συνέχισε την καριέρα του αλλά, απ’ ό,τι ξέρω, μόνο στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση.
Ο Νιναγκάουα έφερε, τελικά, τον «Οιδίποδά» του το 2004 στο Ηρώδειο σε καινούργιο ανέβασμα, με άλλους πρωταγωνιστές αλλά χωρίς την επιτυχία της «Μήδειας». Μια παράσταση, λοιπόν, που άφησε εποχή πιστεύω πως οι συντελεστές της νυν «Μήδειας», οι οποίοι δεν κομίζουν γλαύκα, όφειλαν, τιμής ένεκεν τουλάχιστον, να την αναφέρουν. Δε φαντάζομαι να την έχουν ξεχάσει… Ούτε φαντάζομαι να την αποκρύπτουν για να πουλήσουν πρωτιά…
Αν έγιναν λάθη; Και βέβαια έγιναν. Πολλά. Αν η μεγαλομανία γιγάντωσε το κτίσμα και το προίκισε, μέσω της επέκτασης, με αίθουσες που ήταν περιττές και που τώρα δεν κουλαντρίζονται με τίποτα; Κι απ’ τις οποίες αποκλείστηκε, μάλιστα, η Λυρική Σκηνή για να βρεθεί κατόπιν μια φόρμουλα για κάποιες συνεργασίες; Γεγονός. Αν δεν έλειψε η έπαρση _ έως αλαζονεία; Παρούσα ήταν. Αν η επανάπαυση πως η πολιτεία θα ‘ναι στο διηνεκές παρούσα και θα προικίζει και θα στηρίζει και θα κάνει, μέσω διαπλοκών, τα στραβά μάτια και θα χαρίζει και θα παραγράφει δεν ήταν λάθος; Ήταν. Μέγα.Αλλά ποιος θα τολμούσε ν’ αμφισβητήσει την προσφορά του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών; Το Μέγαρο Μουσικής ήρθε το 1991 σε μια Αθήνα μουσικά άνυδρη _ μια Κρατική Ορχήστρα να σέρνεται σε ακατάλληλες αίθουσες, όσοι αγαπούσαμε, εκτός απ’ το κυρίαρχο τραγούδι, και τη λεγόμενη «κλασική» μουσική να πρέπει να περιμένουμε το καλοκαίρι για να την ακούσουμε (της κακιάς ώρας ακρόαση…) από κάποια πιο αξιόλογα ξένα σύνολα στο, επίσης ακατάλληλο για τη μουσική αυτή, Ηρώδειο του Φεστιβάλ Αθηνών, μια μουσική ζωή θλιβερού επαρχιακού επιπέδου… _ για ν’ αναβαθμίσει, να μεταμορφώσει τη ζωή αυτή.
Τώρα σκέφτονται να το ιδιωτικοποιήσουνε _ κι ας έγιναν διαψεύσεις. Γιατί πάει κατά διαβόλου. Όταν ξεκινούσε πριν από 22 χρόνια, αναρωτιόμουνα και αναρωτήθηκα έκτοτε πολλές φορές: πόσο θ’ αντέξει το Μέγαρο όταν οι ρίζες της μουσικής παιδείας είναι σαθρές κι όταν ο μουσικά άσχετος μέσος Έλληνας θεωρεί _ και αν… _ πως οι υψηλότερες κορυφές της μουσικής είναι ο Μίκης Θεοδωράκης κι ο Μάνος Χατζιδάκις _ και μάλιστα ο Θεοδωράκης κι ο Χατζιδάκις των τραγουδιών, όσο σπουδαίοι κι αν είναι στο είδος που καλλιέργησαν; Πόσο θ’ αντέξει μ’ ΑΥΤΕΣ τις αστρονομικές τιμές στα εισιτήρια; Πόσο θ’ αντέξει μ’ ΑΥΤΟ το νεοπλουτίστικο κοινό που το γεμίζει και το οποίο, πού θα πάει, δε θα βαρεθεί; Αφού εξαντλήσει το life style «πήγα Μέγαρο» δε θα λακίσει; Πόσο θ’ αντέξει μ’ αυτό το αφ’ υψηλού που ξεκινούσε απ’ τα ταμεία κι έφτανε μέχρι τα ανώτατα κλιμάκια; Δυστυχώς επαληθεύτηκα. Δεν επιχαίρω όμως. Το αντίθετο! Θλίβομαι. Βλέποντας την προϊούσα παρακμή. Κι αναλογιζόμενος το μέλλον που πάει να γίνει σαν το παρελθόν. Ούτε μπορώ να φτύνω εκεί όπου χρωστάω έξοχες στιγμές _ μουσικές κυρίως αλλά και οπερατικές και χορευτικές και θεατρικές και εικαστικές, και… και… Το Μέγαρο πάρα πολλά μου πρόσφερε. Και νομίζω όχι μόνο σε μένα, σε πολλούς.
