Σαν σήμερα, 480 π.Χ.: Η Μάχη των Θερμοπυλών – Οι 300 του Λεωνίδα και ο αντίκτυπος στην τέχνη
Δέκα χρόνια μετά την ήττα των Περσών στην Μάχη του Μαραθώνα, Πέρσες και Έλληνες ξανασυγκρούονται σε διάφορα μέτωπα, με την Μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ., να αποτελεί έναν από τους πιο αξιοσημείωτους σταθμούς στην παγκόσμια Ιστορία. Σε αυτή την μάχη, 300 Σπαρτιάτες με αρχηγό τον βασιλιά Λεωνίδα, μαζί με 700 Θεσπιείς και 400 Θηβαίους, αντιμετώπισαν έναν συντριπτικά ανώτερο αριθμητικά περσικό στρατό. Σταδιακά, στις κρίσιμες συγκρούσεις συνολικά απέμειναν ακόμα λιγότεροι Έλληνες, που έπεσαν ηρωικά μετά από 4 ημέρες μαχών και την προδοσία του Εφιάλτη, που αποκάλυψε στους Πέρσες ένα πέρασμα που θα τους έδινε ένα ακόμα πλεονέκτημα. Παρά τη νίκη τους στις Θερμοπύλες, οι Πέρσες ηττήθηκαν αργότερα οριστικά από τους Έλληνες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και στις μάχες των Πλαταιών και της Μυκάλης.Επιμέλεια: Αργυρώ Σταυρίδη
Αν και η χρονολογία είναι αδιαμφισβήτητη, η ακριβής ημερομηνία κατά την οποία διεξήχθη η μάχη των Θερμοπυλών (η οποία κράτησε σχεδόν τέσσερις μέρες μετά από την πρώτη επίθεση των Περσών), παραμένει αδιευκρίνιστη, με τους ιστορικούς να δίνουν διάφορες εκδοχές μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου. Η αντίσταση των Ελλήνων στις Θερμοπύλες, η ηγετική μορφή του Λεωνίδα και η αξιοθαύμαστη στρατιωτική κατάρτιση των Σπαρτιατών έγιναν έκτοτε θρύλος και μνημονεύονται παγκοσμίως ως ιστορικά παραδείγματα υπεράσπισης της πατρίδας και της ελευθερίας. Εμείς εδώ θα επικεντρωθούμε σε μερικά καλλιτεχνικά έργα τα οποία είναι εμπνευσμένα από το ηρωικό έπος των Θερμοπυλών.
Τα τελευταία χρόνια, το πιο γνωστό καλλιτέχνημα που βασίζεται στην ιστορία της μάχης των Θερμοπυλών, είναι η ταινία “300” (βλ. βίντεο παρακάτω), ένα κινηματογραφικό αισθητικό αριστούργημα του Zack Snyder, βασισμένο στο ομότιτλο κόμικ του Frank Miller, με κάποιες σκηνές και παλέτες να θυμίζουν πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
Πολύ γνωστός είναι και ο πίνακας “Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες” του Jacques-Louis David, που φιλοτεχνήθηκε το 1814 και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου:
Αλλά και το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη, “Θερμοπύλες”:
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
