Φον Δημητράκης γίνεται ο Πέτρος Φιλιππίδης!
Ο Πέτρος Φιλιππίδης γίνεται ο “Φον Δημητράκης” της Κατοχής και του σπουδαίου κωμωδιογράφου Δημήτρη Ψαθά, με την Φαίη Ξυλά στο πλευρό του. Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα στις 10 Οκτωβρίου στο θέατρο Μουσούρη, με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Φιλλιπίδη.
Ο “Φον Δημητράκης” του Δημήτρη Ψαθά είναι ένα αλληγορικό θεατρικό κείμενο με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις που γράφτηκε το 1946, στην περίοδο του Εμφυλίου. Η υπόθεση εκτυλίσσεται σ’ ένα αστικό σπίτι της Αθήνας του 1942. Ο Δημήτρης Χαρίτος είναι ένας ανίκανος και ψεύτης πολιτευτής, ένας δειλός οσφυοκάμπτης, ο οποίος θέλει πάση θυσία να υπουργοποιηθεί.
Όταν του δίνεται η ευκαιρία, μέσω ενός Έλληνα πράκτορα των Γερμανών, να γίνει υπουργός της κατοχικής κυβέρνησης, τότε χάνει το μέτρο, γελοιοποιείται χάριν της εξουσίας, αποκηρύσσει μέχρι και τον γιο του – ο οποίος ως αντάρτης του βουνού δυσκόλεψε την ανέλιξή του- και σφιχταγκαλιάζεται με την υπουργική καρέκλα, που δε θέλει με τίποτε να χάσει. Στην οικογένεια αυτού του προδότη, όμως, οι απόψεις είναι διαφορετικές: εκτός από τον αντιφρονούντα γιο του, η κόρη κι ο αδερφός του ενώνονται για να μεταφέρουν πίσω από την πλάτη του τρόφιμα και πολεμοφόδια στους αντάρτες. Μια αντίφαση που σχολιάζεται καυστικά.
Πίσω από την κωμωδία χαρακτήρων του Ψαθά, βρίσκεται σε όλη του την οξύτητα το τραγικό στοιχείο. Θίγεται το θέμα της εξάρτησης των ανθρώπων από την εξουσία, η επικινδυνότητα της αρρωστημένης φιλοδοξίας, ενώ παράλληλα τίθεται το δίλημμα αν οι επιλογές των ανθρώπων πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τη συνείδηση ή με το συμφέρον. Η επιστροφή στη σκηνή του θρυλικού “Φον Δημητράκη”, του κορυφαίου έργου του Ψαθά, συμπίπτει με μια εποχή που μοιάζει σε πολλά μ’ εκείνην που πρωτοεμφανίστηκε.
Το πρόσωπο του κεντρικού χαρακτήρα είναι προϊόν μιας ανώμαλης και δραματικής περιόδου, μα ταυτοχρόνως διαχρονικό και πανανθρώπινο: ένας επικίνδυνος κακομοίρης με μίζερη συνείδηση, ένας εν δυνάμει Κάιν για ένα πινάκιο εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μεγάλος Αιμίλιος Βεάκης ήταν ο πρώτος που έδωσε θεατρική πνοή στον Φον Δημητράκη. Αυτό που θεωρείται σίγουρο είναι ότι ο Δημητράκης, όλο και κάποιον πρωταγωνιστή της σύγχρονης πολιτικής εξουσίας θα θυμίσει σε όλους μας.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Πέτρος Φιλιππίδης
ΗΘΟΠΟΙΟΙ:
Πέτρος Φιλιππίδης, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Δημήτρης Μαυρόπουλος, Μαρία Κατσανδρή, Φαίη Ξυλά, Γιάννα Παπαγεωργίου, Γιώργος Ψάλτου, Μανώλης Χουρδάκης, Χριστίνα Σπατιώτη, Εύα Καλαποθάκη, Θανάσης Ισιδώρου.
Από 10 Οκτωβρίου
Θέατρο Μουσούρη, Πλατεία Καρύτση 7
Ένας από τους μεγαλύτερους κωμωδιογράφους, του οποίου τα έργα έγιναν μεγάλες θεατρικές επιτυχίες και αγαπημένες κινηματογραφικές ταινίες. Έργα του, όπως η Μαντάμ Σουσού, το Στραβόξυλο, το Ξύπνα Βασίλη ήταν ο Δημήτρης Ψαθάς (1907-1979). Τα θεατρικά του κείμενα, εκτός από το γνήσιο λαϊκό χιούμορ και δυνατούς χαρακτήρες, έχουν και μια διεισδυτική ματιά πάνω στα πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα της εποχής του.