Για την παράσταση «Η εμπειρία της παράστασης Κήπος Στάχτες» έγραψα ήδη. Δε θέλω να πω περισσότερα εκτός απ’ το να επαναλάβω: πηγαίνετε να δείτε την παράσταση αυτή του Ηλία Κουνέλα και των συνεργατών του. Ένοιωσα όμως πως οφείλω να αναρτήσω εδώ μια συνέντευξη του Παναγιώτη Μήλα με τα τρία παιδιά της παράστασης που ‘χει αναρτηθεί στις 31 Ιανουαρίου 2013 στον ιστότοπο www.catisart.gr όπου και τη διάβασα. Αφορά την αρχική παράσταση, όχι την τρέχουσα αλλά λέει ΤΑ ΠΑΝΤΑ. Έτσι θα μπείτε καλύτερα στο πνεύμα: http://www.catisart.gr/index.php/2010-05-03-21-16-20/1284-2013-01-31-02-06-54.html
Το αγαπώ _ το αγαπούμε _ το ΕΦ, το δεκαπενθήμερο εφημεριδάκι του Ελληνικού Φεστιβάλ που κυκλοφορεί με διευθυντή σύνταξης τον Ηλία Κανέλλη κάθε καλοκαίρι ενημερώνοντάς μας για τα φεστιβαλικά τεκταινόμενα σε Αθήνα και Επίδαυρο. Ήδη έφτασε στο έβδομο καλοκαίρι του και στο 34ο φύλλο του. Ειδικά φέτος που θα μείνουμε χωρίς πρόγραμμα / κατάλογο των Φεστιβάλ του 2013, όπως, τελικά, αποδείχτηκε _ απώλεια για την μελλοντική τεκμηρίωση _ είναι ο μόνος τρόπος για να ενημερωνόμαστε. Αλλά δεν επιτρέπεται να διαβάζω στο επίσημο έντυπο του Φεστιβάλ _ τρεις φορές _ πως τ’ όνομα του ήρωα στον «Ρινόκερο» του Ιονέσκο _ που μας ήρθε ως παράσταση απ’ την Γαλλία κι αν πω πως μ’ ενθουσίασε, ψέματα θα σας πω… _ είναι Μπερανζιέ. Μπερανζέ είναι.
Και μια απορία. Εντάξει, πρόγραμμα / κατάλογο δε θα δούμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών _ λόγω της οικονομικής κρίσης υποθέτω. Βλέποντας στην αρχή του Φεστιβάλ, στις παραστάσεις, κάποια μονόφυλλα ή δίφυλλα με τα στοιχειώδη υπέθεσα πως αυτή θα ‘ναι η _ έστω ελλιπής _ φετινή ενημέρωσή μας για κάθε εκδήλωση. Αλλά σ’ άλλες εκδηλώσεις υπάρχουν, σ’ άλλες όχι, σ’ άλλες είναι… δυσεύρετα και πρέπει να βάλεις μέσο για να τα βρεις _ απαράδεκτο! Πας να δεις παράσταση και δεν ενημερώνεσαι ούτε για τη διανομή! Θα μπορούσε κάποιος να μου λύσει την απορία για τα κριτήρια _ για ποιες εκδηλώσεις, δηλαδή, ετοιμάζουν μονόφυλλο / δίφυλλο και για ποιες όχι; Έτσι από περιέργεια.
Μετά τον Σαμαρά κι ο Γκρούεφσκι σπεύδει στην Κίνα. Ομοίως κιαλάροντας επενδύσεις της απόγνωσης. Στο Πεκίνο, αδελφές μου, στο Πεκίνο…
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…
Περισσότερα κείμενα του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, στο προσωπικό του blog, “Το Τέταρτο Κουδούνι“
