MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΤΡΙΤΗ
05
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

Ο Στάλιν ή οι Ναζί εξόντωσαν τον συγγραφέα του The Old Woman;

Η ιστορία πολλές φορές είναι αρκετά περίπλοκη και δημιουργεί συγχύσεις και δυσκολίες στο να αποδώσεις ευθύνες. Μία τέτοια περίπτωση είναι αυτή του μεγάλου συγγραφέα Δανιήλ Χαρμς και του θανάτου του. Κι επειδή ο συγγραφέας αυτός ήρθε ξαφνικά στο προσκήνιο με την παράσταση The Old Woman του Bob Wilson, η οποία βασίζεται σε δικό του έργο, θα μιλήσουμε γι’ αυτό το θέμα.

author-image Γιώργος Σμυρνής

Ο Δανιήλ Χαρμς έχει χαρακτηριστεί ένα κρυμμένο μυστικό της λογοτεχνίας. Ήταν ένας πρωτοπόρος συγγραφέας στην εποχή, που συνδύαζε τον σουρεαλισμό και το παράλογο. Η Σοβιετική Ένωση του Στάλιν όμως δεν ευνοούσε τις πολύ προχωρημένες φωνές και όποιος έβγαινε εκτός του καλλιτεχνικού πλαισίου του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, κινδύνευε με απομόνωση καλλιτεχνική και, ακόμα χειρότερα, με διώξεις. Και η γραφή του Δανιήλ Χαρμς δεν ήταν ιδιαίτερα σοσιαλιστική (ούτε όμως αντικαθεστωτική, όπως λέει κι ο Ντάρυλ Πίνκνεϊ, ενώ δεν ήταν καθόλου ρεαλιστική. 

Το αποτέλεσμα ήταν ο Δανιήλ Χαρμς να μείνει ως καλλιτέχνης στην αφάνεια για πολλές δεκαετίες, ακόμα και μετά τον θάνατό του, καθώς το έργο του θάφτηκε από το καθεστώς. Και υπέστη διώξεις από το καθεστώς. Έτσι πέθανε στην φυλακή του Λένινγκραντ τον Φεβρουάριο του 1942, μάλλον από ασιτία, όπως λέγεται.  Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τον θεωρούν κάποιοι ως ένα ακόμα θύμα των σταλινικών εκκαθαρίσεων. 
daniil kharmsΕξοντώθηκε λοιπόν από το σταλινικό καθεστώς, το οποίο τον είχε κλείσει σε ψυχιατρική πτέρυγα της φυλακής, ως ύποπτο για προδοσία; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή. Κι αυτό γιατί τότε το Λένινγκραντ βρισκόταν υπό πολιορκία, καθώς μαινόταν ο πόλεμος ανάμεσα στην Γερμανία του Χίτλερ και την Σοβιετική Ένωση του Στάλιν. Η περικύκλωσή του από τον γερμανικό στρατό είχε ως αποτέλεσμα να διακοπεί η τροφοδοσία της πόλης και ο πληθυσμός να υποφέρει από τρομερή ασιτία. Μάλιστα, είχα δει σε ένα ντοκιμαντέρ, ότι για να ξεγελάσουν την πείνα του κόσμου, οι αρχές μοιράζανε ψωμί από ροκανίδια.

Οι 872 μέρες της πολιορκίας προκάλεσαν απερίγραπτη πείναι στο Λένινγραντ. Το αποτέλεσμα ήταν οι θάνατοι στρατιωτών και πολιτών να ανέλθουν στο 1,5 εκατ. ενώ έφυγαν από την πόλη άλλα 1,4 εκατ. κυρίως παιδιά και γυναίκες. Αλλά και από τα γυναικόπαιδα αυτά, πολλά πέθαναν λόγω της πείνας και των βομβαρδισμών. Η χειρότερη περίοδος του λιμού ήταν τον Χειμώνα του 1941-42, τότε δηλαδή που πέθανε ο Χαρμς. 

Επομένως, ο Χαρμς δεν είχε μια μοίρα διαφορετική από εκείνη που είχαν εκατομμύρια κάτοικοι του Λένινγκραντ. Είναι λοιπόν επισφαλές να θεωρήσουμε τον θάνατό του ως σταλινική εκκαθάριση, καθώς πολύ πιο βάσιμη ακούγεται η εξήγηση πως ήταν ένα ακόμα από τα αμέτρητα θύματα του πιο αιματηρού πολέμου της ανθρωπότητας.  

Γιώργος Σμυρνής

Περισσότερα από Ιστορίες