Στάθης Λιβαθινός: Δύσκολα θα βρεθεί πιο πολιορκημένη χώρα από την δική μας!

Στο φεστιβάλ Αθηνών η παράσταση του Ιλιάδα προκάλεσε αίσθηση, αλλά και το τεράστιο ενδιαφέρον του κοινού. Έτσι, η παράσταση επαναλαμβάνεται από 12- 22 Σεπτεμβρίου. Ακόμα, θα ταξιδέψει και στο Εθνικό Θέατρο της Ολλανδίας στο Άμστερνταμ, έπειτα από πρόσκληση των Ολλανδών, που γοητεύθηκαν από την παράσταση στις 5 και 6 Οκτωβρίου.

Ο Στάθης Λιβαθινός μας μίλησε, εν μέσω εντατικών προβών για την Ιλιάδα και τα νοήματά της, για τους Τρώες του Καβάφη, που υπάρχουν κι αυτοί στην παράστασή του, αλλά και για την κατάσταση πολυορκίας, στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα.

-Γιατί αποφασίσατε να κάνετε την Ιλιάδα;
Αυτή την ερώτηση μου την έκαναν πολλές φορές, αλλά την κάνω κι εγώ στον εαυτό μου: Γιατί αποφάσισα να μπω σε αυτήν την περιπέτεια. Νομίζω ότι μια απάντηση ολοκληρωμένη δεν θα βρω ποτέ. Οπότε, νομίζω ότι είναι μόνο η πρόκληση. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Δεν είμαι οδηγός Φόρμουλα 1, αν και πρέπει να είμαστε και λίγο. Είναι όμως και η αξία του κειμένου. Αλλά και γιατί όταν ανεβαίνει αυτό το κείμενο στην σκηνή, η μεγάλη του ανάγκη είναι να βρεθεί μια σύγχρονη σκηνική γλώσσα. Για να το ξεκινήσω αυτό το σχέδιο, έπρεπε να έχω κατάλληλους συνεργάτες. Και νομίζω ότι η στιγμή ήταν ευτυχής, ως προς τους συνεργάτες. Ήταν η κατάλληλη στιγμή. Με ενδιαφέρουν τα δύσκολα πράγματα.

-Ποιο είναι το μήνυμα της Ιλιάδας;
Το μήνυμα της Ιλιάδας του Ομήρου δεν περιγράφεται σε μία συνέντευξη. Είναι πάρα πολλά τα νοήματα. Εγώ προσπαθώ τα μηνύματα να κρύβονται μέσα στα νοήματα. Δεν θα ήθελα ποτέ μία παράσταση να υποδεικνύει στο κοινό πώς πρέπει να νιώσει και τι πρέπει να σκεφτεί. Παρ’ όλ’ αυτά, ένα από τα πολλά νοήματα της Ιλιάδας, που με αφορά ιδιαίτερα, είναι πώς κανείς θα καταφέρει να μην ντρέπεται που πεθαίνει και να αλλάξει λίγο την μοίρα του. Να αλλάξει τον προδιαγεγραμμένο του θάνατο με μία σημαντική πράξη στην ζωή του, που να του δίνει νόημα. Δεν το λέω μόνο για τον Αχιλλέα. Το λέω για όλους. Είναι το απόλυτο ποίημα των θανατικών. Αλλά τελικά το πιο δυνατό μήνυμα το στέλνει ο Όμηρος. Όταν συναντιέται ο γέρος με το νέο στο τέλος του έργου. Νομίζω σε εκείνη την περιοχή πρέπει να ψάξει κανείς, για να βρει κάτι πολύ έντονο, αληθινό και συγκινητικό σήμερα.

