Τι σημαίνει πραγματικά η λέξη «σνομπ»;

Συγκεκριμένα ο γνωστός Βουλευτής και λογοτέχνης γράφει στον πρόλογο του άρθρου του «Ο λαϊκισμός ως σνομπισμός» στην Athens Voice.

«Στα βρετανικά πανεπιστήμια, τον 18o αιώνα, οι φοιτητές με τίτλο ευγενείας μπορούσαν να απλώνουν τις αρίδες τους πάνω στο τραπέζι, να σκαλίζουν τη μύτη τους, να ρεύονται, να κλάνουν ή ό,τι άλλο σκαρφιζόταν η αδάμαστη αηδιαστική τους ιδιοσυγκρασία. Δεν είχαν να αποδείξουν τίποτε και σε κανέναν. Δίπλα σε αυτούς (…) υπήρχαν και ορισμένοι λιγότερο τυχεροί που έπρεπε να καταπνίγουν αδιαλείπτως τους θορύβους από τις οπές τους, να κάθονται στο τραπέζι με ευπρέπεια, να ξεχωρίζουν το μαχαίρι για το ψάρι από το μαχαίρι για το κρέας και να έχουν εύκαιρο από στήθους ανά πάσα στιγμή κι ένα σονέτο του Σαίξπηρ. Βασιλικότεροι του βασιλέως οι τελευταίοι, δυσκοίλιοι και ατσαλάκωτοι, εξαγόραζαν μ’ ένα σεβαστό χρηματικό ποσό και με τη σιδερωμένη συμπεριφορά τους το μοναδικό εκ γενετής μειονέκτημά τους: δεν είχαν τίτλο ευγενείας. Ήταν sine nobilitate. Ήταν οι σνομπ.»

Οι S(ine) Nob(ilitate) το οποίο στα λατινικά σημαίνει «άνευ ευγενικής καταγωγής» είναι σύμφωνα με τον Πέτρο Τατσόπουλο η ετυμολογία της λέξης snob, με την οποία περιγράφουμε οποιαδήποτε αλαζονική συμπεριφορά, από κάποιον που νομίζει πως είναι υπεράνω των υπολοίπων. Και όπως λέει ο Πέτρος Τατσόπουλος σνομπ ήταν όχι οι πραγματικοί αριστοκράτες, αλλά οι κομπλεξικοί που αναρριχήθηκαν στην οικονομικοί ελίτ, χωρίς όμως να προέρχονται εκ γενετής από αυτήν και ήθελαν να παριστάνουν τους υπεράνω, «σνομπάροντας» τους από κάτω.

Είναι όμως έτσι; Ο Τατσόπουλος με ανάγκασε να το ψάξω το θέμα.

Σύμφωνα με την Wikipedia ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται γύρω στο 1820 (αρχές 19ου αιώνα). Και προέρχεται από την συνήθεια πολλών σχολών της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ να γράφουν sine nobilitate ή s.nob. δίπλα σε ονόματα φοιτητών με κοινή καταγωγή σε λίστες εξετάσεων, προκειμένου να τους διαχωρίσουν από όσους έχουν αριστοκρατική καταγωγή. Και καθώς υιοθετούσαν με μιμητισμό συμπεριφορές της αριστοκρατίας, χαρακτηρίζονταν περφρονητικά από τους πραγματικούς αριστοκράτες ως snobs. Μετά η Wikipedia συμπληρώνει ότι σήμερα, οι άνθρωποι αυτοί, που δέχονταν τέτοιες υποτιμητικές συμπεριφορές, ονομάζονται πλέον snob victims– θύματα δηλαδή σνομπισμού.

 
SNOB= ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ!!!

