Λάθος κίνηση για το Φεστιβάλ Αθηνών: Ψυχολογική σκακιέρα

Η λάθος κίνηση του τίτλου αναφέρεται στο φινάλε του έργου και είναι μια λάθος κίνηση πάνω σε έναν αγώνα σκάκι. Κάποιος άνθρωπος γίνεται θύμα των σοφιστικέ, αλλά απίστευτα σκληρών ανακρίσεων των ναζί, με την πλέον αποτελεσματική χρήση του πολέμου νεύρων. Μόνο του καταφύγιο για να μην τρελαθεί, γίνεται ένα βιβλίο με παρτίδες σκάκι. Και το μυαλό του, μέσα στην απομόνωσή του, από κάποια στιγμή και μετά παίζει μόνο παρτίδες σκάκι. Αλλά η κατάστασή του τον φέρνει κοντά στην τρέλα. Κι όταν αργότερα ελευθερώνεται από τους Ναζί, για να φύγει από την πατρίδα του, μπλέκει σε μια παρτίδα σκάκι με έναν πρωταθλητή, η οποία τον φέρνει -διανοητικά και ψυχολογικά- στα όρια του.
Το έργο αυτό γράφτηκε σε μια περίοδο, που θέματα γύρω από τον ψυχολογικό πόλεμο και τις καταστροφικές μεθόδους ολοκληρωτικών καθεστώτων ήταν πολύ επίκαιρα. Στο έργο του Τσβάιχ διακρίνουμε επιρροές από Μπαλζάκ (ειδικά στην δομή του έργου), αλλά και από Ντοστογιέφσκι.

Η σκηνοθεσία της Μαριλίτας Λαμπροπούλου θεατροποίησε το συγκεκριμένο έργο σε έναν μονόλογο με πρωταγωνιστή- αφηγητή και ερμηνευτή διαφόρων ρόλων τον Γιάννη Νταλιάνη. Σκηνογραφικά κυρίως χρησιμοποιούνται κάποιες καρέκλες στον χώρο, οι οποίες, με τον τρόπο που είναι τοποθετημένες, θυμίζουν αρκετά τις «Καρέκλες» του Ιονέσκο, αν και δεν υπάρχει σχεδόν καμία διασύνδεση ανάμεσα στο έργο του Ιονέσκο και σε αυτό του Τσβάιχ. Ίσως μόνο αυτή η αίσθηση της μοναξιάς, που συνδυάζεται με το παράλογο. Κατά τ΄άλλα, πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά έργα.

Ο Γιάννης Νταλιάνης με τον μονόλογό του κάνει μια αξιόλογη προσπάθεια, αλλά το έργο του είναι δύσκολο. Κάποια σημεία, σκηνοθετικά και υποκριτικά, δεν έχουν δουλευτεί αρκετά και παρουσιάζουν μία ασάφεια ως προς το τι δείχνουν. Η υποκριτική του Νταλιάνη, άλλοτε κινείται σε υψηλά επίπεδα και άλλοτε σε μέτρια. Επίσης, η παράσταση δεν χρησιμοποιεί βιντεοπροβολές και άλλα εικαστικά μέσα, που θα την βοηθούσαν να φωτίσει καλύτερα την δράση. Πάντως, βοηθάει αποτελεσματικά στον τονισμό κάποιων σημείων του έργου, ιδίως εκεί όπου κλιμακώνεται η δράση και υπάρχει σασπένς, η μουσική και ο ηχητικός σχεδιασμός του Σταύρου Γασπαράτου.

Σε γενικές γραμμές, το φορτίο ενός περίπλοκου έργου που αναδεικνύει περίπλοκα παιχνίδια του μυαλού, συνδυάζοντάς τα με το σκάκι, πέφτει βαρύ για τις πλάτες ενός μόνο ηθοποιού. Επίσης, η παράσταση δεν υποστηρίζεται από τις απαραίτητες εικόνες, ώστε να γίνει πιο ολοκληρωμένο το θεατρικό δημιούργημα. Πάντως, η αφήγηση και η υποκριτική του Γιάννη Νταλιάνη και οι δονήσεις που έχει το έργο, καταφέρνουν να σου τραβήξουν το ενδιαφέρον και να περιμένεις με αρκετή αγωνία το φινάλε. Σου αφήνει, όμως, μια γεύση ασάφειας.

Γιώργος Σμυρνής

Η παράσταση παίζεται 16 και 17 Ιουλίου
Στην Πειραιώς 260- Περισσότερα ΕΔΩ