-Στο φινάλε της παράστασης υπάρχει η απαγγελία των Τρώων του Καβάφη. Γιατί κάνατε αυτήν την επιλογή;
Το κείμενο αυτό από τους Τρώες μας συνοδεύει από την εποχή της Πειραματικής Σκηνής. Τότε είχαμε κάνει δύο παραστάσεις πάνω στην ελληνική ποίηση. Τότε ήταν να πει τους στίχους εκείνους η Μαρία. Αλλά τότε οι στίχοι δεν ταίριαξαν στην παράσταση. Και η στιγμή αυτή περίμενε και τώρα που κάνουμε τους Τρώες του Ομήρου, ήθελα πραγματικά μία ολοφάνερη ένδειξη ότι πάνω στα θέματα του Ομήρου έχουν σκεφτεί και σύγχρονοι ποιητές. Με ενδιέφερε πολύ αυτός ο σύγχρονος επίλογος, που λέει όσα λέει ο Όμηρος, αλλά τα συμπληρώνει με σύγχρονη γλώσσα και με λίγες γραμμές. Κι έτσι γεφυρώνει τις δύο εποχές- το τότε και το σήμερα. Νομίζω ότι οι Τρώες του Καβάφη είναι η αφορμή. Η αιτία είναι σε αυτό που ζούμε σήμερα.

-Το ποίημα του Καβάφη μιλάει για την τάση του ανθρώπου να μην ολοκληρώνει αυτό που αρχίζει, από δειλία, ηττοπάθεια ή άλλους λόγους. Μήπως η μοίρα των Τρώων είναι η μοίρα και των σύγχρονων Ελλήνων;
Μήπως; Νομίζω ότι οι Τρώες δεν είναι ούτε επιτιθέμενοι, ούτε αμυνόμενοι. ΟΙ Τρώες βρίσκονται παντού και πάντα. Είναι ένας λαός, που σήμερα είναι νικητής, αύριο είναι ηττημένος. Βέβαια, πιο πολιορκημένη χώρα από την δική μας την συγκεκριμένη στιγμή δύσκολα θα βρεθεί. Οπότε, έπρεπε να της αφιερώσω και κάποιους στίχους. Δεν έπρεπε;

-Μια άλλη παράστασή σας, «Ο θάνατος του Δαντόν» του Μπύχνερ, ανέβηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Μπύχνερ στο Giessen της Γερμανίας. Πώς αντιμετώπισε το γερμανικό κοινό την παράσταση;
Αυτό δεν το έχω ξαναζήσει πολλές φορές. Το κοινό χειροκροτούσε όρθιο επί 12 λεπτά κι ενώ είχε την ευκαιρία να δει πολλές ευρωπαϊκές παραστάσεις του Δαντόν. Για εμάς ήταν συγκινητική και σημαντική εμπειρία. Ήταν από τις πολύ ωραίες στιγμές σε ένα πολύ ζεστό και φιλόξενο θέατρο.

-Έχετε συχνά μιλήσει με θαυμασμό για το ρωσικό θέατρο. Τι σας εντυπωσιάζει σε αυτήν την σχολή;
Δεν με εντυπωσιάζει τίποτα, ως γεγονός. Είναι μια σχολή, την οποία γνωρίζω, γιατί την σπούδασα. Με εντυπωσιάζει η θερμότητα και η αγάπη που δείχνουν οι δάσκαλοι στους μαθητές, το περιεχόμενο και το γεγονός ότι μπορεί να σου φωτίζει τον δρόμο της ζωής σου στην τέχνη. Υπάρχει στην ρώσικη σχολή μια αληθινή διάσταση μαθητείας. Και αυτό είναι αναγκαίο σε κάποιον, για να μπορέσει να ξεπεράσει τις Ιλιάδες της ζωής του.

-Έχετε πει «δεν είναι δική μου αποστολή να ερευνήσω το ελληνικό DNA» για την παράσταση της Ιλιάδας. Υπάρχει εθνικό DNA στις τέχνες;
Νομίζω απόλυτα. Είναι καθαρά εθνικό προϊόν το θέατρο. Είναι εθνικό προϊόν οι παραστάσεις. Εγώ εννοώ ότι δεν είναι δική μου δουλειά να το ερευνήσω, γιατί αυτή είναι δουλειά πιο αξιόλογων και εξειδικευμένων ανθρώπων. Εγώ απλώς προτείνω στην εποχή μου κάτι, που πρέπει να μην το ξεχνάει. Αλλά νομίζω ότι ο Όμηρος τα έχει προβλέψει όλα αυτά. Έχει δει κάτι στο DNA του λαού μας που είναι διαχρονικό και είναι και πολλές φορές απογοητευτικό να βλέπεις πόσο διαχρονικό είναι. Γιατί, μην ξεχνάμε ότι η μεγάλη Ιλιάδα είναι ένας γυναικοκαυγάς. Από εκεί ξεκινάνε όλα.