Παρακάτω, η Wikipedia παραθέτει ένα link στο οποίο οι ειδικοί γλωσσολόγοι της Οξφόρδης λένε τα εντελώς αντίθετα από αυτά που γράφει. (Αυτό δείχνει και το πόσο μεγάλη… “αξιοπιστία” έχει). Σύμφωνα λοιπόν με τους ειδικούς της Οξφόρδης, η λέξη snob άρχισε να εμφανίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα και με αυτήν μιλούσαν για τον τσαγκάρη ή τον βοηθό του τσαγκάρη. Θεωρούν, δε, ότι η ετυμολογία του όρου από του sine nobilitate δεν μπορεί να ισχύει, καθώς δεν μπορούν να βρουν καμία απολύτως εξήγηση, στο γιατί θα έπρεπε να επισημανθεί η έλλειψη αριστοκρατικής καταγωγής σε έναν τσαγκάρη ή στον βοηθό του. Δείτε το link ΕΔΩ

Στην συνέχεια την πήραν οι φοιτητές του Κέιμπριτζ (όλοι τους πλουσιόπαιδα) και με αυτήν την λέξη αναφέρονταν σε όλους όσοι δεν ήταν φοιτητές- τους μεροκαματιάρηδες, τους εμπόρους, τους υπηρέτες, τους πάντες πλην των ευγενών. Δεν αφορούσε δηλαδή έναν διαχωρισμό ανάμεσα στους φοιτητές, αλλά τον διαχωρισμό των φοιτητών με όλους τους άλλους ανθρώπους, τους οποίους θεωρούσαν κατώτερους.

Οι New York Times έγραφαν το 1905. «Snob σήμαινε αρχικά, στην χώρα της καταγωγής της, ένα πρόσωπο στην τάξη των πληβείων, όπως τον έβλεπαν αφ’ υψηλού οι υψηλής καταγωγής.»

Για το sine nobilitate διαπρεπής γλωσσολόγος Anatoly Liberman είναι ακόμα πιο κατηγορηματικός. Σε άρθρο του γράφει: «Σύμφωνα με έναν θρύλο, του οποίου η πρώτη εκδοχή πρωτοδιατυπώθηκε το 1850» (6 ή 7 δεκαετίες δηλαδή από τότε που πρωτοεμφανίσθηκε ο όρος) «snob είναι μια συντόμευση είτε του s(ine) nob(ilitate) είτε του s(ub) nob(ilitate). Και όπως λέγεται, αυτές οι λέξεις γράφονταν στους καταλόγους των φοιτητών είτε του Κέιμπριτζ είτε της Οξφόρδης είτε του Ήτον, αν ένας απόφοιτος δεν ήταν αριστοκράτης. Αυτός ο θρύλος, όπως το έθεσε ο Skeat, που ήταν κι ο ίδιος πολλά χρόνια καθηγητής στο Κέιμπριτζ, είναι απλά ένα ανέκδοτο».

Όπως φαίνεται λοιπόν το ότι η λέξη snob προέρχεται από το sine nobilitate είναι ένα παραμύθι. Την λέξη σνομπ την υιοθέτησαν οι ίδιοι οι αριστοκράτες φοιτητές, για να περιγράφουν με αυτήν όλους όσοι δεν είχαν τα δικά τους προνόμια και βρίσκονταν εκτός πανεπιστημίου. Άρα οι πρώτοι σνομπ ήταν απλά τα θύματα του σνομπισμού και ήταν όλοι όσοι δεν ήταν αριστοκράτες.

Στην συνέχεια, όπως συμβαίνει με διάφορους όρους, μέσα στην πορεία αρκετών δεκαετιών η λέξη, που αρχικά σήμαινε τον τσαγκάρη ή τον βοηθό του, απέκτησε πολλαπλά νοήματα. Ένα άτομο που ανήκει στην μεσαία ή στις κατώτερες βαθμίδες της κοινωνίας. Έναν που δεν έχει καταγωγή ή καλό γούστο, ένα χυδαίο ή επιδεικτικό άτομο. Κάποιον που έχει ιδέες και συμπεριφορές, οι οποίες παρακινούνται από έναν χυδαίο θαυμασμό για τον πλούτο ή την ανώτερη κοινωνική θέση.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα, η λέξη «σνομπ» χρησιμοποιείται με την σύγχρονη έννοια, για να περιγράψει ένα άτομο, που αντλεί ικανοποίηση με το να αποστρέφεται όσους ανήκουν σε κατώτερη κοινωνική βαθμίδα από τον ίδιο.

Γιώργος Σμυρνής