Σταύρος Λίτινας: Το φλαμένκο έχει αστείρευτη δύναμη, γιατί αντλεί από το σκοτεινό!

Αυτήν την περίοδο με την χορευτική του ομάδα Arroyo Nuevo συνδυάζει το φλαμένκο με το εμβληματικό έργο “Δεσποινίς Τζούλια” του Αύγουστου Στρίμπεργκ, ένα έργο που πραγματεύεται την πάλη των φύλων με τον πλέον αιχμηρό και δηλητηριώδη τρόπο. Με αφορμή αυτήν την παράσταση ο Σταύρος Λίτινας μας παραχώρησε συνέντευξη στην οποία μας μιλάει για τις σκοτεινές δυνάμεις που εκφράζει ως χορός το φλαμένκο, για τον τρόπο που δένει με το έργο του Στρίμπεργκ, ενώ δηλώνει πως νιώθει αναγκασμένος να αντιδράσει στην ευκολία που βλέπει γύρω του, η οποία μας ωθεί σε μια ομαδική κάθοδο.

– Πόσο ταιριάζει το φλαμένκο με τον Στρίντμπεργκ;
Θα απαντήσω χρησιμοποιώντας τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. «…Εγώ τη χαρά της Ζωής τη βρίσκω στο δυνατό, στο σκληρό πόλεμο της Ζωής, που μου ετοιμάζει τη γλύκα να μπορώ κάτι να γνωρίσω, κάτι να μάθω…». Στο συγκεκριμένο έργο το φλαμένκο είναι, εν δυνάμει, ο χορός της Δεσποινίδας Τζούλιας. Όλο το έργο άλλωστε, λόγω της ρευστότητας και της αγριότητάς του, είναι ένας χορός… ένας «Χορός του Θανάτου»… ένας φλαμένκο χορός.

– Η παράσταση θα είναι μόνο χορός ή θα έχει και πρόζα;
Χρησιμοποιώ μια παράγραφο από το τέλος του έργου στην αρχή της παράστασης περισσότερο ως φίλτρο μέσα από το οποίο θα ειδωθεί στη συνέχεια όλο το έργο, δίνοντας ταυτόχρονα ένα μικρό δείγμα της γραφής του έργου. Δεν ακολουθώ παθητικά μια παντομιμική στάση περιγραφής, αλλά αντίθετα αναζητώ τις δυναμικές σχέσεις που ανασυστήνουν νοηματικά το κείμενο ακόμα κι αν αυτές βρίσκονται σε κόντρα σχέση με αυτό.

– Η Δεσποινίς Τζούλια είναι ένα κατ’ εξοχήν έργο για τη σύγκρουση άντρα-γυναίκας. Θεωρείτε ότι το φλαμένκο ενδείκνυται ως χορός για να αναπαρασταθεί αυτή η σύγκρουση;
Το φλαμένκο έχει αστείρευτη δύναμη, γιατί αντλεί από το σκοτεινό, απ’ τον πυρήνα, όχι γιατί ξεπήδησε κάποτε από μια βασανισμένη μήτρα με πόνο, μα κυρίως γιατί κουβαλά τον πόνο, τον πρωτόγονο, την πρώτη εκείνη άναρθρη κραυγή του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο. Σε αντίθεση με άλλους χορούς, διεγείρει έντονα την ακοή. Είναι χορός κρουστός που όλες του οι κινήσεις γειώνονται με κρότο την στιγμή που το σώμα παλεύει να κρατηθεί ψηλά. Το υποκειμενικό εγώ είναι παρόν με όλες του τις αισθήσεις και στο παρόν βιώνει την τραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης, σε πρώτο πρόσωπο. Ο έντονος ρυθμός, οι απότομες ρωγμές σιωπής και ακινησίας, οι παλμικοί κραδασμοί και γενικά το σύνολο της υλικής αναταραχής συστήνουν μια γλώσσα αμιγώς θεατρική.

-Έχετε πει «…αναζητώ την αιτία που κινεί τα σώματα πριν ακόμη αρθρωθεί ο λόγος». Αυτός είναι ο λόγος που χορογραφείτε τη Δεσποινίδα Τζούλια;
Αυτό είναι ένα εργαλείο διαχείρισης του έργου. Στο συγκεκριμένο κείμενο οι διάλογοι υποκινούνται διαρκώς από μια αιτία και δεν είναι δέσμιοι μιας αλγεβρικής συμμετρίας. Η αφήγηση είναι ρευστή με αναδρομές και επαναλήψεις όπως συμβαίνει και στη ζωή. Ο βαθύτερος όμως λόγος αυτής της επιλογής μου είναι ότι το έργο πέρα από τα προφανή επίπεδα της πάλης των φύλων και των τάξεων, διεισδύει αριστοτεχνικά στο δίπολο «φόβος και εξουσία». Η παράλυση που προκαλεί ο φόβος και τα περιθώρια χειραγώγησης που επιτρέπει είναι κάτι που πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να μας προβληματίσει πριν μεταμορφωθούμε σε άβουλους θύτες του ίδιου μας του εαυτού.

– Πολλοί σκηνοθέτες έχουν προσεγγίσει το έργο του Στρίντμπεργκ με διάφορους τρόπους. Τι καινούριο φέρνει η δική σας παράσταση;
Η παράσταση χρησιμοποιεί τη γλώσσα του χορού, τη σωματική γλώσσα, που μας βοηθά να προσλάβουμε ερεθίσματα με την πίσω όψη του μυαλού, με τη ράχη του σώματος, μέσω ενός νευρικού μαγνητισμού που ξυπνά τη φαντασία και τις αισθήσεις και διεγείρει το σύνολο της αντίληψής μας.

– Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει επαγγελματικά σήμερα ένας χορογράφος; Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί λόγω της οικονομικής κρίσης;
Τα πράγματα συμβαίνουν πιο αργά αλλά συμβαίνουν, αν το έχεις πραγματικά ανάγκη. Εξαρτάται πάντα φυσικά και από τον τρόπο που σχετίζεται ο καθένας με το έργο του. Η οικονομική κρίση καλλιτεχνικά μας κάνει πιο δημιουργικούς και πιο εφευρετικούς γιατί αναγκαζόμαστε να συνομιλήσουμε με το ουσιώδες δίχως ανέσεις και ευκολίες. Τα πιο σπουδαία πράγματα εξ’ άλλου έχουν συμβεί σε δύσκολες ιστορικά περιόδους. Αντιδρώ με πλήρη συνείδηση σε ό,τι, με άλλοθι την δυσκολία, συμβαίνει σήμερα με τρομακτική ευκολία συμβάλλοντας έτσι, σε μια ολοκληρωτική παρακμή, σε μια ομαδική κάθοδο.

– Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Δουλεύω σε ένα κείμενο του Heiner Müller. Είναι πολύ νωρίς όμως να μιλήσουμε γι’ αυτό.

Info: H παράσταση  “Δεσποινίς Τζούλια” θα παρουσιαστεί από τις 11/10 στο Arroyo Nuevo (Μ. Αλεξάνδρου 128, Κεραμεικός, Τηλ: 210 34 69 575), κάθε Παρασκευή (21.30), Σάββατο (21.30) και Κυριακή (20.30).  
Γενική είσδοσος: 12 ευρώ, Μειωμένο: 8 ευρώ (φοιτητικό & ανέργων)