-Έχετε πει ότι στα μεγάλα φαινόμενα του θεάτρου και ειδικά στην εκπαίδευση, η Ελλάδα λειτουργεί αναχρονιστικά και μεσαιωνικά. Μας το εξηγείτε;
Η θεατρική παιδεία στον τόπο μας, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, δεν ανταποκρίνεται με επάρκεια στις ανάγκες του θεάτρου του 21ου αιώνα. Έχει τεράστιες ελλείψεις. Ειδικά η σχολή σκηνοθεσίας, για την οποία μιλάω από το 2000. Αν δεν δημιουργηθεί και δεν θεσμοθετηθεί σε βάθος και με ορίζοντα χρόνου, δεν θα μπορέσει να προχωρήσει και να αλλάξει το ελληνικό θέατρο και να τελειοποιήσει τους ηθοποιούς. Γιατί είμαστε στο δεύτερο αιώνα σκηνοθέτη. Σκηνοθετικό θέατρο βλέπουμε, σκηνοθέτες δεν βλέπουμε νέους να βγαίνουν. Πώς θα προχωρήσει το θέατρο στον τόπο μας; Πώς θα εξελιχθούν οι σκηνογράφοι, οι τεχνικοί, οι μουσικοί; Το θέατρο είναι κύμα. Έρχεται και φεύγει. Αυτό στις προηγμένες θεατρικά χώρες δεν βασίζεται μόνο στο ταμπεραμέντο και το χύμα ταλέντο των ανθρώπων, αλλά στην εκπαίδευση και την καλλιέργεια.

–Υπάρχει χύμα ταλέντο στην Ελλάδα;
Πολύ και άφθονο. Αλλά κάτι πρέπει να το κάνει κανείς. Ποτέ το ταλέντο αυτό δεν αξιοποιείται αρκετά. Με αποτέλεσμα, αν κάποιος άνθρωπος νέος βγει με ταλέντο, να κινδυνεύει να χαθεί ή να φθαρεί πάρα πολύ εύκολα. Ή να μάθει κάτι σε δέκα χρόνια, το οποίο σε μια σχολή θα μπορούσε να το μάθει σε τρεις εβδομάδες. Σαφώς, το θέατρο είναι πράξη. Καμιά σχολή δεν σου υπόσχεται ότι θα σε ετοιμάσει για το θέατρο. Οι σχολές κάνουν άλλο πράγμα. Σε ετοιμάζουν για την τέχνη. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.

-Ο κύριος Χατζάκης είχε πει ότι θα κάνει σχολή σκηνοθεσίας στο Εθνικό.
Ναι. Το είπε και με κάλεσε πριν ενάμιση μήνα. Περιμένω να προχωρήσουμε στην συνεργασία μας και να συνεννοηθούμε γι’ αυτό. Για την ώρα δεν έχω καμία άλλη ειδοποίηση. Είμαστε σε κουβέντες.

-Τα επόμενα σχέδιά σας ποια είναι;
Η Ιλιάδα έχει προσκληθεί στο Εθνικό Θέατρο της Ολλανδίας, στο Άμστερνταμ. Και αυτό είναι μεγάλη τιμή για μας. Οι Ολλανδοί είδαν την παράσταση εδώ και μας προσκάλεσαν να ανεβάσουμε την παράσταση στο Εθνικό Θέατρο της χώρας τους στις 5 και 6 Οκτωβρίου. Και βέβαια, οι Βρυκόλακες του Ίψεν, που ανεβαίνει στο θέατρο Κεφαλληνίας περίπου στα τέλη Νοεμβρίου. Θα παίζουν ο Νίκος Χατζόπουλος, η Μπέτυ Αρβανίτη, ο Κώστας Βασαρδάνης, ο Γιώργος Κέντρος και η Μαρία Κίτσου.

Η παράσταση Ιλιάδα ανεβαίνει ξανά στην Πειραιώς 260 από Τρίτη έως Κυριακή στις 20:00-
Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