Ο εχθρός του λαού για το Φεστιβάλ Αθηνών- Το σύστημα είναι σάπιο!
Η συμμετοχή της Schaubühne και του πολύ σημαντικού και πρωτοποριακού σκηνοθέτη Thomas Ostermeier «ο εχθρός του λαού» του Ίψεν ήταν σίγουρα ένα από τα μεγάλα event του φετινού φεστιβάλ Αθηνών. Και πραγματικά δικαίωσε την φήμη της η συγκεκριμένη παράσταση.
Το έργο του Ίψεν μιλάει για έναν γιατρό, που υποψιάζεται ότι τα λουτρά της πόλης, στην οποία ζει και εργάζεται έχουν μολυσμένα νερά και προκαλούν σοβαρές μολύνσεις τους τουρίστες που τα επισκέπτονται. Εργαστηριακές μελέτες δικαιώνουν τις υποψίες του. Όμως η πόλη έχει επενδύσει πολλά στην τουριστική της ανάπτυξη. Τα κατεστημένα συμφέροντα θα προτιμούσαν να μολύνονται οι τουρίστες της περιοχής, παρά να χάσουν τα κέρδη τους.
Μάλιστα, ο Δήμαρχος της πόλης είναι και αδερφός του γιατρού, γεγονός που δημιουργεί κι άλλες δυναμικές ενδοοικογενειακών συγκρούσεων. Όμως το θέμα είναι κατά βάση πολιτικό. Ο Ίψεν κρίνει την πλειοψηφία ως αδύναμη να αποφασίσει το σωστό, καθώς άγεται και φέρεται από δημαγωγούς, διεφθαρμένους πολιτικάντηδες, διαπλεκόμενους δημοσιογράφους. Και θεωρεί ότι μόνο ένας άνθρωπος, ο οποίος στην πορεία διαπομπεύεται ως «εχθρός του λαού», μπορεί να ορθώσει το ανάστημα και να πράξει το σωστό.
Στο έργο, βέβαια, το σωστό και το λάθος δεν σχετικοποιούνται. Υπάρχει ένα ζήτημα υγείας και ένα ξεκάθαρο επιστημονικό δεδομένο. Κανένας από το κοινό δεν πρόκειται ποτέ να μείνει με την αμφιβολία, αν ο γιατρός έχει δίκιο. Φυσικά και έχει. Και όλοι όσοι τον πολεμάνε, είναι διεφθαρμένα γρανάζια ενός σάπιου συστήματος. Ωστόσο, η παράσταση της Σαουμπίνε, με το αινιγματικό της φινάλε, είναι σαν να μας κλείνει λίγο το μάτι: Μήπως και ο γιατρός στο τέλος ενδώσει και γίνει ένας από τους πολλούς, που κοιτάνε μόνο την πάρτη τους; Η παράσταση τελειώνει, χωρίς να μας το απαντήσει αυτό.
Η παράσταση που έστησε ο Thomas Ostermeier έχει αρκετές καινοτομίες. Σε κάποιο βαθμό εκμοντερνίζει το νατουραλιστικό πνεύμα της εποχής του Ίψεν, με τον απλό τρόπο ερμηνείας των ηθοποιών του. Χωρίς καμία υπερβολή, με μεγάλη φυσικότητα, αλλά και αξιοζήλευτο συντονισμό, οι Γερμανοί ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ρόλους τους με μεγάλη πειστικότητα. Παράλληλα, όμως, μπαίνουν στοιχεία του μοντέρνου θεάτρου και ειδικά του Μπρεχτ. Η ροκ μουσική, με τους ηθοποιούς σε διάφορα σημεία να εμφανίζονται και σαν μέλη ροκ μπάντας που κάνει πρόβες στο σπίτι του γιατρού, ίσως θέλουν να δώσουν μια επαναστατική και ροκ υφή στην σύγκρουση με το σάπιο σύστημα. Ακούστηκαν διασκευές κομματιών, από το Changes του Bowie, το Wonderwall των Oasis κ.α. 
Από εκεί και πέρα, εφαρμόζονται με μεγάλη αποτελεσματικότητα και συντονισμό τεχνικές που σε βγάζουν από την μυθοπλασία του έργου- πάνω δηλαδή στα πρότυπα του Μπρεχτ– και σε κάνουν να σκεφτείς πάνω σε πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά ζητούμενα. Ο γιατρός βγάζει έναν λόγο, που αφορά θέματα της εποχής μας και δεν είναι κείμενο του Ίψεν. Μιλάει για το Εγώ, τον καταναλωτισμό και άλλα θέματα, ασκώντας μια γενικόλογη και μάλλον ασαφή κριτική πάνω στα πράγματα του 21ου αιώνα. Τότε οι ηθοποιοί δίνουν το μικρόφωνο στο κοινό και αυτό λέει την άποψή του. Αυτό αποδείχθηκε ταυτόχρονα εξαιρετικά διασκεδαστικό, αλλά και αρκετά επικίνδυνο, καθώς τα πράγματα πήγαν να ξεφύγουν. Για τα όσα συνέβησαν τότε έχω γράψει εδώ. Δεν έχει νόημα λοιπόν να επανέλθω.
Μετά η παράσταση επανήλθε στον κανονικό της ρυθμό και φτάσαμε σε ένα αρκετά υπαινικτικό φινάλε.
Γενικά, ήταν μια πολύ ωραία θεατρική εμπειρία. Το τι αντιπροσωπεύει ο κάθε ρόλος ηθικά και κοινωνικά, εκφράζεται με μεγάλη καθαρότητα και με όρους του σήμερα. Το κλασικό έργο του Ίψεν έρχεται με εξαιρετικά φυσικό τρόπο στο σήμερα και μέσα μπαίνουν στοιχεία του Μπρεχτ και του σύγχρονου θεάτρου, χωρίς να δείχνει τίποτα παράταιρο και υπερβολικό. Ο συντονισμός είναι απόλυτος και οι ερμηνείες των ηθοποιών πολύ καλές και πολύ φυσικές. Μπήκε και το κοινό στο παιχνίδι, για να πει την άποψή του και δόθηκε ένας πιο δημοκρατικός, αλλά και πιο ευτράπελος χαρακτήρας στην παράσταση. Όλα κύλησαν όμορφα, δημιουργικά και πρωτοποριακά, σε μια σοφή σύνθεση!
Γιώργος Σμυρνής
Η παράσταση παίζεται απο 3-5 Ιουλίου 21:00
Στην Πειριαώς 260, για το φεστιβάλ Αθηνών- Περισσότερα ΕΔΩ
