Ιστορίες

Πώς το Hollywood βοήθησε τους Ναζί

Η ταινία ο Μεγάλος Δικτάτωρ του Τσάρλι Τσάπλιν (1940) να θεωρείται ένας ύμνος στα ανθρωπιστικά ιδεώδη και την δημοκρατία, καθώς και μια σφοδρότατη επίθεση στο καθεστώς του Χίτλερ. Όμως, σύμφωνα με στοιχεία που βγαίνουν στην επιφάνεια, τα στούντιο του Hollywood είχαν συνεργαστεί τα προηγούμενα χρόνια με το ναζιστικό καθεστώς.

01.08.2013

Μπορεί η δεκαετία του 30 να θεωρείται μια από τις χρυσές εποχές του Hollywood, ωστόσο υπάρχουν και σκοτεινά σημεία. Τις σκοτεινές πτυχές της συνεργασίας ανάμεσα στα μεγάλα στούντιο του Hollywood και το καθεστώς του Χίτλερ επιχειρεί να αποκαλύψει ένας νέος συγγραφέας και μεταδιδακτορικός φοιτητής στο Harvard Ben Urwand στο βιβλίο του The Collaboration.

Εξετάζοντας αμέτρητα έγγραφα σε αρχεία τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από την Γερμανία, ο συγγραφέας αποκαλύπτει το τεράστιο μέγεθος της συνεργασίας ανάμεσα στο Hollywood και τους Ναζί, όλη την δεκαετία 30. Ο σκοπός ήταν να προστατευθούν οι επιχειρήσεις και τα συμφέροντα της κινηματογραφικής βιομηχανίας μέσα στην αγορά της Γερμανίας.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το 1930 η αμερικανική ταινία “Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο“, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, προκάλεσε σάλο στην Γερμανία. Η εικόνα Γερμανών στρατιωτών να υποχωρούν από το πεδίο της μάχης θεωρήθηκε υποτιμητική και συκοφαντική για τον γερμανό στρατιώτη από τους εθνικιστές. Οι σκληρές αντιδράσεις των Ναζί, οι οποίοι τότε ήταν σε μεγάλη δημοσκοπική άνοδο, τρόμαξαν το Hollywood. Μετά από τις αντιδράσεις στο Βερολίνο, η ταινία κόπηκε από όλους τους γερμανικούς κινηματογράφους μέσα σε 6 μέρες, κάνοντας τον Γκέμπελς να μιλάει για θρίαμβο.

Το 1933 που οι Ναζί ανέβηκαν στην εξουσία, απείλησαν να αποκλείσουν τις αμερικανικές ταινίες. Πάνω από 250 παίζονταν στην Γερμανία το 1933. Τα Στούντιο αναγκάστηκαν έτσι να συνεργαστούν. Πριν το Α Παγκόσμιο Πόλεμο η γερμανική αγορά ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, αλλά στην περίοδο του μεσοπολέμου, με την βαθιά οικονομική κρίση στην χώρα, είχε συρρικνωθεί αρκετά. Πάντως, παρέμενε μια σημαντική (αλλά όχι πλέον μεγάλη) αγορά για τα αμερικανικά στούντιο, τα οποία, όπως και άλλες αμερικανικές εταιρείες έκαναν μπίζνες με την ναζιστική Γερμανία μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 30. Ο Χίτλερ είχε ψύχωση με την κινηματογραφική προπαγάνδα- του άρεσε άλλωστε πολύ ο κινηματογράφος- και το καθεστώς προωθούσε ιδιαίτερα ταινίες, όπως το Captains Courageous (1937) που θεωρούσε ότι προωθούσαν τις αξίες των Αρίων.

Η συνεργασία είχε να κάνει κυρίως με την λογοκρισία ταινιών, που είχαν θέματα ενοχλητικά για τον ναζιστικό ολοκληρωτισμό, με αποτέλεσμα να μην κυκλοφορήσει σημαντική ταινία αντιναζιστική μέχρι το 1940. Αλλά και το 1940 οι αντιναζιστικές ταινίες- με τον πόλεμο πλέον να έχει ξεκινήσει- συναντούσαν εσωτερικές αντιδράσεις από τους “απομονωτιστές”. Αυτοί δεν ήθελαν να εμπλακεί η Αμερική σε πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και υπονόμευαν ταινίες που ασκούσαν επίθεση στο ναζιστικό καθεστώς.

Το πιο φοβερό, που ισχυρίζεται ο συγγραφέας, είναι ότι αμερικανική εταιρεία του Hollywood, που είχε κέρδη μέσα στην Γερμανία, αλλά δεν μπορούσε να τα μεταφέρει στις ΗΠΑ, επένδυσε μέρος των κερδών της σε γερμανικές βιομηχανίες όπλων, λίγο πριν ξεσπάσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος. Πάντως μετά την είσοδο των ΗΠΑ στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο το 1941 το Hollywood δημιούργησε πολλές αντιναζιστικές ταινίες. Όμως σε ελάχιστες από αυτές θιγόταν το ζήτημα των διώξεων εναντίον των Εβραίων.

Το βιβλίο του Ben Urwant The Collaboration θα κυκλοφορήσει στην Αμερική από το Harvard University Press στις 9 Σεπτεμβρίου, ενώ εκτεταμένη ανάλυση του υπάρχει στο The Hollywood Reporter.

Γιώργος Σμυρνής