Εργάστηκε στις εφημερίδες «Ελεύθερο Βήμα», σε ηλικία 18 ετών. Ακολούθησαν τα «Αθηναϊκά Νέα», για πολλά χρόνια στα «Νέα» ως χρονογράφος και τελευταία στην «Ελευθεροτυπία». Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1940 με την κωμωδία Το στραβόξυλο. Ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, τα έργα: Φον Δημητράκης (1946), Ζητείται ψεύτης (1953), Μικροί φαρισαίοι (1954), Ένας βλάκας και μισός (1956), Φωνάζει ο κλέφτης (1958), Η Χαρτοπαίχτρα (1963), Ξύπνα Βασίλη (1965), που γνώρισαν επιτυχία στη θεατρική σκηνή, αλλά και την κινηματογραφική οθόνη. Εξέδωσε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα (Κάτω από τους ουρανοξύστες, Παρίσι, Σταμπούλ και άλλα εύθυμα ταξίδια κ.ά.) που συνδυάζουν δημοσιογραφικά και ευθυμογραφικά στοιχεία με κοινωνικά και πολιτικά σχόλια.
Η γραφή του Δημήτρη Ψαθά χαρακτηρίζεται από οξυδέρκεια, αμεσότητα, τόλμη και φαντασία. Το θεατρικό του έργο καθιέρωσε τη δραματουργική αξιοποίηση της ελληνικής καθημερινότητας με έντονο το στοιχείο της σάτιρας του νεοπλουτισμού και του μικροαστισμού. Με σημείο εκκίνησης το γαλλικό βουλεβάρτο και τη φάρσα συγγραφέων όπως οι Φεϋντώ και Πανιόλ, ο Ψαθάς δημιούργησε συχνά στέρεους και ολοκληρωμένους ήρωες, που προσέγγισαν μεγάλοι έλληνες ηθοποιοί.
Η Μελίνα Μερκούρη είχε πει για τον Δημήτρη Ψαθά: “Πέτυχε σε όλα. Εγινε η πιο γελαστή φωνή στον σοβαροφανή κόσμο μας. Ο κόσμος τον λάτρεψε. Τον έβαλε για πάντα στην καρδιά του. Είχε βλέπετε το μεγάλο χάρισμα να λέει τα πιο σοβαρά πράγματα με τον πιο ανάλαφρο τρόπο. Γι’ αυτό διαβάζεται και παίζεται ακόμα, γι’ αυτό παραμένει επίκαιρος. Γιατί είναι από τη στόφα των κλασικών.”
Παρόλο που το κοινό συνωστιζόταν στα θέατρα και στους κινηματογράφους για να δει κάποιο έργο του, το Εθνικό Θέατρο ανέβασε έργο του Δημήτρη Ψαθά δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. Ο ίδιος δεν άφησε ασχολίαστο το γεγονός, γράφοντας το 1960, στο έντυπο Εβδομάς θεάτρου: Σ’ αυτές, λοιπόν, τις κρατικές σκηνές μας, παρατηρείται ένα περίεργο φαινόμενο: Ενώ παντού αλλού ο Ελληνας συγγραφέας έχει τη θέση του, όταν πρόκειται για τις κρατικές σκηνές, γίνεται ξαφνικά αποδιοπομπαίος. Διότι στην πόρτα του Εθνικού μας Θεάτρου έχουν τοποθετήσει ακοίμητο φρουρό τον γίγαντα Σαίξπηρ, που σηκώνει τη σπάθα του αγριωπός, κάθε φορά που ζυγώνει ντόπιος συγγραφέας. “Πίσω και σας έφαγα!…”.
Βέβαια, πρέπει να ομολογήσουμε, ότι, παρά το αδιαμφισβήτητο κωμικό χάρισμα του Ψαθά, η σχέση του με την υψηλή κουλτούρα δεν ήταν και η καλύτερη. Ειδικά με την μοντέρνα γραφή δεν φάνηκε να τα πηγαίνει πολύ καλά. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το “Περιμένοντας τον Γκοντό” του Σ. Μπέκετ, το είχε σαρκάσει, λέγοντας: “Περιμένοντας τον Κοντό”.
